Xuất khẩu tăng kỷ lục, doanh nghiệp đối mặt nhiều nỗi lo

Bộ Công Thương cho biết, dù tiếp tục phải đối mặt nhiều khó khăn, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam từ đầu năm đến nay đã có sự phục hồi mạnh mẽ ước tính đạt 176,3 tỷ USD, tăng 14,3% so với cùng kỳ năm trước. Dù có nhiều tin vui nhưng các doanh nghiệp lại đứng trước nhiều nỗi lo mới.

Theo Bộ Công Thương, nhóm hàng công nghiệp chế biến tiếp tục là động lực tăng trưởng xuất khẩu của cả nước khi đạt tới 76,1 tỷ USD, tăng 11,6% so với cùng kỳ năm trước. Có tổng cộng 16 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, tăng 5 mặt hàng so với quý I/2021. Có 5 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 5 tỷ USD.

Điểm nổi bật trong xuất khẩu là nhóm hàng nông lâm thủy sản là xuất khẩu thủy sản trong tháng 3 ước tính đạt 900 triệu USD. Tính chung trong quý I/2022, xuất khẩu thủy sản cả nước ước đạt 2,4 tỷ USD, tăng 38,7% so với cùng kỳ năm trước, trong đó cá tra và tôm là mặt hàng xuất khẩu tăng mạnh nhất.

Theo Bộ Công Thương, xuất khẩu thuỷ sản tăng mạnh do các thị trường hiện đều có nhu cầu rất cao đối với thủy sản Việt Nam. Tình hình xung đột Nga - Ukraine mặc dù tác động nhỏ đến xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường Nga và Ukraine nhưng lại có tác động lớn đến xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam khi hai thị trường này là hai trong số 20 thị trường nhập khẩu nhiều nhất cá ngừ của Việt Nam.

“Đáng chú ý, kim ngạch xuất khẩu của khu vực doanh nghiệp trong nước tăng tới 22% cho thấy sự nỗ lực của các doanh nghiệp trong việc khôi phục sản xuất, kinh doanh, nối lại chuỗi cung ứng trong điều kiện dịch COVID-19 vẫn còn diễn biến phức tạp. Hầu hết các thị trường đều có sự gia tăng kim ngạch xuất khẩu. Trong đó, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch đạt 25,5 tỷ USD”, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho hay.

Số liệu của Hiệp hội Gỗ Việt Nam cho thấy, nhiều công ty trong ngành đã nhận đơn hàng xuất khẩu sang EU tới hết quý III và vẫn đang tiếp tục nhận đơn hàng trong quý IV. Xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ, đặc biệt là nhóm hàng đồ nội thất bằng gỗ tới thị trường EU được nhận định có nhiều thuận lợi trong thời gian tới.

Lo chi phí logistics tiếp tục tăng cao

Đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP) cho biết, đến hết quý I, xuất khẩu cá tra ước đạt 646 triệu USD, tăng 88% so với cùng kỳ năm ngoái, và chiếm khoảng 27% tổng giá trị xuất khẩu thuỷ sản. Đặc biệt, giá trị xuất khẩu cá tra sang một số thị trường hàng đầu tăng trưởng tới ba con số. Ngoài Mỹ, xuất khẩu cá tra sang Hồng Kông - Trung Quốc cũng tăng trưởng tới 240% trong 2 tháng đầu năm.

Theo VASEP, dù các doanh nghiệp trong ngành đang nhận được rất nhiều đơn hàng từ các thị trường truyền thống đặt cho các quý tới, song tình trạng nguồn cung khan hiếm khiến giá cá tra nguyên liệu bị đẩy lên cao cũng là mối lo ngại của các doanh nghiệp trong ngành. Hiện tại, giá cá tra nguyên liệu đã tăng 25% so với cuối năm 2021, và chạm mốc kỷ lục khoảng 32.000 đồng/kg. Một số nơi thậm chí có giá cao hơn.

Một vấn đề lớn với các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản lúc này, theo đại diện VASEP chính là tình trạng thừa đơn hàng nhưng nhiều nhà máy chế biến thủy sản. Ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, doanh nghiệp đang phải đối mặt với việc thiếu lao động trầm trọng.

Theo Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải, dù đạt kết quả tích cực, song hoạt động thương mại của Việt Nam còn đối mặt nhiều thách thức. Trước hết là diễn biến khó lường của dịch COVID-19; nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng do căng thẳng thương mại, địa chính trị; giá cước vận tải ở mức cao; giá hàng hóa, nguyên, nhiên, vật liệu nhập khẩu là đầu vào của sản xuất dự báo tiếp tục tăng…

Ngoài ra, tình hình xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc vẫn gặp nhiều khó khăn do chính sách chống dịch “Zero Covid”.

Bên cạnh đó, dù đơn hàng của doanh nghiệp không ít lĩnh vực đã khá nhiều, song chi phí logistics đang tăng chóng mặt nên giá thành sản phẩm rất cao, nhiều đơn hàng chốt trước khi xảy ra biến động giá nguyên liệu nên doanh nghiệp bị thâm hụt lợi nhuận.

“Trong lĩnh vực vận chuyển, logistics, 2 năm vừa qua tác động của dịch bệnh đã đẩy giá cước vận tải biển lên cao, đến nay chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Tại Trung Quốc, khi tình trạng dịch bệnh lan truyền có thể tại các cảng của Trung Quốc cũng sẽ bị ùn tắc, điều đó sẽ tiếp tục kéo dài thời gian vận chuyển, đẩy giá cước tiếp tục duy trì ở mức cao.

Ngoài ra, những bất ổn xung đột Nga-Ukraine cũng sẽ tiếp tục tác động đến giá cả trên thị trường, dẫn đến giá các nguyên liệu đầu vào nói chung tăng cao, gia tăng áp lực cho hoạt động sản xuất của Việt Nam. Tác động đặc biệt rõ ràng với những ngành sử dụng nguyên liệu đầu vào như sắt thép, kim loại, hóa chất, phân bón”, ông Hải cho hay.