10 năm thực hiện Nghị quyết 41-NQ/TW của Bộ Chính trị về bảo vệ môi trường: Nhiều chuyển biến tích cực

Qua 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 41-NQ/TW ngày 15-11-2004 của Bộ Chính trị về bảo vệ môi trường trong thời kỳ CNH-HĐH đất nước, hoạt động quản lý nhà nước và việc đầu tư các nguồn lực cho công tác bảo vệ môi trường (BVMT) trên địa bàn tỉnh được tăng cường; ý thức của nhân dân và doanh nghiệp đã được nâng lên góp phần giải quyết và giảm thiểu những vấn đề ô nhiễm môi trường gây bức xúc.

Dây chuyền xử lý chất thải nguy hại xã Dương Huy (Cẩm Phả) thuộc Công ty TNHH MTV Môi trường - Vinacomin.

Chuyển biến trong nhận thức

Có thể khẳng định trong những năm qua Quảng Ninh đã đặc biệt quan tâm và dành nhiều nguồn lực cho công tác BVMT; từ chỗ nhiều khu vực ô nhiễm môi trường gây bức xúc trong nhân dân, đến nay đã có sự chuyển biến đáng kể. Trước tiên phải nói đến nguồn kinh phí đầu tư cho BVMT không ngừng tăng nhanh, đặc biệt năm 2006, khi triển khai Nghị định số 137/2005/NĐ-CP quy định về thu phí BVMT đối với hoạt động khai thác khoáng sản thì nguồn kinh phí này đã tăng trên 220 tỷ đồng. Cùng với đó, các ngành, địa phương đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch sử dụng kinh phí giai đoạn 2006-2010, trong đó đã tập trung đầu tư các công trình khắc phục ô nhiễm môi trường do khai thác khoáng sản gây nên ngoài ranh giới khai trường, cải thiện điều kiện vệ sinh môi trường các khu vực dân cư. Những kết quả đạt được đã góp phần quan trọng trong hoàn thành nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh giai đoạn 2005-2010.

Trong giai đoạn 2010-2015 và định hướng đến năm 2020 để tiếp tục thực hiện mục tiêu chiến lược về BVMT trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, Tỉnh uỷ Quảng Ninh đã ban hành Chỉ thị số 30-CT/TU về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác quản lý, BVMT trên địa bàn tỉnh tập trung lãnh đạo, chỉ đạo cấp uỷ chính quyền các cấp, các cơ quan, doanh nghiệp trên địa bàn về công tác quản lý, bảo vệ môi trường. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về BVMT của tỉnh tiếp tục được xây dựng và hoàn thiện, phục vụ ngày càng có hiệu quả cho công tác BVMT. Đặc biệt, năm 2013, Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 2622/QĐ-TTg năm 2013, trong đó định hướng mới là chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu phát triển kinh tế của tỉnh từ phụ thuộc vào sản xuất công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp khai khoáng sang phát triển kinh tế biển, phát triển dịch vụ và du lịch bền vững, bên cạnh đó các quy hoạch môi trường đồng bộ cấp tỉnh và cấp huyện, Đề án cải thiện môi trường tỉnh cũng đã được phê duyệt, đây được đánh giá là tiền đề đảm bảo phát triển hài hoà giữa kinh tế - xã hội với BVMT theo hướng bền vững để thực hiện được mục tiêu “kinh tế xanh”, “tăng trưởng xanh”, gắn việc tăng trưởng kinh tế với phát triển bền vững, phấn đấu xây dựng tỉnh Quảng Ninh trở thành tỉnh công nghiệp dịch vụ theo hướng hiện đại vào năm 2015.

Tích cực các giải pháp

Nhận thức được vấn đề phát triển kinh tế phải gắn với BVMT, thời gian qua tỉnh đặc biệt chú trọng thực hiện các giải pháp tích cực nhằm BVMT trên địa bàn. Các quy hoạch về BVMT tỉnh Quảng Ninh, BVMT Vịnh Hạ Long đến năm 2020 tầm nhìn 2030 đã được triển khai thực hiện. Hàng năm, tỉnh đã dành hàng tỷ đồng để hỗ trợ cho công tác thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt ở các khu, cụm dân cư. Do đó tỷ lệ thu gom và xử lý lượng rác thải hàng ngày tại các trung tâm đô thị và khu dân cư đạt khoảng 90%. Nhằm kiểm soát tốt môi trường tỉnh đã đầu tư 26 trạm quan trắc môi trường tự động (8 trạm quan trắc môi trường nước, 18 trạm quan trắc môi trường không khí) đặt tại các khu vực đô thị và các khu vực phát sinh các điểm nóng về môi trường như nhà máy xi măng, nhiệt điện. Hiện nay dự án đang gấp rút triển khai, sẽ đưa vào vận hành chính thức đầu năm 2015. Đây là một trong những dự án cấp bách nhằm thực hiện các mục tiêu tăng cường năng lực cảnh báo và giám sát môi trường.

Là địa phương có Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long do đó công tác BVMT và khai thác hiệu quả những giá trị của di sản luôn được đặt lên hàng đầu. Để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm, hiện tỉnh đang thí nghiệm chạy thử nhiên liệu sinh học trên tàu Thiên Cung của Ban Quản lý Vịnh Hạ Long; lắp đặt thử nghiệm nhà vệ sinh Bio-toilet công nghệ Nhật Bản; phát túi nilon thân thiện với môi trường cho người dân làng chài Ba Hang, Hoa Cương… Song hành với việc thực hiện các biện pháp nhằm cải thiện môi trường, việc khảo sát, đánh giá môi trường, đánh giá chất lượng nước biển ven bờ Vịnh Hạ Long, lên kế hoạch ứng phó sự cố tràn dầu trên Vịnh cũng được Ban Quản lý Vịnh Hạ Long phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện. Cùng với đó, TP Hạ Long cũng đã thực hiện di dời các nhà bè trên Vịnh Hạ Long về khu tái định cư tại phường Hà Phong. Việc hoàn thành đề án di dời nhà bè trên Vịnh Hạ Long có ý nghĩa quyết định trong việc bảo vệ hình ảnh, môi trường, sự đa dạng sinh học của Di sản thiên nhiên thế giới.

Bên cạnh những giá trị về cảnh quan du lịch của Vịnh Hạ Long mang lại thì Quảng Ninh còn được thiên nhiên ưu đãi về tài nguyên khoáng sản, trong đó than và vật liệu xây dựng là những khoáng sản quan trọng nhất. Trong những năm gần đây hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản đã phát triển nhanh cả về quy mô và sản lượng, vì vậy mà việc cải thiện môi trường trong khai thác khoáng sản luôn được quan tâm. Hiện nay tỉnh và Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam đã thống nhất chương trình hợp tác phát triển. Theo đó, hàng năm TKV đã trích lập Quỹ Môi trường tập trung bằng 1% chi phí sản xuất để có nguồn vốn đầu tư, xây dựng các công trình về BVMT; đồng thời cho phép các đơn vị thành viên trực tiếp chi 0,5% chi phí sản xuất để thực hiện các công việc BVMT thường xuyên. Tổng chi phí cho công tác BVMT hàng năm của TKV hiện nay gần 1.000 tỷ đồng và dự kiến sẽ tăng dần theo sự phát triển của sản xuất kinh doanh than.

Để thực hiện công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh, ngành Than đã xây dựng nhiều công trình để BVMT như: Cải tạo cơ sở hạ tầng đã xây dựng và đưa vào vận hành 40 trạm xử lý nước thải mỏ; chống ô nhiễm môi trường không khí; chống trôi lấp đất đá thải và cải tạo phục hồi môi trường sau khai thác mỏ; hiện ngành Than đã xây dựng hoàn thiện và đưa vào vận hành Nhà máy xử lý chất thải nguy hại tại khu vực Dương Huy, Cẩm Phả đảm bảo xử lý chất thải nguy hại phát sinh của toàn ngành Than. Đặc biệt, đối với Nhà máy tuyển than Nam Cầu Trắng là một trong những điểm ô nhiễm môi trường gây bức xúc trong khu dân cư, hiện đang được ngành Than tích cực tìm địa điểm mới để di chuyển và dự kiến sẽ hoàn thành trước năm 2018.

Từ những chuyển biến trong nhận thức đến các giải pháp quyết liệt đã tạo được những kết quả tích cực, tình trạng ô nhiễm môi trường trên địa bàn tỉnh đã từng bước được khắc phục. Tuy nhiên, để làm tốt hơn công tác BVMT, kiểm soát ô nhiễm, các ngành, các cấp và người dân cần nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật về môi trường, tài nguyên thiên nhiên. Đồng thời tăng cường kiểm soát việc chấp hành pháp luật về BVMT của các cơ sở công nghiệp, sản xuất kinh doanh, dịch vụ. Qua đó, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng cuộc sống, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và phát triển bền vững của địa phương.

Trang Thu