Hoạch định chiến lược phát triển bền vững cho Hạ Long

PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam: “Cần trao quyền cho TP Hạ Long theo cơ chế “địa phương tự quyết, tự làm, tự chịu trách nhiệm”.

Theo số liệu bán vé tham quan Vịnh Hạ Long năm 2024 là khoảng 1.000 tỷ đồng. Tôi thấy con số này vẫn không tương xứng với một Di sản 3 lần được UNESCO vinh danh và sở hữu rất nhiều thế mạnh nổi trội mà không nơi nào có được. Nếu nhìn sang TP Thâm Quyến (Trung Quốc) sẽ thấy từ một làng chài nghèo đến nay thành phố này đạt doanh thu trên 10 tỷ USD mỗi năm từ du lịch trong khi chi phí đầu tư ban đầu cho lĩnh vực này chỉ khoảng 5 tỷ USD.

So sánh câu chuyện này để thấy, Hạ Long sẽ phải hành động theo cách khác thường, hướng tới những lựa chọn ưu tiên “đặc thù” và hệ giải pháp chiến lược mới, phù hợp xu thế thời đại. Đặc biệt, tỉnh Quảng Ninh cần trao quyền cho TP Hạ Long theo cơ chế “địa phương tự quyết, tự làm, tự chịu trách nhiệm” để thành phố phát huy sức mạnh tự chủ, sáng tạo, giải quyết các vấn đề phát triển trong khuôn khổ Quy hoạch chung đã được phê duyệt. Ví dụ như cho phép TP Hạ Long cơ chế phát triển “vượt trước”, chính sách “đặc thù - đặc biệt” đúng tầm để xây dựng một Trung tâm Du lịch Quốc tế đẳng cấp thuộc loại cao cấp nhất, giống như mô hình phát triển du lịch ở Thâm Quyến, Dubai…; những chính sách đủ mạnh trong thu hút các nhà đầu tư phát triển sớm các cơ sở du lịch trên địa bàn Hoành Bồ để tạo thế “đối ngẫu phát triển” với du lịch biển; dành một ngân quỹ thỏa đáng để sáng tạo các câu chuyện về Hạ Long.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Tất Thắng, Viện trưởng Viện Phát triển bền vững kinh tế địa phương Việt Nam – ASEAN: “Mở rộng không gian tạo sự kết nối và lan tỏa, trở thành động lực phát triển của vùng, quốc gia, toàn cầu”.

Trên cơ sở là một cực tăng trưởng lớn của tỉnh, TP Hạ Long ngày nay có điều kiện rất thuận lợi để nâng cao hơn nữa vai trò này, đồng thời mở rộng tầm ảnh hưởng tới các vùng xung quanh, bao gồm cả các địa phương trong tỉnh Quảng Ninh cũng như những tỉnh, thành ở vùng Đông Bắc, vùng đồng bằng sông Hồng và xa hơn nữa. Cùng với đó, Hạ Long đã là một trong những trung tâm du lịch quốc tế, trung tâm kinh tế biển, cửa ngõ của Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước. Những yếu tố này mang lại điều kiện thuận lợi để Hạ Long mở rộng không gian tạo sự kết nối và lan tỏa, hướng tới sự phát triển ở quy mô vùng, quốc gia, toàn cầu.

Chính bởi vậy, tầm nhìn và định hướng phát triển bền vững kinh tế của TP Hạ Long cần thể hiện đậm nét cách tiếp cận này. Đồng thời, TP Hạ Long phải phát huy hiệu quả các nguồn lực nội tại độc đáo sẵn có của địa phương, nhất là Vịnh Hạ Long – Di sản thiên nhiên thế giới; tiên phong trong phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng cực tăng trưởng…

PGS.TS Dương Văn Sáu (Trường ĐH Văn hóa Hà Nội): “Biến nguyên bản thành phiên bản”.

Thực tế cho thấy hiện nay, kinh tế di sản, kinh tế xanh ở các địa phương nói chung, TP Hạ Long nói riêng còn thiếu tính liên kết hệ thống, hình thức nhỏ lẻ, thiếu đồng bộ, chưa tạo ra lợi thế giá trị của các di sản... Do vậy, chúng ta cần nghiên cứu, xem xét, đánh giá, tiếp cận hoạt động này với tư cách một hình thái kinh tế tổng hợp, mang đặc trưng văn hóa sâu sắc. Từ đó đề ra những giải pháp phù hợp trong quá trình phát triển và đáp ứng các yêu cầu của UNESCO về bảo tồn di sản.

Với Vịnh Hạ Long, các bạn cần phải "biến nguyên bản thành phiên bản". Tức là phải phát triển các dịch vụ thích hợp, xây dựng những sản phẩm du lịch đặc trưng của  TP Hạ Long. Ngoài việc tổ chức các sự kiện văn hóa - du lịch đặc sắc, tầm cỡ thường niên như Carnaval Hạ Long, thành phố cần tổ chức các hoạt động khai thác giá trị di sản văn hóa thường nhật, thường kỳ tại các điểm đến nhất định, phù hợp, như: Dưới biển chọn các vụng đảo phù hợp; trên bờ chọn các địa điểm như: Bảo tàng Quảng Ninh, chùa Long Tiên, Đền thờ Đức Ông Trần Quốc Nghiễn... với các loại hình nghệ thuật truyền thống của cư dân sinh sống trên địa bàn tỉnh và thành phố. Sản phẩm văn hóa đó được hình thành qua quá trình biểu diễn của các nghệ nhân, diễn viên và sản phẩm văn hóa đó được du khách “tiêu thụ” ngay trong quá trình biểu diễn. Sản phẩm văn hóa đặc trưng này chính là sản phẩm du lịch và được hình thành trên nguyên tắc “Biến nguyên bản thành phiên bản’” của các di sản văn hóa phi vật thể trong không gian các điểm đến du lịch trên địa bàn thành phố Hạ Long. Khi làm tốt được điều này thì du lịch Hạ Long mới tạo được ra sự khác biệt, ấn tượng; biến giá trị cốt lõi thành giá trị gia tăng thông qua phát triển các dịch vụ thích hợp, từ đó hướng đến mục tiêu lớn nhất cho du khách là “Đi hết tầm - chơi hết mình - tiêu hết tiền”.

Sự phát triển đô thị ven biển đang đặt ra thách thức lớn cho các thành phố di sản, trong đó Hạ Long là một ví dụ điển hình. Là Di sản Thiên nhiên Thế giới do UNESCO công nhận, Vịnh Hạ Long không chỉ nổi bật bởi vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ, mà còn đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế di sản. Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa nhanh chóng và áp lực phát triển du lịch đã làm suy giảm các vùng sinh thái nhạy cảm, gia tăng nguy cơ “bê tông hóa” không gian ven biển. Trong bối cảnh này, thiết nghĩ, ý tưởng “từ Vịnh Xanh đến Phố Xanh” sẽ là giải pháp đột phá không chỉ thúc đẩy việc bảo vệ di sản và bảo tồn môi trường, mà còn thúc đẩy mô hình kinh tế xanh, nâng cao chất lượng sống của cư dân và thu hút du khách quốc tế.

Tới đây, TP Hạ Long cần phải tạo ra các hành lang xanh ven biển như: Phát triển bờ kè mềm và công viên ven biển, tạo các tuyến đi bộ ven biển để khuyến khích du khách và người dân tương tác với không gian tự nhiên. Đồng thời, quy hoạch "khu phố xanh kiểu mẫu" tích hợp không gian xanh công cộng, phát triển khu đô thị không carbon…