Bài học còn nguyên giá trị

75 năm trước, cuộc khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám 1945 trong cả nước thành công. Nhân dân Việt Nam đã đập tan xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp trong gần một thế kỉ tại Việt Nam, chấm dứt sự tồn tại của chế độ quân chủ chuyên chế gần một nghìn năm, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. 75 năm đã trôi qua nhưng những bài học của Cách mạng Tháng Tám 1945 đến hôm nay vẫn còn nguyên giá trị.

Ngày 9/3/1945, phát xít Nhật nổ súng hất cẳng thực dân Pháp để độc chiếm toàn Đông Dương. Trước diễn biến tình hình rất khẩn trương, ngày 12/3/1945, Thường vụ Trung ương Đảng ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Nội dung Chỉ thị thể hiện tầm nhìn chiến lược, tư duy khoa học và nghệ thuật chỉ đạo cuộc cách mạng của Đảng ta trong giai đoạn tiền khởi nghĩa; đặc biệt, là xác định đúng kẻ thù, dự báo chính xác thời cơ cách mạng, linh hoạt, sáng tạo và chuẩn bị mọi điều kiện làm tiền đề cho tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân khi thời cơ đến.

Sau khi Liên Xô tuyên chiến và đánh tan 1 triệu quân Quan Đông của phát xít Nhật, ngày 14/8/1945, Nhật hoàng đã phải tuyên bố đầu hàng không điều kiện các nước Đồng minh, chính thức kết thúc chiến tranh thế giới lần thứ hai. Nắm bắt thời cơ có một, từ mảnh đất Tân Trào lịch sử, Trung ương Đảng đã ban hành lệnh tổng khởi nghĩa trên toàn quốc. Lệnh Tổng khởi nghĩa phát ra, Bác Hồ đã kêu gọi: “Giờ quyết định  cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”.

Học sinh Trường THCS Tân Việt (Đông Triều) thăm di tích đình chùa Hổ Lao, tìm hiểu về lịch sử ra đời Chiến khu Trần Hưng Đạo. Ảnh: dongtrieu.gov.vn

Tại Quảng Ninh (khi ấy là tỉnh Quảng Yên và tỉnh Hải Ninh), 3 tháng sau khi Nhật nổ súng hất cẳng Pháp, khởi nghĩa giành chính quyền đã nổ ra ở Đông Triều. Quán triệt tinh thần chỉ đạo của Trung ương Đảng là "Với lực lượng sẵn có, ta có thể lãnh đạo một cuộc khởi nghĩa từng phần trong từng địa phương, cũng có thể giành sự thắng lợi mà mở đường cho một cuộc tổng khởi nghĩa to lớn", ngày 8/6/1945, lực lượng vũ trang cách mạng đã khởi nghĩa, tấn công các đồn binh, trại bảo an của Nhật, giành chính quyền về tay nhân dân, tuyên bố thành lập Chiến khu Trần Hưng Đạo (còn gọi Chiến khu Đông Triều, Đệ tứ Chiến khu).

Khởi nghĩa giành chính quyền ở Đông Triều thắng lợi, nguyên nhân ngoài công tác chuẩn bị đã được làm kỹ từ trước, sự lãnh đạo của Đảng, lòng yêu nước của quần chúng nhân dân còn có vai trò quan trọng của việc chớp thời cơ khi điều kiện khách quan, chủ quan tới. Cũng chính bài học chớp thời cơ, táo bạo, quyết đoán này mà hơn 1 tháng sau, khi thế và lực của ta phát triển thuận lợi, Uỷ ban quân sự Chiến khu đã quyết định tiến đánh tỉnh lỵ Quảng Yên.

Theo kế hoạch, trận đánh tỉnh lỵ Quảng Yên ấn định vào ngày 23/7/1945 nhưng sáng 20/7/1945, trong khi Tư lệnh Chiến khu Nguyễn Bình và một số cán bộ đi kiểm tra tình hình chuẩn bị chiến trường thì nhận được tin cơ sở báo bọn Đại Việt ở Hải Phòng sang Quảng Yên thúc ép tỉnh trưởng (có cảm tình với Việt Minh) giao chính quyền cho chúng. Trước tình hình khẩn trương đó, ta phải hành động ngay để chặn đứng âm mưu của bọn Đại Việt thân Nhật. Giờ nổ súng được định vào đêm 20/7/1945. Chỉ sau vài phát súng của quân khởi nghĩa, tên chỉ huy lực lượng bảo an binh Quảng Yên đã đầu hàng không điều kiện. Chiến thắng Quảng Yên đã có tiếng vang và ảnh hưởng khá rộng lớn. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử đấu tranh vũ trang của Đảng ta trước Tổng khởi nghĩa Tháng Tám, quân cách mạng đã đánh chiếm một tỉnh lỵ, phá bỏ bộ máy chính quyền bù nhìn cấp tỉnh.

Thắng lợi của Tổng khởi nghĩa Tháng Tám 1945 được các nhà sử học đánh giá là cuộc cách mạng lớn nhất của lịch sử Việt Nam trong thế kỷ XX. Những thực tiễn từ giành và giữ chính quyền từ cuộc cách mạng đã trở thành kinh nghiệm, bài học quý cho các cuộc kháng chiến, đấu tranh thống nhất, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc về sau. Ngay cả đến hôm nay, những bài học về nắm bắt các thời cơ, táo bạo, khẩn trương vẫn còn nguyên giá trị trong phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, nhất là trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam.

Đại Dương