Xung quanh việc GPMB dự án khu đô thị mới tây Ka Long: Đã đến lúc cần một quyết định cương quyết

Kể từ khi có quyết định giao đất của UBND tỉnh đến nay đã 8 năm, chủ đầu tư đã đổ vào dự án hàng tỷ đồng, người dân Móng Cái mong chờ một khu đô thị mới xứng tầm với vị thế của thành phố cửa khẩu quốc tế. Nhưng cho đến nay dự án vẫn bị “sống dở, chết dở” vì khiếu kiện dai dẳng của một số hộ dân không chấp hành luật pháp, và sự nhẫn nhịn của chính quyền địa phương. Qua điều tra, xem xét quá trình giải quyết của các cơ quan chức năng, các cấp chính quyền, chúng tôi đã tìm được câu trả lời rất rõ “việc giải quyết khiếu nại của các hộ dân liên quan đến dự án này đã thấu tình đạt lý” đã đến lúc chính quyền TP Móng Cái cần phải có quyết định dứt khoát để cởi trói cho dự án này.

Dự án được thực hiện đúng thủ tục pháp lý

Dự án Đầu tư xây dựng và Kinh doanh hạ tầng Khu đô thị mới Tây Ka Long Móng Cái (Dự án Tây Ka Long), được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định (QĐ) 4976, ngày 31-12-2003, có tổng diện tích đất quy hoạch 339.929m2. Ngày 6-7-2004, UBND tỉnh ban hành QĐ số 2230 thu hồi và giao 326.817,6m2 đất cho Công ty TNHH Quang Phát để đầu tư thực hiện dự án tại 2 phường Ka Long và Ninh Dương. Sau đó, năm 2005 tỉnh có QĐ 2746 ngày 9-8-2005, phê duyệt điều chỉnh chủ đầu tư dự án từ Công ty TNHH Quang Phát sang Công ty TNHH Ngọc Hà.

Trên cơ sở các quyết định của UBND tỉnh, UBND TX Móng Cái (nay là TP Móng Cái) đã ban hành quyết định thành lập Tổ công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng (GPMB) phối hợp với hai phường Ninh Dương, Ka Long tổ chức tuyên truyền, phổ biến chính sách GPMB tới từng hộ dân trong khu vực dự án. Sau đó Tổ công tác bồi thường đã uỷ quyền cho lãnh đạo Công ty TNHH Quang Phát (năm 2004), Công ty TNHH Ngọc Hà (năm 2005) làm tổ trưởng. Trên cơ sở đó, chủ dự án đã tiến hành kiểm đếm, thẩm định phê duyệt phương án đối với các hộ dân.

Năm 2007, Ban bồi thường GPMB thành phố (nay là Trung tâm Phát triển quỹ đất) được thành lập, TP Móng Cái chỉ đạo Công ty TNHH Ngọc Hà bàn giao lại toàn bộ hồ sơ liên quan cho Ban bồi thường GPMB tiếp tục thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; tiến hành các bước tuyên truyền phổ biến chính sách và phối hợp với phường Ka Long, Ninh Dương xác định nguồn gốc đất và thời điểm sử dụng đất đối với các hộ dân; thực hiện công tác kiểm đếm, lập và phê duyệt phương án bồi thường GPMB, hỗ trợ và bố trí tái định cư cho các hộ. Như vậy Dự án đã được thực hiện đúng luật, đúng quy định và thủ tục pháp lý.

Dự án khu đô thị mới Tây Ka Long hiện còn 30% giá trị xây dựng chưa hoàn thành do vướng mặt bằng. Ảnh: Đỗ Phương

Đã sai phạm còn khiếu kiện

Ông Vũ Văn Kinh, Phó Chủ tịch UBND TP Móng Cái cho biết, đến thời điểm hiện nay vẫn còn 11 hộ dân khiếu kiện, không chịu bàn giao mặt bằng cho chủ dự án với các lý do: Yêu cầu thực hiện đúng chính sách của nhà nước về hỗ trợ đất nông nghiệp xen kẽ khu dân cư, đất vườn ao liền kề đất ở. Đòi hỗ trợ 30% theo giá đất đối với đất vườn ao liền kề đất ở, với lý do đây là đất do họ khai hoang đã được UBND phường xác nhận trong hồ sơ phương án bồi thường...

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Mạnh Cường, Giám đốc Sở TN&MT cho biết: Khiếu nại của 11 hộ dân trên là không có cơ sở, vì căn cứ kết quả xác minh lại nguồn gốc sử dụng đất do UBND TP Móng Cái thì việc UBND phường xác định nguồn gốc đất là đất khai hoang là không đúng (sau đó UBND tỉnh đã có kết luận yêu cầu huỷ bỏ kết quả xác minh nguồn gốc đất của UBND phường vì không đúng với thực tế), thực chất đây là đất lấn chiếm, đất sản xuất nông nghiệp của xã Ninh Dương.

Được biết, từ năm 1992, UBND xã Ninh Dương (nay là phường Ninh Dương) đã dùng quỹ đất 5% để cho các hộ dân thuê làm lán trại, (khoảng 19 hộ) nhà tạm với mục đích làm dịch vụ, thời gian cho thuê từ 6 tháng đến 1 năm, diện tích cho thuê từ 30m2 đến 40m2/hộ. Năm 1996 khi nhà nước xây dựng kênh Tràng Vinh, UBND xã Ninh Dương đã thông báo cho các hộ ngưng thuê đất. Như vậy, nguồn gốc đất của các hộ dân trong khu vực dự án bị thu hồi gồm các loại đất: Đất ở, đất nông nghiệp, đất lấn chiếm, đất chuyển nhượng sai quy định thuộc quản lý của UBND xã Ninh Dương. Điều này đã được thể hiện tại Bản đồ nông hoá năm 1986, (được sử dụng để giao đất nông nghiệp theo NĐ 64/CP năm 1993 của Chính phủ).

Mặt khác tại Thông báo số 46/TB ngày 18-9-1990 của UBND huyện Hải Ninh (cũ) cũng đã cấm cấp đất tại khu vực trên để quy hoạch phát triển thị xã. Căn cứ vào kết quả xác minh nguồn gốc sử dụng đất và hồ sơ chứng minh nêu trên, từ thời điểm năm 1990 đến trước thời điểm thu hồi đất khu vực này đã được xác định là đất sản xuất nông nghiệp do UBND xã Ninh Dương quản lý, được thể hiện trong bản đồ quản lý ruộng đất theo quy định của nhà nước về quản lý đất đai trong từng thời kỳ. Vì vậy không có cơ sở để xác định đây là đất khai hoang như tự nhận của các hộ dân và không được bồi thường về đất theo quy định tại điều 43, Luật Đất đai năm 2003 và không được hỗ trợ 30% theo giá đất liền kề là đúng quy định. Chưa kể hầu hết 11 hộ dân khiếu kiện chưa bàn giao mặt bằng đều có dấu hiệu sai phạm trong việc kê khai nguồn gốc đất, lấn chiếm đất, giả mạo hồ sơ để hợp thức hoá nguồn gốc đất.

Kết quả rà soát, xác minh nguồn gốc đất của Thanh tra tỉnh cũng thể hiện: Trong quá trình thuê đất của xã, các hộ dân đã lấn chiếm thêm nhiều diện tích, đã thực hiện mua bán trao đổi làm sai lệch nguồn gốc và hiện trạng ban đầu của diện tích đất. Cụ thể trường hợp của ông Tô Xuân Tiếu, tổ 4, khu Hồng Phong. Đất của gia đình ông có nguồn gốc từ ông Vũ Văn Tại (anh vợ ông Tiếu) thuê lại của ông Vũ Năm và ông Hoàng Ngọc Sinh, được UBND huyện Hải Ninh (cũ) cho thuê làm ao cá từ năm 1992. Năm 1994, ông Tại xin UBND xã làm một ngôi nhà tạm với diện tích 25m2 để trông coi ao cá. Năm 1997, ông Tại để lại cho ông Tiếu. Năm 2005 ông Tiếu làm đơn xin xác nhận nguồn gốc đất từ năm 1992 với diện tích là 300m2. Đến năm 2006, UBND TX Móng Cái cấp GCNQSD đất cho ông là 838,5m2, trong đó 300m2 là đất ở 538,5m2 là đất nông nghiệp. Hiện nay ông Tiếu vẫn khiếu kiện và chưa bàn giao mặt bằng. Hay trường hợp của các ông Trần Vi Sinh, Nguyễn Văn Mỹ đã sử dụng một giấy cấp đất của UBND xã để hợp thức hoá quyền sử dụng đất cho nhiều thửa đất để không phải nộp tiền sử dụng đất, hoặc dùng một giấy cấp đất của UBND xã để bán cho nhiều người, và người mua lại dùng tiếp giấy tờ này để hợp thức hoá cho nhiều thửa đất với diện tích tăng gấp nhiều lần so với diện tích cấp ban đầu như trường hợp ông Vũ Lệch Tước...

Chính sách bồi thường GPMB đã thoả đáng

Tìm hiểu quá trình thực hiện bồi thường dự án Tây Ka Long chúng tôi nhận thấy, việc TP Móng Cái áp dụng các chính sách bồi thường, tái định cư đều có lợi cho dân, chưa kể chủ đầu tư đã có những hỗ trợ đền bù thoả đáng. Tổng số có 105 phương án được phê duyệt bồi thường với số tiền là 60.195.099.151 đồng (chủ dự án còn hỗ trợ thêm ngoài phương án bồi thường là 7.030.697 nghìn đồng). Sau đó thực hiện ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh (tại thông báo số 20, ngày 31-1-2008), thành phố không tiến hành chi trả tiền đền bù và thu hồi đất của 27 hộ nằm ngoài quy hoạch (điều chỉnh). Vì vậy, thực tế chỉ có 77 hộ bị ảnh hưởng GPMB dự án. Sau khi kiểm đếm xong, chủ đầu tư đã chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ ngay cho các hộ dân với đơn giá đất nông nghiệp là 9.000 đồng/m2, trong khi giá đất nông nghiệp theo quy định của UBND tỉnh tại thời điểm này là 7.400 đồng/m2. Tổng số tiền Công ty TNHH Ngọc Hà hỗ trợ thêm cho các hộ dân là 561.405.660 đồng. Nếu căn cứ vào nguồn gốc đất, diện tích đất thực tế thì nhiều hộ dân không đủ tiêu chuẩn để được đền bù, bồi thường, nhưng TP Móng Cái đã có nhiều ưu ái đối với các hộ dân trong khu vực thu hồi GPMB.

Diện tích đất nhà ông Nông Văn Quang trong diện GPMB dự án. Sau nhiều lần đối thoại, giải thích các chính sách song ông Quang vẫn không bàn giao mặt bằng, buộc cơ quan chức năng sẽ phải cưỡng chế vào đầu tháng 1-2012. Ảnh: Đỗ Phương

Chính sách bồi thường GPMB được thực hiện trên cơ sở có lợi cho dân nhiều nhất. Cụ thể đơn giá bồi thường đất ở, nông nghiệp trồng cây lâu năm, đất vườn ao liền kề được áp dụng theo quy định tại Quyết định số 460, ngày 15-2-2008 của UBND tỉnh “quy định giá các loại đất trên địa bàn tỉnh năm 2008”. Đối với đất nông nghiệp trồng cây hằng năm được thoả thuận giữa các hộ dân và chủ dự án (các hộ dân đã nhận tiền của Công ty TNHH Quang Phát năm 2005 và Công ty TNHH Ngọc Hà năm 2007). Chính sách hỗ trợ đất nông nghiệp được thực hiện theo hướng: Những hộ có giấy tờ chứng minh phần đất nông nghiệp (đất vườn ao liền kề đất ở) đang sử dụng là đất có nguồn gốc được UBND xã, phường giao thì được tính hỗ trợ tỷ lệ % theo giá đất ở liền kề đã được áp dụng theo quy định tại Quyết định 1122, ngày 20-4-2005 của UBND tỉnh “quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất”; những hộ không có hồ sơ chứng minh được nguồn gốc đất do UBND xã, phường cấp thì được coi là đất khai hoang do lấn chiếm, chỉ được đền bù là đất nông nghiệp trồng cây lâu năm, không được tính hỗ trợ đất vườn ao liền kề. Việc giải quyết đất tái định cư (TĐC), ngày 11-9-2009, TP Móng Cái có thông báo với nội dung: Đồng ý cho hộ gia đình lựa chọn 1 trong 2 phương án bố trí đất tái định cư (đối với hộ chính chủ) như sau: Phương án 1 - hộ gia đình được bắt thăm 1 ô đất trong khu TĐC Km3 phường Hải Yên; phương án 2 - nếu gia đình có nhu cầu xin TĐC tại Khu đô thị mới Tây Ka Long (thay thế xuất tái định cư tại khu TĐC Km3 Hải Yên) sẽ được giải quyết cấp 1 ô đất tại vị trí gần kề nơi gia đình đang ở nhưng phải phù hợp với quy hoạch được duyệt. Đối với những hộ không chính chủ đủ điều kiện được bố trí đất TĐC thì được bốc thăm đất TĐC tại khu TĐC Km3 Hải Yên. Đến thời điểm này phần lớn các hộ dân trong vùng dự án đều đồng ý với phương án bồi thường GPMB, đã nhận tiền bồi thường và di dời bàn giao mặt bằng.

Chính quyền các cấp đã giải quyết thấu tình đạt lý

Có thể khẳng định, việc bồi thường đền bù GPMB Dự án Tây Ka Long đã được các cấp chính quyền quan tâm đặc biệt. UBND TP Móng Cái đã rất nỗ lực trong việc giải quyết bồi thường GPMB, hỗ trợ và tái định cư của các hộ dân liên quan đến vùng dự án đúng quy trình, quy định hiện hành, đảm bảo các quyền lợi hợp pháp của hộ dân. Chính sách đền bù hỗ trợ cho các hộ dân ở dự án này cao hơn so với mặt bằng chung, mặc dù nguồn gốc, diện tích đất của một số hộ dân chưa đúng theo quy định nhưng đã được chính quyền vận dụng theo hướng có lợi cho dân. Quá trình giải quyết các khiếu nại của dân cũng đã được giải quyết thấu đáo, đảm bảo công khai, khách quan, dân chủ. UBND tỉnh đã nhiều lần yêu cầu các ngành cùng địa phương rà soát, thẩm tra xác minh kỹ càng từng yếu tố để đảm bảo quyền lợi cao nhất cho người dân, trên cơ sở đảm bảo đúng chính sách của nhà nước. Các cấp chính quyền từ cơ sở đến tỉnh đã tổ chức hàng chục cuộc gặp gỡ, đối thoại với các hộ dân, các cơ quan đoàn thể đã tiến hành nhiều cuộc tuyên truyền vận động về chính sách. Tại các cuộc đối thoại đều mời luật sư và cho phép luật sư do người dân thuê tham dự để bảo vệ quyền lợi cho dân.

Như vậy có thể thấy cho đến thời điểm hiện tại, xung quanh việc đền bù GPMB Dự án Tây Ka Long, các cấp chính quyền đã giải quyết thấu đáo. Việc dự án bị kéo dài do GPMB đã làm ảnh hưởng đến hình ảnh thu hút đầu tư của thành phố vùng biên Móng Cái. Nhiều người dân đã nộp tiền mua đất ở Dự án này vô cùng bức xúc trước việc một số hộ dân cố tình chây ì, không chấp hành làm ảnh hưởng đến quyền lợi của họ do dự án chậm thực hiện. Nhiều người dân cho rằng, đã đến lúc UBND tỉnh, UBND TP Móng Cái cần phải có biện pháp mạnh, thái độ dứt khoát, quyết liệt tổ chức cưỡng chế đúng theo trình tự pháp luật đối với các hộ dân chống đối, chấm dứt tình trạng một số hộ dân cố tình coi thường luật pháp làm ảnh hưởng đến lợi ích chung.

Đặng Nhung