3 điều khiến quan hệ kinh tế Trung Quốc và Nga ngày càng bền chặt

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã gặp mặt trực tiếp lần đầu tiên kể từ khi xảy ra xung đột ở Ukraine. Trong khi, quan hệ kinh tế giữa hai nước ngày càng phát triển từ đó.

Theo kênh CNN ngày 15/9, Nga đã tìm kiếm các mối quan hệ chặt chẽ hơn bao giờ hết với Trung Quốc khi châu Âu và Mỹ đáp trả cuộc xung đột ở Ukraine bằng làn sóng trừng phạt.

Trong thời gian qua, thương mại hàng hóa song phương đang ở mức kỷ lục khi Trung Quốc mua dầu và than để giải quyết cuộc khủng hoảng năng lượng. Trong khi đó, Nga đã trở thành thị trường hàng đầu cho tiền tệ của Trung Quốc và các công ty Trung Quốc đang gấp rút lấp khoảng trống tại nga khi các thương hiệu phương Tây rời đi.

Thương mại kỷ lục

Theo thống kê của hải quan Trung Quốc, số tiền Trung Quốc chi để mua hàng hóa Nga đã tăng 60% trong tháng 8 so với một năm trước, đạt 11,2 tỷ USD, vượt qua mức tăng 49% của tháng 7.

Trong khi đó, hàng hóa Trung Quốc xuất sang Nga đã tăng 26% lên 8 tỷ USD trong tháng 8, cũng tăng tốc so với tháng trước.

Trong 8 tháng đầu năm nay, tổng kim ngạch thương mại hàng hóa giữa Trung Quốc và Nga đã tăng 31% lên 117,2 tỷ USD. Con số đó đã là 80% tổng số của năm ngoái vốn đã ở mức kỷ lục 147 tỷ USD.

Đối với Trung Quốc, Nga hiện chiếm 2,8% tổng kim ngạch thương mại của nước này, cao hơn một chút so với mức 2,5% vào cuối năm ngoái. Liên minh châu Âu và Mỹ có tỷ lệ cao hơn nhiều.

Trung Quốc đã là đối tác thương mại lớn nhất của Nga trước cuộc xung đột ở Ukraine và chiếm 16% tổng kim ngạch ngoại thương của nước này.

Ông Neil Thomas, nhà phân tích cấp cao về Trung Quốc tại Eurasia Group, cho biết: “Thương mại Trung Quốc - Nga đang bùng nổ vì Trung Quốc đang tận dụng cuộc khủng hoảng Ukraine để mua năng lượng Nga với giá chiết khấu và thay thế các công ty phương Tây đã rời khỏi thị trường”.

Vào tháng 5, Nga đã thay thế Saudi Arabia trở thành nhà cung cấp dầu hàng đầu cho Trung Quốc. Theo dữ liệu hải quan mới nhất của Trung Quốc, Nga đã giữ vững vị trí dẫn đầu trong ba tháng liên tiếp cho đến hết tháng 7.

Lượng than Nga mà Trung Quốc nhập khẩu cũng đạt mức cao nhất trong 5 năm là 7,42 triệu tấn vào tháng 7.

Nhân dân tệ là đồng USD ở Nga

Cuộc xung đột ở Ukraine cũng khiến nhu cầu đối với đồng nhân dân tệ của Trung Quốc tăng vọt ở Nga, sau khi các lệnh trừng phạt của phương Tây đã phần lớn cắt đứt Nga khỏi hệ thống tài chính toàn cầu và hạn chế nước này tiếp cận đồng USD và euro.

Giao dịch nhân dân tệ trên Sàn giao dịch chứng khoán Moskva chiếm 20% tổng khối lượng giao dịch của các đồng tiền chính trong tháng 7, tăng từ 0,5% trong tháng 1.

Theo RT, khối lượng giao dịch hàng ngày theo tỷ giá đồng nhân dân tệ - ruble cũng đạt kỷ lục mới vào tháng trước, vượt qua giao dịch đồng USD – ruble lần đầu tiên trong lịch sử.

Theo hệ thống SWIFT, Nga là thị trường lớn thứ ba trên thế giới về các khoản thanh toán bằng đồng nhân dân tệ bên ngoài Trung Quốc đại lục vào tháng 7, sau Hong Kong và Anh. Vào tháng 2, Nga thậm chí còn không xuất hiện trong danh sách 15 thị trường nhân dân tệ hàng đầu của SWIFT.

Các công ty và ngân hàng của Nga cũng đang ngày càng chuyển sang sử dụng đồng nhân dân tệ để thanh toán quốc tế.

Tuần trước, tập đoàn dầu Gazprom của Nga cho biết họ sẽ bắt đầu thanh toán cho Trung Quốc bằng đồng nhân dân tệ và đồng ruble trong hợp đồng mua bán khí đốt tự nhiên, trong khi ngân hàng VTB của Nga cho biết họ đang triển khai chuyển tiền cho Trung Quốc bằng đồng nhân dân tệ.

Đối với Bắc Kinh, đó là động lực thúc đẩy tham vọng đưa đồng nhân dân tệ trở thành tiền tệ toàn cầu.

Ông Thomas tại Eurasia Group cho biết: “Việc Nga sử dụng đồng nhân dân tệ ngày càng tăng cũng giúp tăng cường các mục tiêu dài hạn của Trung Quốc là đưa đồng tiền của mình trở thành đồng tiền toàn cầu”.

Các công ty Trung Quốc lấp đầy khoảng trống ở Nga

Các công ty Trung Quốc cũng đang tận dụng lợi thế khi các thương hiệu phương Tây rời khỏi Nga.

Theo Reuters, điện thoại thông minh Trung Quốc chiếm 2/3 tổng doanh số bán mới tại Nga từ tháng 4 đến tháng 6. Tổng thị phần ở Nga đã tăng đều đặn từ 50% trong quý đầu tiên, lên 60% vào tháng 4 và sau đó lên hơn 70% vào tháng 6.

Xiaomi là nhà sản xuất điện thoại thông minh bán chạy nhất ở Nga vào tháng 7, nắm giữ 42% thị trường.

Samsung chỉ chiếm 8,5% thị phần trong tháng 7. Apple nắm giữ 7%. Hai công ty này đã chiếm gần một nửa thị trường Nga trước cuộc xung đột ở Ukraine, nhưng đã ngừng bán các sản phẩm mới tại nước này sau đó.

Ô tô Trung Quốc cũng đã tràn vào Nga. Theo cơ quan phân tích Autostat của Nga, ô tô chở khách từ các nhà sản xuất Trung Quốc chiếm gần 26% thị trường Nga trong tháng 8, mức cao nhất đã được ghi nhận. Con số này tăng vọt so với chỉ 9,5% trong quý đầu tiên.

Các công ty ô tô lớn trên toàn cầu, trong đó có Ford và Toyota, đã rút khỏi Nga trong năm nay.

Hạn chế trong quan hệ đối tác

Nhưng cũng có những giới hạn đáng kể trong quan hệ đối tác Trung Quốc - Nga.

Ông Thomas tại Eurasia Group cho rằng Trung Quốc không hỗ trợ quân sự, thương mại hoặc công nghệ cho Nga mà có thể gây nguy cơ bị Mỹ trừng phạt. Ông nói: “Trung Quốc sẽ không hy sinh lợi ích kinh tế của mình để hỗ trợ Nga”.

Ngoài ra, kinh tế sụt giảm trong năm nay cũng khiến Trung Quốc bị hạn chế khi giúp đỡ Nga.