Giáo dục truyền thống, lịch sử: Nhìn từ cách làm của Đông Triều

Thực hiện phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, Phòng GD&ĐT huyện Đông Triều đã tổ chức cho giáo viên, học sinh các trường tham gia buổi học ngoại khoá tại các di tích lịch sử quốc gia trên địa bàn. “Mục đích là để học sinh có điều kiện hiểu sâu hơn, cụ thể hơn về môn học, về truyền thống vẻ vang của dân tộc. Đây cũng là cách thực tế rất gần gũi, tạo được hứng thú mới cho học sinh đối với các môn xã hội” - Nhà giáo Ưu tú Lưu Xuân Giới, Trưởng Phòng GD&ĐT huyện Đông Triều thổ lộ với chúng tôi như vậy.

Buổi ngoại khoá của Trường THCS Tràng Lương và Mạo Khê I (Đông Triều) tại chùa Hồ Thiên ở xã Bình Khê ngày 27-2 vừa qua ngoài sự có mặt của đông đảo giáo viên, học sinh các trường học trên địa bàn còn có sự tham gia của nhà khảo cổ Nguyễn Văn Anh (Viện Khảo cổ học Việt Nam), Thượng toạ Thích Thanh Quyết, Trưởng ban Trị sự Phật giáo tỉnh Quảng Ninh cùng lãnh đạo và một số phòng, ban liên quan của huyện Đông Triều. Tuy trời rét đậm, có mưa, song cũng không làm nản bước chân của thầy, trò hành hương lên khám phá ngôi chùa cổ Hồ Thiên, Di tích lịch sử - văn hoá quốc gia trong Khu di tích nhà Trần tại Đông Triều. Thầy trò hồ hởi cùng bước vào rừng trúc xanh mướt thì trời đổ mưa nặng hạt hơn.

Thượng tọa Thích Thanh Quyết giới thiệu về lịch sử Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử tại chùa Hồ Thiên. Ảnh: NGUYỄN XUÂN (CTV)

Sau lúc nghỉ chân, cả đoàn cùng đến ngôi tháp đá cổ 7 tầng để nghe Thượng toạ Thích Thanh Quyết giới thiệu Đức vua - Phật hoàng Trần Nhân Tông và lịch sử ra đời của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. Trời gió to trên núi Phật Sơn cùng với độ ẩm cao làm cho không khí càng lạnh giá. Tuy vậy, cũng không ngăn được sự say mê cuốn hút khi đến nền chùa cũ, nay chỉ còn là phế tích với những tảng kê chân cột, đá bó vỉa để cùng nghe nhà khảo cổ Nguyễn Văn Anh giới thiệu ngôi chùa cổ Hồ Thiên trong lịch sử sau các đợt nghiên cứu, khảo cổ từ năm 2008 đến nay.

Đặc biệt, các em càng thích thú hơn khi được nghe giới thiệu cụ thể từng chi tiết về nét hoa văn trang trí trên các viên gạch, viên ngói đất nung mà ngành khảo cổ khai quật tại nền chùa cũ phát hiện được; rồi những tảng kê chân cột bằng đá xanh, những phiến đá xanh bó vỉa nền chùa cũ thời Trần, thời Lê Trung Hưng, thời Nguyễn... Đồng thời, nhà khảo cổ Nguyễn Văn Anh cũng khẳng định những phiến đá xanh dựng tháp, bia, tảng kê hiện có trên di tích chùa Hồ Thiên là chất liệu đá của vùng huyện Kinh Môn (Hải Dương) được vận chuyển lên. Còn con đường để đưa được những phiến đá xanh to đó lên chùa thì các nhà nghiên cứu vẫn đang tiến hành làm rõ để bổ sung vào giá trị của di tích…

Nhà khảo cổ Nguyễn Văn Anh (bên phải) giới thiệu về lịch sử chùa Hồ Thiên.

Cùng đứng trước ngôi nhà bia mới được dựng lại bằng đá xanh để lưu giữ tấm bia đá quý đã tồn tại 300 năm, dấu tích duy nhất còn nguyên vẹn trên chùa Hồ Thiên ẩn chứa giá trị về mặt lịch sử, văn học ghi lịch sử chùa Hồ Thiên và bài thơ ca ngợi cảnh đẹp ngôi chùa của chúa Trịnh Cương được dựng tháng 3 niên hiệu Vĩnh Hựu thứ 2 (1736).

Thầy giáo trẻ Phạm Văn Thịnh, Hiệu Phó Trường THCS Tràng Lương (Đông Triều) tâm sự: “Đọc bản dịch bia mới thấy Hồ Thiên là ngôi chùa cổ. Thời Trần đã phát triển thành Thiền viện và được xây dựng nguy nga nhất vùng vào thời Lê Trung Hưng. Rồi được tu sửa lại vào thời Nguyễn. Lịch sử ngôi chùa nếu không có tấm bia đá ghi lại và các nhà nghiên cứu dịch ra thì thế hệ chúng tôi khó mà biết được. Đây là vốn kiến thức quý cho thầy cô giáo chúng tôi…”. Trong gian nhà nhỏ đơn sơ cheo leo trên tảng đá lớn, nơi ở hàng ngày của Tỷ kheo Thích Đạt Ma Trí Thông, nhà sư trụ trì chùa Hồ Thiên; nhà sư từ chùa Long Động (chùa Lân, TP Uông Bí) cùng phật tử đến lễ chùa Hồ Thiên thấy học sinh say sưa tìm hiểu đã nhận tham gia giảng phép tắc trong chùa và Phật pháp, tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Việt Nam cho học sinh bằng cái tâm của nhà tu hành...

Sau bữa cơm chay, Đoàn tiếp tục tìm hiểu và khám phá thêm nhiều điều nữa ở ngôi chùa cổ này. Tuy mệt nhoài vì thời tiết lạnh giá nhưng tôi vẫn thấy ấm lòng vì tôi cũng như học sinh và các thầy cô giáo cùng đi trong đoàn đã học hỏi thêm được rất nhiều điều từ chuyến dã ngoại này. Xin mượn lời của Bí thư Huyện uỷ Nguyễn Thị Huân khi nói với thầy, cô giáo và học sinh tại chùa Hồ Thiên để kết thúc bài viết này - “Đông Triều chúng ta tự hào có 8 di tích lịch sử cấp quốc gia. Ngành giáo dục huyện tổ chức các trường tham gia tìm hiểu để giáo dục truyền thống lịch sử cho thế hệ trẻ. Đồng thời, học sinh nhà trường tham gia đảm nhận một số việc như giữ gìn vệ sinh môi trường là cách làm hay cần nhân rộng không riêng chỉ ở các di tích quốc gia mà ở tất cả các di tích cấp tỉnh trong huyện…”.

Nguyễn Xuân (CTV)