Bảo vệ và khai thác tài nguyên nước: Cần sự chung tay của cả cộng đồng

Sự phát triển nhanh của các đô thị hiện nay đang gia tăng sức ép đối với tài nguyên nước. Do đó, công tác quản lý và bảo vệ tài nguyên nước (TNN) đang là một trong những vấn đề cấp bách hiện nay.

Xác định được tầm quan trọng của tài nguyên nước trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, thời gian qua, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản chỉ đạo trong lĩnh vực tài nguyên nước. Bên cạnh đó, tỉnh cũng bố trí ngân sách đầu tư cho các dự án quan trọng như: Điều tra, khảo sát, thu thập thông tin, đánh giá tài nguyên nước, xây dựng cơ sở dữ liệu tài nguyên nước phục vụ công tác quản lý về tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh; quy hoạch tài nguyên nước giai đoạn 2010-2020 và định hướng đến năm 2030… Các chương trình, dự án đã thực hiện là công cụ hỗ trợ đắc lực cho công tác quản lý và bảo vệ tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh. Cùng với đó, việc cấp giấy phép khai thác, sử dụng TNN, xả nước thải vào nguồn nước và hành nghề khoan nước dưới đất trên địa bàn tỉnh cũng được triển khai ngay sau khi Luật TNN và các văn bản hướng dẫn thi hành luật được ban hành.

Công trình thuỷ lợi hồ Đầm Hà Động (Đầm Hà).

Tính đến thời điểm này toàn tỉnh đã cấp tổng cộng 300 giấy phép các loại. Đặc biệt, nhiều đơn vị đã đầu tư xây dựng công trình thu gom, xử lý nước thải; thực hiện quan trắc môi trường định kỳ. Vì vậy nguồn nước thải sau xử lý đạt quy chuẩn cho phép, chất lượng nguồn nước tiếp nhận dần được cải thiện. Đặc biệt, tổng lượng nước thải của các đơn vị ngành Than đã được xử lý triệt để trên 34 triệu m3/năm (đạt 47%); nước thải công nghiệp đã xử lý hơn 2,7 triệu m3/năm (đạt 11,8%); nước thải y tế đạt 97%. Bên cạnh đó công tác thanh tra, kiểm tra cũng thường xuyên được triển khai, đã phát hiện và xử lý nhiều hành vi vi phạm.

Hiện nay trên địa bàn tỉnh tổng công suất khai thác nước sinh hoạt tại các đô thị khoảng 112.660m3/ngày. Tỷ lệ người dân nông thôn được cấp nước hợp vệ sinh đến nay đạt gần 90% trong đó bao gồm các trạm nước tập trung, các giếng khoan, giếng đào và bể nước mưa cung cấp nước cho dân số nông thôn. Đối với các trạm cấp nước là loại hình cấp nước có tính bền vững cao, kiểm soát được chất lượng nước và cần được phát triển trong những năm tới. Mặc dù vậy, theo đánh giá của ngành chức năng cho thấy tất cả các công trình này đều không đạt điểm công trình bền vững do công tác quản lý khai thác chưa đúng quy cách, chất lượng nước chưa được kiểm tra đánh giá thường xuyên, đặc biệt là những công trình đã xây dựng trước năm 2000 và ở vùng sâu, vùng xa. Đặc biệt, việc sử dụng lãng phí và làm ô nhiễm nguồn nước, việc khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả nước thải vào nguồn nước không có giấy phép, xả nước thải không qua xử lý hoặc xử lý chưa đạt tiêu chuẩn vào nguồn nước còn diễn ra khá phổ biến, đặc biệt là nạn khai thác cát, sỏi trái phép đã gây tác động tiêu cực lớn tới nguồn nước. Hệ thống khai thác nước đơn lẻ gồm những giếng khoan thuộc các nhà máy, xí nghiệp tập trung chủ yếu ở thành phố, thị xã và trung tâm các thị trấn, các khu công nghiệp và thường được thiết kế khai thác ở tầng sâu, lưu lượng khai thác trung bình. Theo kết quả điều tra, khảo sát trên địa bàn tỉnh có khoảng 286 giếng khoan với tổng lưu lượng khai thác khoảng 12.313,2m3/ ngày. Tuy nhiên, các lỗ khoan và giếng đào chủ yếu tập trung ở khu vực nông thôn, được thực hiện tự phát dùng để cấp nước cho gia đình ăn uống, sinh hoạt, thời gian khai thác theo nhu cầu của gia đình. Chính vì vậy, nhiều nguồn nước đã cạn kiệt hoặc đang bị nhiễm mặn nặng nề do tốc độ khai thác quá nhanh trên cùng một địa tầng như khu vực phường Cẩm Đông, Cẩm Tây (TP Cẩm Phả), và một số xã ở huyện Cô Tô. Việc khoan giếng trong nhân dân trên địa bàn tỉnh diễn ra đều tự phát, tràn lan, sử dụng nước lãng phí vào nhiều việc. Hoạt động khai thác này hầu như không có giấy phép, làm mực nước ngầm có nguy cơ bị hạ thấp, ô nhiễm, nguồn nước mặt vì thế sẽ suy giảm.

Để quản lý, bảo vệ chặt chẽ tài nguyên nước đảm bảo khai thác, sử dụng hiệu quả, hợp lý góp phần phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội của địa phương rất cần sự chung tay của ngành chức năng, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư.

Hiểu Trân