Gốm sứ Đông Triều

Trong lịch sử phát triển gốm sứ Đông Triều, nghề này đã nhiều lần rơi vào tình trạng “thiếu lửa”, một số lò gốm phải đóng cửa hoặc sản xuất cầm chừng do không cạnh tranh được trên thị trường. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, những người đam mê với nghề đã tìm ra cách làm mới dựa trên cơ sở kết hợp giữa bí quyết truyền thống với sự cách tân về mẫu mã, sản phẩm. Chính điều này đã làm cho các sản phẩm gốm sứ Đông Triều luôn giữ được phong cách riêng, độc đáo, tiếp tục khẳng định được thương hiệu và vươn xa ra nhiều thị trường lớn.

Sản phẩm gốm sứ Đông Triều ngày càng đa dạng về mẫu mã, sản phẩm. Trong ảnh: Trưng bày sản phẩm gốm sứ tại Công ty Gốm Quang Vinh.

Đến làng gốm Vĩnh Hồng (phường Mạo Khê, TX Đông Triều) vào một ngày đầu tháng 10, chúng tôi cảm nhận không khí lao động thật hăng say, nhộn nhịp. Dạo một vòng quanh khu làng nghề, chúng tôi vào thăm lò gốm truyền thống của gia đình ông Nguyễn Xuân Thống đúng lúc thợ đang bắt đầu đưa củi vào lò để đốt mẻ gốm mới. Ngồi kiểm lại số sản phẩm gốm vừa ra lò, ông Thống cho biết: Từ lâu, các nghệ nhân gốm ở khu Vĩnh Hồng đã cho ra lò nhiều loại gốm, sứ quý, độc đáo, đặc biệt là các loại chậu hoa to có đường kính lên tới 100cm, các loại đôn để kê chậu, các loại ang… Những dòng sản phẩm này thường được nung ở nhiệt độ khoảng 1.300 độ C, cao nhất là 1.800 độ C.

Với khả năng chịu nhiệt độ cao, nước men đều và trong, độ bền tốt, gốm, sứ Đông Triều đã chiếm lĩnh được thị trường và có thời gian hưng thịnh nhất vào những năm 80, 90 của thế kỷ trước. Tuy nhiên, bước vào những năm đầu thế kỷ 21, những người làm gốm sứ Đông Triều lâm vào cảnh khó khăn trước sự bão hoà của các sản phẩm. 15/35 hộ làm gốm tại khu Vĩnh Hồng phải đóng cửa hoặc sản xuất cầm chừng vì không bán được hàng. Nhưng 3 năm trở lại đây, nghề làm gốm Đông Triều lại phát triển trở lại với sự đa dạng mẫu mã sản phẩm phù hợp với xu thế hiện nay. “Để chinh phục được khách hàng, điều quan trọng nhất của người làm gốm là phải tự đổi mới mẫu mã sản phẩm phù hợp với nhu cầu thị hiếu của mọi người. Chúng tôi luôn phải tìm tòi, cách tân sản phẩm, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất mới có thể cứu được làng nghề tồn tại đến hôm nay…” - ông Thống chia sẻ.

Nếu như trước đây, gốm Đông Triều chỉ sản xuất các loại chậu hoa, đôn là chính thì hiện nay, nhiều hộ đã dần chuyển sang làm các loại chum, hũ ngâm rượu, bình hoa. Mẫu mã sản phẩm có sự thay đổi so với trước đây rất nhiều. Các dòng sản phẩm có kích cỡ to, độ dày lớn và nặng nay được thay thế bằng những sản phẩm gốm mỏng, cỡ nhỏ, không chỉ phù hợp với thị hiếu thị trường, mà còn tiết kiệm được chi phí trong sản xuất. Nhiều sản phẩm được cải tiến mẫu mã mới rất đa dạng, phong phú như sản phẩm chậu hoa trước sản xuất chủ yếu dạng đường kính lớn, mẫu mã đơn điệu (chủ yếu để men thô hoặc để tông màu xanh, chàm) nay được cải tiến sản xuất thêm nhiều dáng chậu được trang trí đắp nổi như: Bộ chậu bát, bộ chậu thống, bộ chậu ly, có đường kính từ 40-60cm, phong phú các loại màu sắc như vàng, màu da lươn…

Nắm bắt tốt nhu cầu, thị hiếu của khách hàng phải kể đến Công ty TNHH Trọng Hiến (khu Vĩnh Hồng, phường Mạo Khê). Từ một hộ sản xuất gốm, sứ truyền thống, năm 2010 Công ty TNHH Trọng Hiến được thành lập, chuyên sản xuất các tiểu quách, bình tro bằng gốm phục vụ hoả táng. Ông Ngô Quang Trọng, Giám đốc Công ty TNHH Trọng Hiến cho biết: Xuất phát từ nhu cầu tâm linh của nhiều người từ việc chuyển mai táng sang hoả táng, Công ty đã tận dụng chuyển đổi sản xuất gốm sứ truyền thống sang sản xuất đồ gốm tiểu quách, bình tro. Thay vì đốt nguyên liệu bằng củi, Công ty đã đốt bằng gas để đảm bảo môi trường được sạch hơn. Sản phẩm của Công ty không chỉ cung cấp trong tỉnh, mà còn bán ra các thị trường lớn khác như: Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương…

Ngoài ra, một số doanh nghiệp đóng trên địa bàn còn mạnh dạn áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, từ đó cung cấp cho thị trường nhiều dòng sản phẩm gốm sứ chất lượng cao như: Gốm mỏng tại Công ty Gốm Quang Vinh; gốm nghệ thuật sơn mài tại Công ty CP Quang và Mỹ nghệ xuất khẩu; Công ty Cổ phần Thái Sơn 88… Các sản phẩm này đã và đang xuất khẩu ra các thị trường nước ngoài như: Úc, Hàn Quốc, Đức, Pháp…

Phạm Tăng[links()]