Biến đổi khí hậu và những tác động tiêu cực

Là tỉnh ven biển, trong những năm qua, Quảng Ninh đã phải chịu hậu quả nặng nề do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (BĐKH) dẫn đến thời tiết bất thường, nắng nóng kéo dài, mưa lớn, lũ lụt... Có thể nhận thấy, những tác động của BĐKH tới Quảng Ninh rõ nét nhất là đợt mưa vượt ngưỡng lịch sử kéo dài hơn một tuần qua đã gây ra những thiệt hại về người và tài sản, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống sinh hoạt của người dân.

Mưa lũ khiến toàn bộ mặt bằng sản xuất của Công ty CP Than Mông Dương bị ngập sâu trong bùn đất. Ảnh: Hoàng Nga

Theo báo cáo của Văn phòng Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh, thống kê đến thời điểm này, trên địa bàn tỉnh ước thiệt hại trên 2.700 tỷ đồng, trong đó ngành Than thiệt hại hơn 1.200 tỷ đồng. Cụ thể, đã có 17 người dân thiệt mạng; trên 3.700 hộ dân, trường học, bệnh xá bị ngập lụt, hàng trăm ngôi nhà bị ngập nước, sập đổ; tài sản, hoa màu, lồng bè nuôi trồng thuỷ, hải sản bị hư hỏng, hạ tầng kinh tế, giao thông bị tổn thất, nhiều khu vực người dân bị chia cắt, cô lập hoàn toàn, công nhân ngành Than phải tạm nghỉ việc để có thời gian khắc phục ngập lụt khôi phục sản xuất. Trước đó, thời gian qua Quảng Ninh đã chịu những tác động của BĐKH đến chế độ thuỷ văn sông suối, gây khô hạn vào mùa đông (đặc biệt ở huyện Tiên Yên, TX Đông Triều); ngập lụt vào mùa mưa tập trung ở các địa phương Ba Chẽ, Tiên Yên, Hạ Long, Cẩm Phả. BĐKH còn tác động đến hoạt động đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản của tỉnh. Năm 2008 mưa lớn kết hợp với lũ và triều cường đã làm ngập 620ha đầm nuôi thuỷ sản tại xã Hải Lạng (Tiên Yên). Mùa đông rét đậm, rét hại 38 ngày đã làm 80% hộ nuôi trồng thuỷ sản bị mất trắng, ước thiệt hại 50 tỷ đồng.

Cùng với đó, hiện tượng bão, lũ lụt thường xuyên xảy ra với những diễn biến bất thường có xu hướng gia tăng về số lượng và tần suất gây ảnh hưởng đến hoạt động du lịch - dịch vụ của tỉnh, làm trễ lịch trình nhất là đối với các tàu du lịch, gây tai nạn trong các tour du lịch, ảnh hưởng đến tâm lý của du khách. Những năm gần đây các cơn bão đổ vào Quảng Ninh thường kèm theo mưa lớn, có cơn bão lượng mưa từ 100-200mm, có nơi 500mm. Đây cũng là nguyên nhân chính gây mưa lớn và tạo ra lũ gây xói mòn, sạt lở đất, gây ngập lụt, đổ nhà. Năm 2010, bão đổ bộ vào Quảng Ninh gây đắm tàu du lịch trên Vịnh Hạ Long làm thiệt mạng du khách. Năm 2014, tại Tiên Yên và Đầm Hà diện tích nuôi trồng thuỷ sản bị thiệt hại trên 40,6ha, hư hỏng 20 ô lồng. Vào cuối tháng 10-2014 sự cố vỡ đập Đầm Hà Động (Đầm Hà) đã làm 88 nhà dân bị ngập lụt, toàn bộ thị trấn Đầm Hà (huyện Đầm Hà) chìm trong biển nước. Các đập chính, đập phụ số 1, đập phụ số 4 và đập phụ số 3B bị hư hỏng. Tổng thiệt hại do sự cố vỡ đập Đầm Hà Động ước tính 55,4 tỷ đồng. Đồng thời gây hư hỏng và thiệt hại cho tài sản, nhà cửa, hoa màu, ao đầm nuôi trồng thuỷ sản của người dân và một số công trình hạ tầng dân sinh, hạ tầng kỹ thuật.

Không chỉ dừng lại ở đó, nhiệt độ đang có dấu hiệu thay đổi bất thường so với nhiều năm trước làm gia tăng nguy cơ cháy rừng, phát triển các loại sâu bệnh hại, dịch bệnh... Theo báo cáo đánh giá của Sở Tài nguyên và Môi trường, những năm gần đây, nền nhiệt độ ở các khu vực trên địa bàn tỉnh đều tăng so với trung bình từ 0,4-0,7oC. Số ngày có nhiệt độ không khí trung bình trên 30oC xuất hiện nhiều hơn, trung bình tăng 4-6 ngày/năm. Vào tháng 6 vừa qua do thời tiết nắng nóng bất thường kéo dài đã dẫn đến hiện tượng tôm chết hàng loạt ở Móng Cái và rải rác ở Tiên Yên, Uông Bí. Đáng chú ý là nắng nóng có xu thế xuất hiện sớm và kết thúc muộn, số đợt nắng nóng nhiều hơn, xảy ra cục bộ và diễn biến phức tạp.

Theo bà Phan Như Quỳnh, Phó Giám đốc Đài Khí tượng Thuỷ Văn Quảng Ninh, ảnh hưởng của BĐKH làm nảy sinh những hiện tượng thời tiết cực đoan, tác động xấu tới mọi mặt của đời sống. Riêng đối với mưa, ảnh hưởng của BĐKH sẽ làm cho lượng mưa biến động thất thường, mưa lớn hơn và kéo dài hơn trong mỗi đợt... Các hiện tượng thời tiết cực đoan diễn ra nhiều hơn, mức độ ảnh hưởng cũng khốc liệt hơn mà bằng chứng chính là những thiệt hại do đợt mưa lớn đang gây ra trên địa bàn tỉnh.

Theo “kịch bản” về BĐKH thì vào năm 2100, nhiệt độ trung bình ở Việt Nam sẽ tăng 2-3 độ C. Điều này đồng nghĩa với mực nước biển có thể cao lên khoảng 1m so với giai đoạn 1980-1999. Quảng Ninh là một trong những tỉnh chịu ảnh hưởng, sẽ có khoảng 10% diện tích đất ven biển của tỉnh bị ngập lụt (Quảng Ninh có 9 huyện, thị xã, thành phố ven biển, trong đó có 8 xã dưới mực nước biển); khoảng 5% chiều dài quốc lộ, trên 6% chiều dài tỉnh lộ, gần 4% chiều dài đường sắt, trên 9% dân số bị ảnh hưởng. Dự báo giai đoạn 2020-2100, mực nước biển tỉnh Quảng Ninh sẽ dâng từ 7-64cm so với giai đoạn 1980-1999, khi đó tổng diện tích bị ngập của tỉnh Quảng Ninh là 125,27km2. Địa phương bị ảnh hưởng nhiều nhất là một số khu vực ven biển như Móng Cái, Hải Hà, Đầm Hà, Tiên Yên, Vân Đồn, Quảng Yên, Hoành Bồ.

Như vậy có thể khẳng định những tác động của BĐKH đã rất rõ nét, nó không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống của mọi người mà còn ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Chính vì vậy, hơn bao giờ hết việc ứng phó với BĐKH rất cần sự chung tay góp sức của nhiều ngành, nhiều cấp và các tầng lớp nhân dân.

Trang Thu