Xây dựng NTM: Nhiều tiêu chí, chỉ tiêu cần người dân làm chủ

Năm 2022, một trong những mục tiêu quan trọng của tỉnh Quảng Ninh là về đích chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM). Trong quá trình triển khai, nhiều tiêu chí, chỉ tiêu khó đã lộ rõ, nhất là những tiêu chí, chỉ tiêu cần sự tham gia của người dân. Điều này cho thấy cần có giải pháp thiết thực hơn trong phát huy vai trò làm chủ, tính sáng tạo, tích cực và trách nhiệm của người dân trong xây dựng NTM.

Theo đánh giá của Văn phòng điều phối NTM tỉnh, áp theo bộ tiêu chí xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025, nhiều tiêu chí mà vai trò của người dân là chủ đạo. Tiêu biểu như các tiêu chí về xây dựng xã, thôn thông minh, mà ở đó trình độ ứng dụng công nghệ số của người dân phải đạt cao. Tiêu chí về phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, trong đó sản xuất phải có liên kết, đầu tư cho sản phẩm chủ lực địa phương, nhất là sản phẩm OCOP.

Tiêu chí về môi trường, trong đó có việc thực hiện phong trào "Ngày chủ nhật xanh", "Thắp sáng đường quê"; thu gom, phân loại, vận chuyển, xử lý rác thải, nước thải, tỷ lệ chôn lấp rác thải sinh hoạt thấp hơn 50%, tăng tỷ lệ cây xanh. Tiêu chí về nâng cao chất lượng môi trường sống, với những yêu cầu về đời sống văn hóa, dân trí, mức độ hưởng thụ, cùng với thu nhập kinh tế nâng cao…

Tính đến thời điểm này, so với mục tiêu về đích NTM trong năm 2022, toàn tỉnh đã đi được nửa chặng đường với khá nhiều phần việc đã được làm, bao gồm cả những phần việc do người dân làm chủ. Trong đó, các huyện, xã đã về đích NTM giai đoạn trước 2021 đang tập trung nâng chất các chỉ tiêu, tiêu chí theo bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2021-2025. Còn 4 địa phương là Hạ Long, Vân Đồn, Ba Chẽ, Bình Liêu có nhiệm vụ về đích NTM và 2 địa phương là Đầm Hà, Tiên Yên về đích NTM nâng cao trong năm nay cũng đã rất nỗ lực đẩy nhanh tiến độ.

Đơn cử như Tiên Yên, trong 6 tháng đầu năm có trên 1.000 hộ dân đã đăng ký tham gia mô hình phân loại rác thải tại nguồn. Các hộ dân tự bỏ kinh phí trang sắm thùng rác để chứa đựng loại rác phù hợp. Các loại rác hữu cơ, dễ phân hủy, rác thải là sản phẩm phụ trong nông nghiệp được thu gom, vun ủ, tạo thành phân vi sinh tái sử dụng trên đồng ruộng.

Liên quan đến tiêu chí môi trường, cái khó của Tiên Yên hiện nay là tiến độ xây dựng khu liên hợp xử lý chất thải rắn Đông Hải và mô hình tái chế rác tại xã Đại Dực chưa đạt như mong muốn, qua đó chưa huy động được người dân vào cuộc để tích cực phân loại và tái sử dụng rác thải có lợi, giảm áp lực xử lý rác theo phương pháp đốt hay chôn lấp, vốn tốn kém và ít nhiều có ảnh hưởng đến môi trường.

Đối với các tiêu chí liên quan đến tăng thu nhập cho người dân, sản xuất nông nghiệp hiện đại, theo hướng số hóa… càng không dễ thực hiện. Theo bộ tiêu chí NTM đề ra, người dân Tiên Yên sẽ phải nhân rộng các mô hình liên kết sản xuất, sản phẩm phải được truy xuất nguồn gốc, được bán ra thị trường thông qua các kênh thương mại điện tử… Trong khi đó, hiện trình độ sản xuất của người dân Tiên Yên chưa cao, trên địa bàn chưa có doanh nghiệp bao tiêu nông sản cho bà con, thêm nữa là chi phí đầu vào của sản xuất nông nghiệp ngày càng tăng.

Báo cáo gần đây của Văn phòng điều phối NTM tỉnh cho thấy, cái khó trong thực hiện các tiêu chí liên quan đến vai trò, trách nhiệm của người dân tại huyện Tiên Yên cũng là cái khó chung của các địa phương khác. Cụ thể, nếu như việc xây dựng thôn, xã thông minh tại các địa phương khu vực miền Tây, vốn trình độ canh tác khá cao đã là khó, thì nội dung này ở các địa phương miền Đông còn khó hơn. Đặc biệt ở các xã, huyện vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, phân bố dân cư không đều, đời sống vốn quen với tự nhiên… thì người dân ở đây ít tham góp vào các hoạt động cộng đồng, nhất là các hoạt động bảo vệ môi trường, chỉnh trang, làm đẹp bộ mặt nông thôn, làng xóm…

Từ sự chuyển động trên cho thấy các địa phương trong tỉnh đang có những nỗ lực đáng ghi nhận trong thực hiện xây dựng NTM, NTM nâng cao, đẩy mạnh lộ trình đưa tỉnh Quảng Ninh hoàn thành chương trình xây dựng NTM trong năm 2022. Tuy nhiên, đối với các nội dung liên quan đến vai trò của người dân hiện đang gặp những khó khăn riêng, rất cần sự vào cuộc định hướng, dẫn dắt của các đơn vị chức năng liên quan, qua đó tạo động lực để phát huy hiệu quả khối sức mạnh toàn dân trong xây dựng NTM.