Công tác quản lý đất đai: Bài học từ một vụ việc khiếu nại

Vừa qua, bà Nguyễn Thị Quý, trú tại tổ 4, khu 11, phường Việt Hưng, TP Hạ Long (ủy quyền cho ông Nguyễn Đình Tài - bà Nguyễn Thị Bẩy) có đơn đề nghị được bồi thường cây cối, hoa màu, một số công trình kiến trúc liên quan thửa đất thu hồi GPMB thực hiện dự án đường đấu nối KCN Cái Lân qua KCN Việt Hưng đến cao tốc Hạ Long - Vân Đồn. Vụ việc được cơ quan chức năng xác minh làm rõ, khẳng định nội dung khiếu nại của bà không có cơ sở giải quyết. Tuy nhiên, từ kết quả xác minh cũng cho thấy những hạn chế, tồn tại trong công tác quản lý đất đai trên địa bàn.

Theo phương án bồi thường, hỗ trợ được UBND TP Hạ Long phê duyệt, hộ bà Quý bị thu hồi diện tích 1.061,8m² đất (trong đó có 1.027,5m² tại thửa 174/178/BĐĐC và 34,3m² tại thửa 77/178/BĐĐC); được bồi thường, hỗ trợ về đất với tổng số tiền trên 78 triệu đồng. Kiến trúc, hoa màu không bồi thường, không hỗ trợ.

Hồ sơ kiểm đếm, thống kê xác định khối lượng công trình kiến trúc, cây trồng trên thửa đất của bà Quý bị thu hồi, thể hiện có: Nhà tạm, bếp, kho, nhà vệ sinh, nhà trồng hoa, bán mái tôn sân, bể và các công trình phụ trợ khác. Cây hoa màu có 7.750 bầu cây, 1.100 chậu cảnh, nhãn, mít, trầu không, lá mơ, thiết mộc lan, hoa ngâu. Các công trình nêu trên khi xây không có hồ sơ được cấp phép xây dựng theo quy định của Luật Xây dựng 2014. Bà Quý (chủ sở hữu hợp pháp của thửa đất) không có hồ sơ chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng lúa.

Theo kết quả xác minh của Thanh tra tỉnh, tại bản chứng nhận nhà, đất, tài sản trên đất ngày 10/4/2020 được UBND phường Việt Hưng xác nhận, thửa đất 174/178/BĐĐC của bà Nguyễn Thị Quý được UBND huyện Hoành Bồ cấp GCNQSDĐ năm 1996, diện tích 960m² (đất 2 lúa). Quá trình sử dụng đất, gia đình sử dụng ổn định từ năm 1996 đến nay vào mục đích trồng cây cối hoa màu. Thời điểm xây dựng công trình trước ngày 16/1/2019 và sau ngày 1/7/2014. Sử dụng mục đích nông nghiệp. Khi xây dựng không bị lập biên bản, toàn bộ công trình do ông Nguyễn Đình Tài xây dựng. Cây cối hoa màu trồng trước ngày 16/1/2019 do ông Nguyễn Đình Tài trồng (ông Tài làm trang trại hoa).

Tại biên bản làm việc ngày 12/11/2021 giữa Đoàn xác minh (Thanh tra tỉnh) và UBND phường Việt Hưng, UBND phường xác nhận bà Nguyễn Thị Quý không đăng ký chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo quy định của pháp luật đối với thửa đất. Về thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất, ông Nguyễn Đình Tài cho rằng gia đình ông đã nhận chuyển nhượng thửa đất trên của bà Nguyễn Thị Quý, tuy nhiên không cung cấp được giấy tờ gì chứng minh việc nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất đã thực hiện theo quy định của pháp luật, do đó giao dịch chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa hộ bà Quý và hộ ông Tài chưa có hiệu lực thực hiện theo quy định. Ông Tài là người sử dụng đất tại thời điểm thu hồi nhưng không phải là người được giao đất hoặc nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật.

Trên cơ sở hồ sơ, tài liệu, kết quả xác minh và căn cứ các quy định của pháp luật, cơ quan chức năng xác định bà Nguyễn Thị Quý được UBND huyện Hoành Bồ cấp GCNQSDĐ năm 1996, trong đó thửa đất bị thu hồi có mục đích sử dụng là đất trồng lúa. Bà Quý không đăng ký chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo quy định của pháp luật đối với thửa đất. Trong quá trình sử dụng đã để hộ ông Nguyễn Đình Tài (không phải chủ sở hữu hợp pháp của thửa đất bị thu hồi) trồng cây lâu năm, cây cảnh và xây dựng một số công trình trên đất của bà Quý sau ngày 1/7/2014 không được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, vi phạm nghĩa vụ của người sử dụng đất và quy định về sử dụng đất trồng lúa, do đó không thuộc trường hợp được bồi thường cây trồng và bồi thường công trình xây dựng trên đất theo các quy định của pháp luật nêu trên.

UBND tỉnh nhận định, nội dung bà Quý đề nghị được bồi thường cây cối, hoa màu, một số công trình kiến trúc không có cơ sở để xem xét giải quyết. Do vậy, ngày 8/2/2022, UBND tỉnh có Quyết định 349/QĐ-UBND không chấp nhận nội dung khiếu nại của công dân. Ngoài ra, UBND tỉnh cũng giao UBND TP Hạ Long xem xét giải quyết theo đúng quy định của pháp luật đối với nội dung năm 2016, UBND phường Việt Hưng đồng ý cho bà Lê Thị Bẩy được phép làm nhà kho và nhà trông coi hoa (di động bằng tôn) trên thửa đất của bà Nguyễn Thị Quý bị thu hồi GPMB.

Qua giải quyết vụ việc của cơ quan chức năng cho thấy, vi phạm trong quản lý, sử dụng đất đai của người dân ở vụ việc trên đã tồn tại nhiều năm nhưng không được địa phương kịp thời xử lý, khắc phục, cũng như có biện pháp hướng dẫn hộ dân sử dụng đất đúng quy định hoặc đăng ký chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp. Đây cũng chính là nguyên nhân phát sinh khiếu kiện không đáng có, cần nghiêm túc rút kinh nghiệm.