Bitcoin halving vừa diễn ra

Sự kiện Bitcoin halving lần thứ tư đã diễn ra. Đây được đánh giá là sự kiện quan trọng bậc nhất đối với mạng lưới Bitcoin cũng như toàn bộ ngành công nghiệp tiền điện tử.

Bitcoin được sáng tạo ra bởi Satoshi Nakamoto (một nhân vật hoặc tổ chức ẩn danh). Ngày 3/1/2009, Bitcoin khởi chạy khối đầu tiên trên toàn mạng có tên Genesis Block. Phần thưởng đầu tiên là 50 Bitcoin (BTC) được gửi về ví của Nakamoto Satoshi.

Ý nghĩa của Bitcoin halving

Sáu ngày sau, ông "đào" thêm được khoảng 43.000 BTC, khi đó tốc độ tính toán trên toàn mạng cho phép tạo một khối mới trong khoảng 10 phút. Sau đó, Hal Finney (khi đó 53 tuổi) là nhà mật mã học đã tải phần mềm, tạo ví và bắt đầu chạy thuật toán Bitcoin, trở thành "node thứ hai" và nhận thưởng.

Finney đã khai thác Bitcoin suốt một tuần sau đó, thu được khoảng 1.000 BTC rồi dừng lại. Trong khi đó, Satoshi tiếp tục khai thác và thu về khoảng 1 triệu BTC. Đây được biết đến là hai "thợ đào" đầu tiên của mạng lưới Bitcoin. Đến nay, mạng lưới thợ đào Bitcoin đã có hàng triệu người, phân tán trên khắp thế giới.

"Cha đẻ" Bitcoin đã thiết kế để giới hạn tổng nguồn cung toàn mạng là 21 triệu BTC. Để tránh bị lạm phát do khai thác, ông đã thêm một đoạn code để cứ sau 210.000 khối khai thác, phần thưởng Bitcoin cho thợ đào sẽ giảm một nửa. Thuật toán này được gọi là Bitcoin halving hay còn gọi là "giảm một nửa".

Trung bình, Bitcoin halving sẽ diễn ra mỗi bốn năm một lần. Điều này khiến cho hoạt động khai thác Bitcoin sẽ ngày một khó, từ đó tạo ra sự khan hiếm và loại bỏ những thợ đào không hiệu quả khỏi mạng lưới. Chu kỳ halving sẽ kết thúc cho đến khi 21 triệu Bitcoin trên toàn mạng được "đào" hết.

Theo lịch sử, ba lần halving gần đây nhất xảy ra vào năm 2012, 2016 và 2020. Lần Bitcoin halving đầu tiên diễn ra vào ngày 28/11/2012 khi phần thưởng cho thợ đào giảm từ 50 BTC xuống còn 25 BTC mỗi khối. Đến halving thứ hai vào ngày 9/7/2016, phần thưởng khai thác tiếp tục giảm một nửa còn 12,5 BTC. Ngày 11/5/2020, thợ đào nhận được 6,25 BTC sau khi mỗi khối mới được khai thác.

Sáng 20/4, lần halving thứ tư đã diễn ra. Hiện tại, phần thưởng dành cho các thợ đào sau khi khai thác một khối mới đã giảm còn 3,125 BTC. Thuật toán sẽ tiếp tục cho đến khi tổng số Bitcoin trên toàn mạng được khai thác hết, ước tính vào năm 2140.

Tác động của Bitcoin halving

Sự kiện halving được cộng đồng tiền điện tử đặc biệt mong chờ vì nó tác động trực tiếp đến toàn thị trường. Trước hết, sự kiện halving sẽ tác động trực tiếp đến các thợ đào hoạt động trên mạng lưới Bitcoin.

Halving không chỉ khiến phần thưởng của thợ đào bị giảm đi một nửa mà độ khó của thuật toán cũng tăng cao, khiến việc cạnh tranh giữa các dàn máy trở nên căng thẳng hơn. Một số máy đào chuyên dụng thế hệ cũ có thể không hiệu quả để chạy thuật toán, buộc các thợ đào phải nâng cấp thiết bị mới.

Theo TheMinerMag, 13 công ty khai thác Bitcoin hàng đầu tại Mỹ bao gồm Riot Platforms và CleanSpark, đã đặt hàng số lượng máy đào trị giá hơn 1 tỷ USD kể từ tháng 2/2023. Độ khó của thuật toán tăng lên sau halving cũng khiến một số thợ đào, xưởng đào quy mô nhỏ sẽ bị loại do không đủ sức cạnh tranh.

Ước tính, thợ đào đã khai thác khoảng 90% trong tổng số 21 triệu BTC. Thợ đào sẽ có lời nếu giá Bitcoin tăng sau halving. Tuy nhiên, họ cũng có thể buộc phải rời bỏ mạng lưới nếu việc khai thác không còn đem lại lợi nhuận do chi phí đầu tư lớn, phần thưởng bị cắt giảm và giá Bitcoin không đủ để bù đắp.

Với những người nắm giữ Bitcoin, tài sản của họ vẫn không thay đổi sau khi halving diễn ra. Tuy nhiên, nếu muốn nắm giữ nhiều BTC hơn, họ sẽ gặp khó vì nguồn cung không còn dồi dào như trước. Điều này gây ra tình trạng mất cân bằng cung cầu, khiến giá Bitcoin có thể tăng.

Trong quá khứ, giá Bitcoin thường có xu hướng tăng trong quá trình halving. Cụ thể, ngày 28/11/2012, giá Bitcoin trước halving khoảng 12 USD. Một năm sau, Bitcoin đã tăng lên gần 1.000 USD. Lần halving thứ hai xảy ra vào ngày 9/7/2016, giá Bitcoin giảm mạnh xuống còn 670 USD rồi bất ngờ tăng lên 2.550 USD vào tháng 7/2017. Bitcoin cũng từng đạt mức cao nhất mọi thời đại (ATH) vào tháng 12/2017 với mức giá khoảng 19.700 USD.

Ở lần halving gần nhất vào tháng 5/2020, giá Bitcoin đã tăng 430% sau 5 tháng, từ 11.500 USD lên 61.300 USD vào giữa tháng 3/2021, sau đó lập đỉnh 69.000 USD vào tháng 11 cùng năm.

Tuy nhiên, bà Lynn Hoàng, đại diện Binance khu vực Đông Nam Á, nhận định biến động giá Bitcoin của kỳ halving năm nay sẽ khó lường hơn với sự xuất hiện của ETF Bitcoin, được Mỹ phê duyệt hồi đầu năm.

"Các quỹ ETF Bitcoin sẽ làm thay đổi đáng kể cán cân cung cầu trên thị trường. Nhu cầu mua vào BTC sẽ cao hơn trong khi số lượng khai thác ra lại giảm đi đáng kể", bà Lynn phân tích.

Các dữ liệu trên blockchain cho thấy trung bình mỗi ngày các quỹ ETF Bitcoin đang gom về khoảng 2.450 BTC trong khi thợ đào chỉ khai thác được 900 BTC mỗi ngày. Sau halving, con số này sẽ giảm xuống còn 450 BTC. Điều này có thể khiến giá Bitcoin biến động mạnh.

Chưa dừng lại ở đó, bà Lynn Hoàng cũng nói thêm rằng sự kiện halving có thể gây ra những tác động nguy hiểm đến Bitcoin.

Đầu tiên là vấn đề thân thiện với môi trường. Từ lâu, Bitcoin thường bị lên án bởi tiêu thụ quá nhiều điện năng để vận hành các dàn máy đào. Sau halving, thuật toán sẽ tăng lên, buộc thợ đào phải tăng cường công suất, từ đó tiêu tốn nhiều năng lượng hơn.

Dù vậy, đây vẫn là vấn đề gây tranh cãi. Ở một góc nhìn khác, áp lực về lợi nhuận buộc các thợ đào chuyển sang những nguồn năng lượng bền vững hơn như điện mặt trời. Việc nâng cấp máy đào thế hệ mới cũng có thể giúp tiết kiệm năng lượng hơn, từ đó giúp mạng Bitcoin trở nên thân thiện hơn.

Tuy nhiên, rủi ro lớn hơn cả là vấn đề khai thác tập trung trên toàn mạng. Khi mức độ cạnh tranh cao, những thợ đào nhỏ lẻ sẽ bị loại bỏ, phần lớn khả năng tính toán sẽ nằm trong tay xưởng đào quy mô lớn.

Dữ liệu của btc.com trong giai đoạn năm 2016-2021 cho thấy 30-40% tỷ lệ băm trên toàn mạng bị kiểm soát bởi hai nhóm thợ đào lớn nhất. Theo CoinDance, vào ngày 28/2, hai nhóm khai thác hàng đầu là Foundry USA và AntPool đã kiểm soát gần 50% sức mạnh băm của mạng Bitcoin.

Tỷ lệ băm thể hiện sức mạnh tính toán dành cho việc khai thác Bitcoin. Sau halving, nếu thợ đào không thấy còn lợi nhuận và ngừng khai thác, giao dịch trên mạng Bitcoin sẽ bị nghẽn, kẻ gian có thể chi phối hoạt động của mạng, cuộc tấn công quá bán sẽ diễn ra.

Khi việc khai thác không còn phi tập trung mà nằm trong tay một số thực thể, họ có thể có quyền kiểm duyệt các giao dịch bằng cách chọn không xác nhận chúng. Điều này đi ngược với lý tưởng ban đầu của Satoshi về đặc tính phân quyền và chống kiểm duyệt của Bitcoin.

Tuy vậy, bằng chứng trong quá khứ cho thấy chưa có lần nào thợ đào đồng loạt rời mạng sau halving. Những người khai thác Bitcoin sẽ tìm được cách cân bằng và vượt qua được các đợt halving để tiếp tục kiếm lời.