Xơ vữa động mạch - bệnh phổ biến về tim mạch

Hiện nay, số người mắc các bệnh về tim, mạch ngày càng lớn, trong đó có xơ vữa động mạch. Tuy nhiên, ít người hiểu biết về sự nguy hiểm của bệnh này. Phóng viên Trung tâm Truyền thông tỉnh đã trao đổi cùng bác sĩ Nguyễn Thị Thoa, Trưởng Khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa tỉnh để tư vấn về xơ vữa động mạch.

Phẫu thuật cho bệnh nhân xơ vữa động mạch tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh

- Xin bác sĩ cho biết về bệnh xơ vữa động mạch và nguyên nhân gây bệnh?

+ Hệ thống động mạch có chức năng vận chuyển máu từ tim mang oxy và dưỡng chất đi nuôi cơ thể. Bệnh xơ vữa động mạch là từng mảng xơ vữa tích tụ bên trong thành động mạch. Các nghiên cứu cho rằng: Khởi đầu của việc tạo thành mảng xơ vữa có thể do tổn thương các tế bào nội mạc mạch máu. Mà những tác nhân có thể gây tổn thương nội mạc mạch máu thường là: Huyết áp tăng; mức độ lipid cao trong máu; hút thuốc lá; đường huyết cao, béo phì... Mảng xơ vữa được tạo thành do việc lắng đọng và tích tụ các chất béo, cholesterol, canxi và các chất khác được tìm thấy trong máu lên thành mạch, hiện tượng này xảy ra ngay từ khi ở tuổi trưởng thành và theo thời gian, mảng xơ vữa cứng lại, dày lên và làm hẹp lòng động mạch, hạn chế dòng chảy của máu chứa oxy đến các cơ quan và các bộ phận khác trong cơ thể.

Xơ vữa động mạch có thể xảy ra ở nhiều hệ thống động mạch, đặc biệt là hệ thống mạch lớn như: Mạch cảnh, mạch vành, động mạch chủ, mạch chi dưới…. Khi có tác động của một số yếu tố nguy cơ (tăng huyết áp, hút thuốc lá hoặc bị stress tâm lý…) gây nên tình trạng nứt vỡ các mảng xơ vữa sẽ thu hút tiểu cầu có trong máu đến tập kết và hình thành các cục máu đông gây lấp kín thành mạch nơi mà lòng mạch đã vốn dĩ đã bị hẹp sẵn bởi các mảng xơ vữa.

- Bệnh có biểu hiện như thế nào, thưa bác sĩ?

+ Các triệu chứng xơ vữa động mạch biểu hiện tùy thuộc vào vị trí động mạch bị tổn thương.

Nếu mảng xơ vữa ở động mạch tim (động mạch vành), người bệnh thường có triệu chứng: Đau thắt ngực, nhất là khi gắng sức, cảm xúc mạnh; đỡ đau khi nghỉ ngơi.

Khám sức khoẻ định kỳ để kịp thời phát hiện xơ vữa động mạch. (Trong ảnh: Kiểm tra sức khoẻ tim, mạch cho bệnh nhân tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh)

Nếu mảng xơ vữa ở động mạch cung cấp máu cho não (động mạch cảnh), người bệnh có thể có các dấu hiệu và triệu chứng của thiếu máu não như: Hoa mắt chóng mặt, tê bì hoặc yếu ở một bên tay, chân, khó nói hoặc nói ngọng, mất thị lực tạm thời ở một mắt hoặc méo miệng... Những dấu hiệu của cơn thiếu máu thoáng qua, nếu không được điều trị, có thể diễn tiến thành cơn đột quỵ.

Còn khi xơ vữa mạch chi dưới sẽ có biểu hiện các triệu chứng của bệnh động mạch ngoại vi như: Đau chân khi đi lại, đỡ đau khi nghỉ; chi lạnh, teo cơ, da khô do giảm máu nuôi dưỡng. Mạch chi dưới bắt yếu hoặc không bắt được.

Nếu mảng xơ vữa ở động mạch thận, bạn sẽ bị cao huyết áp hoặc suy thận.

Xơ vữa động mạch chủ bụng hay chủ ngực là nguy cơ gây ra phình động mạch chủ, thường không có triệu chứng rõ rệt nhưng rất nguy hiểm, đặc biệt có thể nguy hiểm đến tính mạng nếu vỡ phình động mạch chủ. Các triệu chứng có thể gặp là: Đau ngực, đau lưng; có thể khàn tiếng, nuốt khó; hội chứng tĩnh mạch chủ trên (phù mặt, cổ, chi trên); cũng có thể bệnh nhân thấy đau bụng, khối ở bụng đập theo nhịp của tim.

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh xơ vữa động mạch, bao gồm: Tiền sử gia đình, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, béo phì, đái tháo đường, hút thuốc lá, ít vận động hoặc do sai lầm trong ăn uống: Nhiều đường, nhiều mỡ, nước ngọt, bia rượu...

- Khi bị xơ vữa động mạch có điều trị được không, cách phòng bệnh ra sao, thưa bác sĩ?

+ Để chẩn đoán chính xác, bệnh nhân cần đến bệnh viện để làm các xét nghiệm, siêu âm hệ thống mạch máu và có thể chụp dựng hình hệ thống động mạch. Đặc biệt để sớm phát hiện bệnh, việc khám sức khoẻ định kỳ về tim mạch là hết sức cần thiết bởi nếu để muộn bệnh sẽ gây nhiều biến chứng nguy hiểm như:  Nhồi máu cơ tim. nhồi máu não gây đột quỵ, vỡ phình động mạch chủ hoặc tắc mạch chi phải cắt cụt..., thậm chí tử vong.

Tuỳ từng trường hợp mà bác sĩ sẽ tư vấn cách điều trị cụ thể, phù hợp. Có những trường hợp điều trị nội khoa để kiểm soát huyết áp; kiểm soát mỡ máu và kiểm soát đường huyết; sử dụng các thuốc làm ổn định mảng xơ vữa. Những trường hợp nặng cần can thiệp nội mạch: Đặt stent mạch vành, mạch cảnh, mạch chi... Thậm chí, có trường hợp cần tiến hành phẫu thuật bóc nội mạc mạch cảnh, bắc cầu nối mạch chi, bắc cầu nối chủ- vành, thay đoạn động mạch chủ…

Để phòng bệnh, mọi người cần bỏ hút thuốc lá, kiểm soát huyết áp tốt; tập thể dục thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày. Chế độ ăn cần nhiều rau xanh, ít mỡ động vật. Uống thuốc và kiểm tra huyết áp thường xuyên, giảm cân, kiểm soát đường máu, điều trị rối loạn lipid máu...

- Xin cám ơn bác sĩ!

Thu Nguyệt (thực hiện)