Nâng cao chất lượng lao động: Vẫn chưa nhiều chuyển biến

Để thực hiện mục tiêu trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2015, Quảng Ninh đã đặc biệt quan tâm, chú trọng đến công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực. Nhờ đó, chất lượng của đội ngũ lao động trên địa bàn đã có sự chuyển biến. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu phát triển thực tế thì việc nâng cao chất lượng lao động vẫn cần phải có sự quan tâm hơn nữa.

Đã thay đổi về “lượng”

Theo thống kê của Sở LĐ-TB&XH tỉnh, năm 2005 tỷ lệ lao động chưa qua đào tạo nghề trên địa bàn Quảng Ninh chiếm đến 70,35%. Để khắc phục tình trạng này, tỉnh đã thực hiện nhiều giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực như: Tăng cường ngân sách đầu tư nâng cấp  cơ sở vật chất dạy nghề; xây dựng cơ chế gắn kết cơ sở dạy nghề với người sử dụng lao động; tiến hành các chương trình phổ cập giáo dục… Nhờ đó, đến thời điểm hiện tại, tỷ lệ lao động qua đào tạo trên địa bàn đã được cải thiện đáng kể, chiếm 55%, trong đó tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề chiếm 43,9%. Và hàng năm, mức tăng trưởng tỷ lệ lao động qua đào tạo của tỉnh đạt khoảng 3,5%. Đây được đánh giá là một chuyển biến rất tích cực của Quảng Ninh không chỉ trong sự phát triển của tỉnh mà còn được đánh giá cao trong tương quan với các tỉnh, thành trong cả nước. Bởi lẽ, theo đánh giá của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, trong các tiêu chí cấu thành nên chỉ số PCI (xếp hạng năng lực cạnh tranh cấp tỉnh) năm 2012, nếu tính riêng tiêu chí về đào tạo nguồn nhân lực thì Quảng Ninh đứng thứ 2 trong cả nước, chỉ sau Thủ đô Hà Nội. Bên cạnh đó, tỷ trọng lao động có trình độ cao của tỉnh cũng từng bước được nâng cao, năm 2012, tỷ lệ lao động có trình độ từ cao đẳng trở lên chiếm 15% tổng lực lượng lao động của tỉnh.

Dạy tiếng Hàn Quốc cho người có nhu cầu đi xuất khẩu lao động tại Trung tâm Giới thiệu việc làm Quảng Ninh.

Thực tế cho thấy, việc đẩy mạnh công tác đào tạo nghề, từng bước nâng cao trình độ lao động trên địa bàn đã góp phần không nhỏ cho sự nghiệp phát triển, thúc đẩy công nghiệp hoá, hiện đại hoá của tỉnh. Qua đào tạo, nhiều lao động đã nâng cao kỹ năng, kỹ thuật, đáp ứng được yêu cầu của các doanh nghiệp trên địa bàn, nhiều lao động vùng nông thôn được đào tạo nghề đã chuyển sang làm việc tại các lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ.  

Chưa nhiều chuyển biến về “chất”

Mặc dù tỷ lệ lao động qua đào tạo của Quảng Ninh tăng nhưng phần lớn là lao động tham gia đào tạo nghề ngắn hạn, trình độ trung cấp và cao đẳng nghề còn thấp… Lao động có trình độ cao còn thiếu và yếu. Theo thống kê tại các sàn giao dịch việc làm của Trung tâm Giới thiệu việc làm Quảng Ninh trong năm 2012, có 813 doanh nghiệp đăng ký tham gia giao dịch việc làm, tổng số lao động cần tuyển là 16.326 người; trong khi đó số lao động đăng ký tìm việc làm tại các sàn là 6.073 người, tổng số lao động trúng tuyển tại các sàn giao dịch là 2.936 người, chiếm 48,6% số lao động dự tuyển và 18% nhu cầu lao động cần tuyển. Ông Trần Văn Viên, Giám đốc Trung tâm giới thiệu việc làm Quảng Ninh cho biết: “Từ số liệu tại các sàn giao dịch việc làm có thể thấy, nguồn lao động đáp ứng nhu cầu tại các sàn giao dịch là rất thấp. Đã thế, còn có tình trạng ngành thì thừa, ngành thì thiếu lao động. Ví dụ như nhiều doanh nghiệp rất cần công nhân kỹ thuật và lao động phổ thông nhưng lực lượng này đăng ký tìm việc rất ít, trong khi đó sinh viên tốt nghiệp cao đẳng, đại học thì đăng ký nhiều nhưng nhu cầu tuyển dụng lại ít. Nhiều học sinh, sinh viên tốt nghiệp không tìm được việc làm, nhiều người còn phải làm trái ngành, trái nghề, điều này gây lãng phí rất lớn về nguồn nhân lực”. Dù chỉ đáp ứng được một phần nhưng chất lượng lao động được tuyển dụng qua các sàn giao dịch việc làm còn thấp, phần lớn chưa đáp ứng được các tiêu chí nhà tuyển dụng đưa ra. Ông Viên cho biết thêm: “Qua phản ánh của các doanh nghiệp thì phần lớn lao động được tuyển dụng đều phải đào tạo lại mới đáp ứng được công việc. Đồng thời, kỷ luật làm việc, tác phong sinh hoạt, hiểu biết xã hội… của nhiều lao động còn yếu chưa nói hiểu biết xã hội rất non kém”.

Mặc dù thời gian qua, công tác dạy nghề trên địa bàn tỉnh đã được tăng cường, cơ bản đã đáp ứng nhu cầu lao động chuyên môn tốt cho một số ngành như: Than, vận tải. Tuy nhiên, ở một số ngành nghề khác, năng lực của lao động sau đào tạo vẫn thấp, lao động tốt nghiệp sau các khoá đào tạo, vào làm việc tại các doanh nghiệp vẫn cần phải đào tạo bổ sung hoặc đào tạo lại. Trao đổi về nguyên nhân vấn đề này, ông Vũ Xuân Hoài, Trưởng phòng Dạy nghề, Sở LĐ-TB&XH cho biết: “Trên thực tế, hiện nay ngoài những doanh nghiệp lớn như ngành Than, hầu hết các doanh nghiệp vừa và nhỏ khác đều chưa có kế hoạch và dự báo cụ thể về nhu cầu nhân lực. Bên cạnh đó thì người học lại học theo trào lưu, chưa có định hướng, hướng nghiệp cụ thể từ gia đình, nhà trường, xã hội; cơ sở đào tạo nghề chưa năng động nắm bắt nhu cầu thị trường. Nói một cách tổng quan là mối quan hệ giữa doanh nghiệp, cơ sở đào tạo và người học hiện nay vẫn chưa có, hoặc có nhưng cũng chưa phát huy hết hiệu quả…”.

Theo mục tiêu đến năm 2015, Quảng Ninh sẽ cơ bản trở thành tỉnh công nghiệp, trong đó từng bước tăng cơ cấu lao động trong các ngành công nghiệp và dịch vụ, giảm dần trong ngành nông nghiệp, tăng chất lượng lao động, nâng cao tỷ lệ lao động có trình độ cao để đáp ứng nhu cầu phát triển. Để đạt được mục tiêu này, trong thời gian tới, tỉnh có chủ trương thực hiện đồng bộ các giải pháp đào tạo nghề, nâng cao chất lượng lao động trên địa bàn như: Tăng cường công tác quản lý nhà nước về dạy nghề, trong đó tập trung hoàn thiện mạng lưới cơ sở dạy nghề, có chính sách hỗ trợ người học nghề, hình thành quỹ hỗ trợ học nghề, phân luồng học sinh cơ sở, nâng cao tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS vào học nghề. Đồng thời, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý dạy nghề; phát triển chương trình và giáo trình dạy nghề, tập trung vào các nghề trọng điểm; làm tốt công tác dự báo nguồn nhân lực; kiểm soát, đảm bảo chất lượng dạy nghề; gắn dạy nghề với thị trường lao động…

Nguyễn Thanh