Khi người dân phát huy vai trò chủ thể

Quảng Ninh hiện đã có 22 xã được công nhận là xã nông thôn mới (NTM) kiểu mẫu. Thành quả này có sự chủ động, phát huy vai trò chủ thể của người dân, bởi để đạt được NTM kiểu mẫu đòi hỏi những tiêu chí, yêu cầu phát triển toàn diện, đi vào chiều sâu và bền vững.

Không trông chờ, ỷ lại

Bắc Sơn là xã vùng cao biên giới của TP Móng Cái với gần 90% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số như Dao, Tày, Sán Chỉ. Dù có xuất phát điểm thấp, nhưng Đảng bộ và nhân dân xã Bắc Sơn đã đoàn kết một lòng, vượt khó khăn, thách thức và thu được nhiều thành tựu quan trọng. Bắc Sơn là xã miền núi đầu tiên trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đạt chuẩn xã NTM kiểu mẫu vào năm 2021.

Khi về đích NTM năm 2018, thu nhập bình quân đầu người của Bắc Sơn đạt 35,2 triệu đồng/người/năm. Để hoàn thành tiêu chí thu nhập bình quân theo chuẩn NTM kiểu mẫu, thu nhập bình quân đầu người của xã phải cao hơn từ 1,5 lần trở lên so với thu nhập bình quân đầu người tại thời điểm được công nhận xã đạt chuẩn NTM. Đây thực sự là một thách thức không nhỏ với Bắc Sơn, khi dịch bệnh Covid-19 đã ảnh hưởng nặng nề tới đời sống, thu nhập của người dân.

Dù vậy, Bắc Sơn cũng có những thuận lợi riêng khi người dân nơi đây luôn có ý thức vươn lên, không trông chờ, ỷ lại mà thường xuyên tìm kiếm các cơ hội để phát triển kinh tế, đưa các loại giống, cây trồng mới, vật nuôi có hiệu quả kinh tế cao vào sản xuất, chăn nuôi. Anh Hàn Văn Toàn, thôn Lục Phủ, trước đây là lao động tự do bốc xếp hàng hóa tại khu vực cửa khẩu với mức thu nhập khá tốt. Nhưng từ khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát, anh Toàn không có việc làm, không còn thu nhập để đảm bảo đời sống. Được sự động viên của cán bộ thôn, cùng với sự chịu khó mày mò tìm hiểu qua mạng internet, anh Toàn nhận thấy địa hình của thôn khá phù hợp với việc nuôi dê nên đã quyết định vay mượn tiền mua 50 con dê.

Anh Hàn Văn Toàn chia sẻ: Dê là động vật ăn tạp, dễ nuôi, có khả năng kháng bệnh cao. Nhờ những ưu điểm này nên việc nuôi dê của gia đình tôi khá thuận lợi, từ 50 con ban đầu, đàn dê hiện nay đã phát triển lên hơn 100 con, cho thu nhập từ 200-300 triệu đồng/năm từ việc bán dê thịt và dê giống. Theo anh Bùi Anh Tú, trưởng thôn Lục Phủ, từ mô hình nuôi dê thành công của hộ anh Hàn Văn Toàn, nhiều hộ dân khác trong thôn bên cạnh việc duy trì trồng keo, trồng lúa, hoa màu, cũng đã đầu tư nuôi dê để nâng cao thu nhập. 

Sự chủ động, tích cực của người dân trong phát triển kinh tế đã mang lại những trái ngọt khi đến cuối năm 2021, thu nhập bình quân đầu của xã Bắc Sơn đã đạt 55,6 triệu đồng/người/năm, gấp 1,58 lần thu nhập năm 2018.

Cùng với sự chủ động của người dân, UBND xã Bắc Sơn cũng đã xây dựng quy hoạch các vùng sản xuất hàng hóa tập trung; tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân mở rộng hình thức sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế hộ gia đình, nâng cao thu nhập cho người dân; đẩy mạnh phát triển các lĩnh vực mà địa phương có lợi thế như: trồng cây dược liệu, trà hoa vàng, chùm ngây, tạo vùng nguyên liệu cung cấp cho các cơ sở chế biến trong và ngoài địa bàn; phát triển kinh tế trang trại, gia trại tổng hợp, kết hợp chăn nuôi, trồng trọt và các dịch vụ khác; phát triển kinh tế lâm nghiệp...

100% diện tích sản xuất của xã được cấp, tưới, tiêu, thoát nước chủ động. Hệ thống thuỷ lợi với 56km kênh mương đáp ứng nhu cầu tưới, tiêu toàn bộ diện tích đất sản xuất nông nghiệp tập trung.

Trên địa bàn xã hiện có 243 hộ chăn nuôi gia súc, gia cầm bán ra thị trường, cam kết đảm bảo an toàn thực phẩm. Có mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản chủ lực đảm bảo bền vững, có 4 tổ hợp tác trồng, khai thác keo (63 thành viên) được ký kết với doanh nghiệp để bao tiêu sản phẩm theo chuỗi liên kết sản xuất, hàng năm doanh thu đạt gần 2,4 tỷ đồng.

Bà Nguyễn Thị Biên Thùy, Phó Chủ tịch UBND xã Bắc Sơn, cho biết: Với sự vào cuộc của Nhà nước và nhân dân, xây dựng NTM kiểu mẫu ở Bắc Sơn đã đạt được thành công, mà quan trọng nhất là đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao, người dân được hưởng thụ thành quả thực sự. Thời gian tới, xã tiếp tục duy trì, giữ vững và nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt được, hướng tới mục tiêu kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước được đầu tư theo hướng đồng bộ; từng bước phát triển sản phẩm du lịch trải nghiệm, du lịch sinh thái; xã hội nông thôn giàu bản sắc văn hoá dân tộc; môi trường sinh thái được bảo vệ; an ninh trật tự được giữ vững.

Chung tay xây dựng xã kiểu mẫu

Cũng là một xã có xuất phát điểm thấp khi xây dựng NTM như Bắc Sơn, nhờ biết khơi dậy sức mạnh nội sinh từ khối đại đoàn kết toàn dân, Cẩm Hải đã trở thành xã đầu tiên của TP Cẩm Phả về đích nông thôn mới kiểu mẫu năm 2021.

Được hưởng thụ những thành quả của chương trình xây dựng NTM, nên khi xã xây dựng NTM kiểu mẫu, người dân rất đồng tình hưởng ứng, không còn tình trạng thờ ơ, ỷ lại, họ hồ hởi tham gia cùng với chính quyền địa phương để xây dựng làng quê. Nhiều công trình của xã Cẩm Hải đều có sự tham gia đóng góp của người dân cả về nhân lực, vật lực.

Chính quyền và nhân dân xã Cẩm Hải đã chung sức sửa chữa, nâng cấp 10 tuyến đường giao thông các loại với tổng chiều dài trên 3,5km. Đến nay, 100% đường trục xã đã được bê tông hóa, 100% đường trục thôn, xóm được cứng hóa.

Cùng với đó, xã đã tích cực tuyên truyền, khích lệ người dân tham gia chương trình sạch nhà, đẹp ngõ, chỉnh trang khuôn viên gia đình, hiến đất dịch tường rào. Kể từ khi bắt đầu xây dựng NTM năm 2012 đến khi trở thành xã NTM kiểu mẫu năm 2021, đã có hàng chục hộ dân đồng thuận hiến hàng nghìn m2 đất, dịch hơn 200m2 tường rào để mở rộng đường. Ông Nguyễn Văn Đại, thôn 2, xã Cẩm Hải cho biết: Dịch tường rào vào thì đất nhà tôi có hẹp đi, nhưng đường chung to đẹp hơn, đi lại thuận tiện hơn nên gia đình tôi rất đồng thuận. Đường làng ngõ xóm giờ rộng rãi khang trang, không còn cảnh lầy lội vào mùa mưa nên bà con rất phấn khởi.

Hoàn thiện tiêu chí về hạ tầng, cảnh quan nông thôn mới sáng - xanh - sạch - đẹp nên người dân xã Cẩm Hải đã phát huy tối đa vai trò chủ động, tự giác trong công tác giữ gìn vệ sinh môi trường và thực hiện tốt nếp sống văn hóa, văn minh. Từ khi triển khai chương trình NTM kiểu mẫu xã đã huy động được trên 400 công lao động chỉnh trang đường làng, ngõ xóm, cải tạo các vườn mẫu. Phong trào “Ngày Chủ nhật xanh” có sự vào cuộc đồng bộ của các tổ chức chính trị và đông đảo nhân dân, đều đặn chủ nhật hàng tuần ra quân tổng vệ sinh môi trường, chỉnh trang đường làng, ngõ xóm. Theo chị Lý Thị Hạnh, Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Cẩm Hải, phụ nữ là lực lượng nòng cốt trong thực hiện các tiêu chí về môi trường khi tích cực phân loại rác thải tại gia đình với mô hình Phụ nữ sống xanh, đảm nhận chăm sóc 6 tuyến đường hoa với chiều dài 600m.

Nhờ đó, xã Cẩm Hải đã đạt tiêu chí môi trường với những chỉ tiêu cao hơn quy định như có trên 93% chất thải rắn trên địa bàn được thu gom, vận chuyển và xử lý theo đúng quy định; 100% hộ gia đình phân loại rác tại nhà…

Ông Nguyễn Đình Khánh, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Cẩm Hải, cho biết: Chung tay cùng chính quyền thực hiện xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, nhân dân trong xã đã tích cực chỉnh trang vườn nhà, đường ngõ xóm sạch sẽ, gọn gàng, phù hợp với môi trường nông thôn. 100% các tuyến đường trong thôn đều được nhân dân trồng các loại hoa và cây xanh tạo điểm nhấn cho khu dân cư và lắp đặt điện đường chiếu sáng. Sau khi được công nhận là xã nông thôn mới kiểu mẫu, người dân lại hăng hái hưởng ứng mô hình làng bích họa, tạo nên những khu dân cư kiểu mẫu về cảnh quan, vệ sinh môi trường. Tổng kinh phí vận động nhân dân đóng góp để xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu của xã hàng tỉ đồng. Những kết quả trên cũng là tiền đề vững chắc để xã tiếp tục triển khai nông thôn thông minh.

Xây dựng NTM và cao hơn là NTM kiểu mẫu, yếu tố quan trọng nhất là phải phát huy vai trò chủ thể của người dân, vì đây là thực chất là quá trình nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của mỗi người dân. Chính thực tiễn xây dựng NTM kiểu mẫu ở các địa phương như Bắc Sơn, Cẩm Hải đã cho thấy, nơi nào huy động được trí tuệ, tâm huyết, tiền của, công sức của mỗi người dân thì càng sớm về đích.