Cô Tô sẽ gần hơn...

“Mặc dù chưa chính thức khảo sát nhưng chắc chắn có thể khẳng định Cô Tô đang có 3 cái nhất tỉnh mà cũng có thể là nhất cả nước. Đó là 100% hộ dân trên đảo Cô Tô có đầu thu kỹ thuật số; 100% trẻ mầm non, mẫu giáo 3-5 tuổi được hỗ trợ bữa ăn trưa tại trường; và tới đây 100% diện tích của Cô Tô sẽ phủ sóng wifi - Cô Tô sẽ trở thành huyện internet không dây” - Bí thư Huyện uỷ kiêm Chủ tịch UBND huyện Cô Tô Nguyễn Đức Thành đầy phấn khởi nói với chúng tôi như vậy...

Đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn thăm đảo Cô Tô (năm 1977). Ảnh: (Tư liệu)

Chuyện ở xã Thanh Lân

Trong số rất nhiều điều mà Bí thư Huyện uỷ chia sẻ, chúng tôi ấn tượng nhất với chuyện bà con ở xã đảo Thanh Lân hiến đất làm đường. Lẽ thường, việc đi lại, giao thương của người dân trên đảo chủ yếu diễn ra trên biển và phương tiện chỉ có thể là tàu, thuyền. Vì thế mà phương tiện đường bộ trên đảo cũng chỉ là vài chiếc xe máy, có ô tô đâu mà làm đường?. Thấy chúng tôi đưa ra những thắc mắc ấy, Bí thư huyện cười bảo: “Đấy là một trong những thành công của Thanh Lân trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Muốn phát triển được thì phải có “điện, đường, trường, trạm”; muốn mở rộng quan hệ với bên ngoài để phát triển thì người dân phải thay đổi nhận thức và Cô Tô cũng phải biết khai thác nội lực”…

Sang Thanh Lân bây giờ, phương tiện duy nhất vẫn là chiếc tàu chợ ngày 2 chuyến đi về nên mỗi chuyến bao giờ cũng chở đầy ắp hàng hoá. Nào là hoa quả, rau xanh; thậm chí cả tương cà, mắm muối, gạo, nước… “Nếu khách có nhu cầu tăng chuyến, nhà tàu sẵn sàng phục vụ bất cứ giờ nào khách yêu cầu” - người chủ lái tàu thân thiện cho chúng tôi biết. Con đường độc đạo trên đảo dẫn chúng tôi đi qua rất nhiều công trình; trong đó có những công trình đang xây dựng như chợ, hồ chứa nước ngọt. So với “thủ phủ” của Cô Tô, Thanh Lân không đông đúc và sầm uất bằng nhưng cũng có những khu dân cư tập trung và hơn “thủ phủ” là có nhiều nhà to, đẹp mới xây dựng theo kiến trúc hiện đại. Rẽ xuống con dốc dài, trước mắt chúng tôi hiện ra hai ngôi biệt thự đang trong giai đoạn hoàn thiện. Gia chủ của những căn biệt thự trị giá hàng tỷ đồng này là của anh, em anh Mai Công Đàm - một “đại gia sứa” có tiếng của Cô Tô. Đây cũng là những điển hình về phong trào hiến đất làm đường, gia đình hiếu học ở Cô Tô.

Anh Mai Công Đàm và chị Bùi Thị Ngát quê vốn ở Hải Hậu, Nam Định. Trước khi “an cư” ở Cô Tô, anh làm nghề lái tàu, thường xuyên qua lại vùng đất này. Chị Ngát kể: “Ban đầu anh ấy bảo chỉ đi “tham quan” thôi. Thế mà chẳng biết duyên nợ thế nào vợ, chồng tôi quyết định “bốc” cả nhà ra đây. Vừa mới xây nhà ở quê nên vốn liếng mang theo chỉ có duy nhất mỗi con lợn lái cô ạ! Nhà tôi lại trong diện không được nhà nước hỗ trợ nên buổi đầu lập nghiệp cũng khó khăn lắm! Nhưng giờ thì cũng khá rồi. Vì chúng tôi có nghề chế biến sứa”. Thực tế, gia đình chị Ngát đang là chủ của ba xưởng chế biến sứa lớn nhất ở Cô Tô. Mỗi mùa sứa, xưởng của gia đình anh, chị giải quyết công ăn việc làm cho trên 30 lao động trên đảo.

Ngôi nhà của anh chị nằm ngay sát mép biển, thấp hơn hẳn so với mặt bằng chung của các khu dân cư khác trong xã. Tuy đường từ trung tâm xã đến khu dân cư nơi anh, chị ở phải qua con dốc dài nhưng vị trí đó lại rất thuận tiện cho tàu thuyền ra vào đổ và nhận hàng. Để thuận lợi cho việc đi lại của cả khu (với khoảng gần chục nóc nhà), vợ, chồng anh Đàm đã quyết định hiến gần 200m2 đất và tự bỏ công sức, tiền túi để san gạt mở rộng dốc cho bớt cao, bớt nguy hiểm. Cùng với sự hỗ trợ của nhà nước về xi măng bà con trong khu dân cư đã làm được một con đường bê tông bề rộng 3m dài gần 1km. Chị Ngát bảo: “Hiến đất làm đường cũng là làm cho mình đấy thôi nên chúng tôi không đắn đo, suy nghĩ. Miễn sao việc đi lại của mọi người được thuận tiện, tình làng, nghĩa xóm thêm bền chặt”.

Đến Cô Tô, ai cũng muốn được chụp ảnh lưu niệm dưới tượng đài Bác Hồ.

Theo Bí thư Đảng uỷ xã Thanh Lân Nguyễn Duy Phong, phong trào hiến đất làm đường ở xã rất được bà con hưởng ứng. Ngoài gia đình anh Đàm còn rất nhiều gia đình ở các khu dân cư khác cũng hiến hàng trăm m2 đất. Nhờ thế, xã đã mở được con đường bê tông đến các khu dân cư, tạo được chuyển biến rất lớn trong nhận thức cho nhân dân ở đây về xây dựng nông thôn mới.

Nhìn về tương lai

Thanh Lân chỉ là một trong 3 xã, thị trấn của huyện đảo Cô Tô. Tuy có nét khác so với xã Đồng Tiến ở chỗ Thanh Lân là một đảo nhỏ, nằm tách biệt nhưng qua bước phát triển của xã cũng đã phần nào thấy được sự phát triển chung của Cô Tô. Trong bữa cơm đạm bạc, đầm ấm của những ngày cuối đông với cán bộ, công chức huyện Cô Tô, ông Vũ Văn Xô, Trưởng Phòng Tài chính - Kế hoạch và Công Thương huyện cười vui bảo: “Ông Thành (Bí thư kiêm Chủ tịch huyện - PV) về đã xới tung huyện lên. Chỗ nào ông ấy cũng đến, cũng kiểm tra… Ra vấn đề lắm. Nhiều chỗ tưởng là mắc thế mà giờ gỡ được. Vừa rồi HĐND huyện ra 19 Nghị quyết, có tới 16 Nghị quyết về cơ chế, chính sách”. Tuy mới chỉ giữ cương vị Bí thư Huyện uỷ, kiêm Chủ tịch UBND huyện Cô Tô hơn 1 năm nhưng anh Nguyễn Đức Thành đã hiểu rất rõ về Cô Tô. Bởi, ngay ở thời làm Bí thư Tỉnh Đoàn, anh đã nhiều lần ra Cô Tô công tác, từng lăn lộn, gắn bó với tuổi trẻ và bà con ở đây. Giờ khi được trực tiếp gắn bó với mảnh đất này, anh luôn trăn trở để tìm ra hướng đi mới, thúc đẩy Cô Tô phát triển. Anh bảo: “Cô Tô có nhiều lợi thế, nhiều hải sản phải làm sao để khai thác hết những lợi thế ấy. Còn với hải sản thì phải quảng bá, phải khẳng định và biến nó thành đặc sản mang thương hiệu Cô Tô”. Những ý tưởng mà Bí thư Huyện uỷ chia sẻ đều rất thú vị. Từ chuyện “Mắm Cô Tô”, “Hải sâm Cô Tô”, “Cá khô Cô Tô” đến “Du lịch Cô Tô”; thậm chí là cả chuyện lịch Tết ở Cô Tô. Chả là, năm 2012, tất cả hộ dân trên đảo đều được huyện tặng một quyển lịch. Trên mỗi quyển lịch ngoài in tên Huyện uỷ, HĐND, UBND, MTTQ huyện Cô Tô kính biếu còn có thêm cả các chỉ tiêu, kế hoạch của huyện đề ra trong năm 2012. Theo anh Thành, làm vậy để bà con biết, theo dõi và đánh giá kết quả của huyện trong năm. Còn với lĩnh vực du lịch, huyện đặc biệt chú ý đến loại hình du lịch gắn với thiên nhiên, mang tính giáo dục cao. Năm 2011, huyện đã phối hợp với Tỉnh Đoàn tổ chức thành công 2 chuyến “Hành trình biển đảo quê hương”. “Tiếp tục trong năm 2012 này, huyện đã bố trí 1 tỷ đồng trong nguồn ngân sách để thực hiện chương trình này. Đây là cách để thu hút đoàn viên thanh niên và nhân dân trong, ngoài tỉnh đến với đảo Cô Tô. Thông qua đó tuyên truyền cho thanh niên về chiến lược biển đảo của Đảng và Nhà nước nhằm giáo dục cho thế hệ trẻ về ý thức bảo vệ chủ quyền Tổ quốc, toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam, nâng cao ý thức trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc xây dựng huyện Cô Tô” - anh Thành chia sẻ.

Cảng tàu Cô Tô ngày nào cũng đông vui, nhộn nhịp.

Tuy là huyện nghèo nhưng Cô Tô đã ban hành nhiều chính sách an sinh xã hội nhất; trong đó, cốt lõi là đầu tư cho con người. Theo đó, vấn đề giáo dục được đặc biệt coi trọng. Huyện vận động 50 cán bộ đi học đại học văn bằng 1, trên 20 người học văn bằng 2 và 6 thạc sĩ... Rồi mở lớp ngoại ngữ tiếng Anh, tiếng Trung và hỗ trợ kinh phí tới 80% cho người dân đi học... Từ chuyện kiên cố hoá trường học, đầu tư phòng học chuẩn để năm 2013 đạt chuẩn quốc gia đến việc đầu tư 50 tỉ đồng để xây dựng 1 trường cấp 3 hoàn tất trong mùa hè này... Và xoá nghèo, trước đây có trên 7% hộ nghèo thì nay giảm xuống còn 3,1%, hộ nghèo nào đăng ký thoát nghèo lập tức được huyện hỗ trợ ngay 10 triệu đồng để mua thuyền đi sản xuất... Ngày xưa, 4 yếu tố “điện, đường, trường, trạm” như là điều kiện kiên quyết để phát triển cơ sở hạ tầng thì ngày nay với Cô Tô vẫn đúng. Điện vẫn chỉ có từ 7h sáng đến 23h, nước ngọt còn thiếu, và giao thông vẫn rất khó khăn. Tàu cao tốc chạy từ Vân Đồn  ra Cô Tô có 2 chuyến (1 đi, 1 về) trong ngày,  mỗi lần chở 120 khách, đi hết hơn 1giờ 30 phút còn sóng lớn thì 2 giờ. Tàu gỗ chạy mất từ 3 giờ đến 4 giờ cũng có 2 chuyến... Nhưng năm tới đây, huyện sẽ đầu tư thêm một con tàu cao tốc mới với trọng tải lớn, có tốc độ gần 90km/h thì chỉ cần 30 phút là từ đất liền cập bến cảng. Hiện huyện đang có kế hoạch nâng cấp công suất của máy phát để trong năm 2012 này sẽ cấp điện cho toàn huyện 22 giờ/ngày kể cả mùa hè cũng như mùa đông, trong khi chờ kéo điện lưới ra đảo. Và trong năm 2012 này, Cô Tô sẽ hoàn thành việc lắp đặt 20 trạm phát sóng wifi để trở thành huyện internet không dây đầu tiên trong tỉnh.

Không chỉ có vậy, năm 2012 huyện Cô Tô còn có nhiều cơ chế hỗ trợ nhằm thúc đẩy phát triển sản xuất, khai thác và chế biến thuỷ sản cùng với du lịch dịch vụ. Cùng với đó là cơ chế hỗ trợ tạo điều kiện cụ thể cho từng đối tượng thuộc các tổ chức Hội đoàn thể như: Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, MTTQ, Hội Nông dân, Cựu Chiến binh, cán bộ công chức… Ông Nguyễn Văn Lộc, người dân ở thị trấn Cô Tô cho biết: “Gắn bó với đảo này hơn 30 năm nên tôi thực sự vui sướng khi được chứng kiến những đổi thay. Chúng tôi tin tưởng và hy vọng Cô Tô sẽ ngày càng phát triển”.

Ở Cô Tô thật thú vị, trẻ con thấy khách lạ đều khoanh tay chào, xe để ngoài đường qua đêm không mất. Vẻ hoang sơ bình yên đến nao lòng nhưng câu nói của ông Lộc vẫn vang trong tôi: “Cô Tô sẽ gần hơn...”. 

Cẩm Nang