Khúc hát chèo ngân vang

Sinh ra từ miền quê, xã Nhân Hòa, huyện Vĩnh Bảo (Hải Phòng) - nơi có phong trào văn hóa quần chúng từng dẫn đầu cả nước, có múa rối nước cổ truyền, có hát chèo truyền thống, Nguyễn Ruyển rất yêu thích bộ môn hát chèo dân dã.

Từ nhỏ, học cấp 2 trường huyện, anh đã là đội trưởng đội văn nghệ và duyên kiếp thế nào, cái danh chức ấy cứ đeo đẳng theo anh. Anh là đội trưởng kiêm sáng tác viên, đạo diễn, diễn viên, nhạc công... Những sáng tác chèo của anh được phổ biến rộng khắp trong nhân dân và lực lượng vũ trang khắp khu vực ngoại vi thành phố. Sổ tay tiết mục và không ít ấn phẩm của Sở Văn hóa Thông tin Hải Phòng đều có tiết mục chèo của Nguyễn Ruyển. Anh cũng có nhiều tiết mục biểu diễn trong hội diễn do Bộ Tư lệnh Quân khu 3 và Thành đội tổ chức, nhiều tác phẩm đoạt giải. Kịch bản chèo “Bó lúa sót lại” của Nguyễn Ruyển dự cuộc thi sáng tác kịch bản toàn quốc, được Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam treo thưởng giải cao.

Khi ra Quảng Ninh công tác tại ngành Thủy lợi, sáng tác của Nguyễn Ruyển tham gia hội diễn quần chúng ngành của tỉnh từng đạt giải đặc biệt. Ở nơi cư trú, Nguyễn Ruyển sáng tác, đạo diễn Đức Nhuần dàn dựng cho Đội văn nghệ CLB Người cao tuổi xã Việt Hưng, dự thi hội diễn huyện Hoành Bồ (nay là TP Hạ Long), đạt giải B, không có giải A.

Đội văn nghệ Xí nghiệp Xây dựng thủy lợi Quảng Ninh, với sáng tác của Nguyễn Ruyển thay mặt lực lượng văn nghệ quần chúng huyện Hoành Bồ khi ấy dự Hội diễn Sân khấu tỉnh Quảng Ninh, vở diễn đoạt huy chương bạc. Huyện Hoành Bồ xếp thứ nhì toàn tỉnh, đứng đầu khối huyện thị.

Sau khi cửa khẩu Móng Cái thông thương trở lại, gia đình ông chuyển ra đây sinh sống. Những ngày mới mở cửa, ngay sát nách cửa khẩu, bà con lao động nghèo nhiều nơi về đây kiếm ăn, hội tụ, lập nên khu dân cư khu 4 (xóm “Liều”) phường Trần Phú. Lều trại cót ép, tranh tre nứa lá chật hẹp, vật chất thiếu thốn nhưng tinh thần vẫn vui say, lạc quan. Đêm đêm, dưới ánh sáng điện đường nơi biên cương, một số người vẫn tụ tập bên nhau cất lên khúc hát chèo của Nguyễn Ruyển gần gũi đời thường đã phần nào quên đi những khó khăn mệt nhọc.

Cũng từ đó, Đội văn nghệ Người cao tuổi khu 4, phường Trần Phú hình thành, đã làm cán bộ và nhân dân địa phương không ít ngỡ ngàng. Báo Người cao tuổi, cơ quan Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam, đã có bài giới thiệu những hoạt động của Đội tới những phong trào người cao tuổi cả nước.

Sáng tác chèo của Nguyễn Ruyển cũng đã cùng Đội văn nghệ xã Hải Hòa đoạt ngôi đầu bảng trong một số hội diễn nghệ thuật TP Móng Cái.

Trong các hội diễn nghệ thuật nói chung, kịch bản sân khấu là thể loại quan trọng nhất. Với hoạt cảnh chèo “Tình già” của tác giả Nguyễn Ruyển, Đội văn nghệ Người cao tuổi TP Móng Cái dự Liên hoan Tiếng hát người cao tuổi tỉnh Quảng Ninh, vở diễn đã đạt giải cao.

Các tiết mục của Đội văn nghệ Người cao tuổi khu 4 phường Trần Phú phục vụ các hội nghị tổng kết, phong trào Người cao tuổi Móng Cái, hay ở sân khấu ngoài trời phường Trần Phú, hoặc Nhà văn hóa khu 3 phường Hải Hòa, đâu đâu cũng được người xem nhiệt liệt hoan nghênh.

Mấy chục năm say sưa với nghệ thuật chèo truyền thống, Nguyễn Ruyển đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao tặng Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp văn hoá, được tặng nhiều bằng khen, giấy khen, huy chương tại các hội diễn. Tuổi cao, tuy ông không còn đảm đương chức Đội trưởng Đội văn nghệ Người cao tuổi khu 4, phường Trần Phú nhưng trong cuộc sống thường nhật hiện nay, có những lúc  bất chợt nghe văng vẳng đâu đó trên loa đài hệ thống truyền thông công cộng các tiết mục chèo, ông vẫn thấy lòng mình náo nức, xốn xang. Khúc hát chèo ngân vang mãi mãi với cuộc đời ông.