Bộ Y tế họp bàn phương án ứng phó dịch đậu mùa khỉ

Hiện WHO xếp Việt Nam vào nhóm quốc gia có nguy cơ thấp về bùng phát dịch đậu mùa khỉ. Nhưng trước tốc độ lây lan nhanh của dịch trên thế giới, chiều 24/7, Bộ Y tế đã họp khẩn bàn phương án ứng phó dịch bệnh này.

Việt Nam chưa ghi nhận ca mắc đậu mùa khỉ

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã tuyên bố sự bùng phát bệnh đậu mùa khỉ là tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu. Đến nay, hơn 16.000 trường hợp mắc đậu mùa khỉ đã được báo cáo trên 75 quốc gia, trong đó có 5 trường hợp tử vong.

Ngày 23/7/2022, WHO đã tổ chức một cuộc họp với Ủy ban Khẩn cấp (Emergency Committee) theo Điều lệ Y tế Quốc tế (IHR), WHO đã đưa ra các khuyến nghị tạm thời cho bốn nhóm quốc gia thành viên dựa trên tình hình dịch tễ học, phương thức lây truyền và năng lực đáp ứng của từng quốc gia.

Tại cuộc họp khẩn cấp để bàn phương án ứng phó dịch đậu mùa khỉ chiều 24/7, PGS, TS Nguyễn Thị Liên Hương, Thứ trưởng Y tế cho biết, hiện Việt Nam chưa ghi nhận bệnh nhân mắc bệnh đậu mùa khỉ.

Bệnh đậu mùa khỉ là bệnh lây truyền từ động vật sang người, việc lây truyền từ người sang người khi tiếp xúc trực tiếp gần, lây qua vết thương hở, dịch cơ thể, giọt bắn lớn của đường hô hấp và qua tiếp xúc với các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh.

Sự lây truyền có thể xảy ra qua nhau thai từ mẹ sang thai nhi hoặc khi tiếp xúc gần trong và sau khi sinh. Tuy nhiên, bệnh này không được xác định là bệnh lây truyền qua đường tình dục. Thời gian ủ bệnh thường từ 6-13 ngày, nhưng có thể dao động từ 5-21 ngày.

Biểu hiện triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn bệnh, nhưng tương tự như bệnh đậu mùa, các triệu chứng thường thấy là sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, mệt mỏi, phát ban có thể nhìn giống như mụn nước xuất hiện trên mặt, bên trong miệng hoặc ở các bộ phận khác của cơ thể như bàn tay, bàn chân, ngực, bộ phận sinh dục hoặc hậu môn.

Theo WHO, tỷ lệ tử vong khi mắc bệnh theo thống kê trước đây dao động từ 0-11% nói chung và cao hơn ở trẻ nhỏ. Theo US-CDC, tỷ lệ tử vong của bệnh đậu mùa khỉ liên quan đến nhóm virus đậu mùa khỉ nhánh Tây Phi là 1%, và có thể cao hơn ở những người bị suy giảm miễn dịch.

Trong đợt dịch bệnh này, chủ yếu các ca bệnh được báo cáo là nam giới. Họ là đồng giới nam, lưỡng giới (99% xảy ra tại Anh, Tây Ban Nha, Mỹ, Canada) và những người có quan hệ đồng giới nam. Đối tượng này ở khu vực thành thị, và là những người tham gia trong nhóm trong mạng xã hội, tình dục ở khu vực châu Âu, Bắc Mỹ. Ngoài ra, cũng ghi nhận sự gia tăng số lượng ca bệnh tại các quốc gia khu vực Tây, Trung Phi.

Việt Nam đẩy mạnh các biện pháp phòng, chống dịch đậu mùa khỉ

Theo WHO, Việt Nam hiện nằm trong nhóm 1 khuyến cáo là nhóm các quốc gia chưa ghi nhận ca bệnh đậu mùa khỉ hoặc không ghi nhận ca bệnh trong vòng 21 ngày.

Hiện nay, tốc độ lây lan của dịch nhanh, nguy cơ về sự lan rộng hơn nữa của dịch bệnh tới các quốc gia khác là rất rõ ràng. Nguy cơ mắc bệnh đậu mùa khỉ là ở mức trung bình trên toàn cầu, riêng khu vực châu Âu là ở mức nguy cơ cao. Tại Việt Nam, nguy cơ ca bệnh xâm nhập vào là rất lớn.

Theo Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Nguyễn Trọng Lân, ngay từ tháng 5/2022, Việt Nam đã liên tục liên hệ với WHO, US-CDC, cơ quan đầu mối thực hiện Điều lệ Y tế quốc tế và các tổ chức khác để cập nhật trao đổi, tin tức về tình hình dịch bệnh nhằm báo cáo lãnh đạo Bộ, cung cấp thông tin đến các cơ quan truyền thông, người dân.

Bộ Y tế đã có văn bản gửi Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố về tăng cường giám sát bệnh đậu mùa khỉ; chỉ đạo các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur chỉ đạo, hướng dẫn, hỗ trợ địa phương theo dõi, giám sát, xử lý các trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ, chuẩn bị sẵn sàng sinh phẩm xét nghiệm phục vụ chuẩn đoán, xác định ca bệnh, các Sở Y tế tăng cường hướng dẫn giám sát ca bệnh theo hướng dẫn.

Đến nay, Cục Y tế dự phòng đã xây dựng Dự thảo Hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ, đang chờ lãnh đạo Bộ ký ban hành. Cục Quản lý khám chữa bệnh đã xây dựng Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị.

Theo Cục Y tế dự phòng, từ kinh nghiệm từ việc ứng phó với dịch bệnh Covid-19 vừa qua; trước nguy cơ các ca bệnh xâm nhập vào nước ta đòi hỏi chúng ta cần phải hết sức chủ động và quyết liệt trong công tác dự phòng, ứng phó thống nhất từ Trung ương đến địa phương.

Theo đó, trước mắt Việt Nam kích hoạt Văn phòng đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng (PHEOC) của Bộ Y tế tại Cục Y tế dự phòng và 4 Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur.

Theo dõi chặt chẽ và cập nhật thông tin diễn biến tình hình dịch bệnh hằng ngày, báo cáo kịp thời lãnh đạo Bộ, Chính phủ khi có tình huống bất thường xảy ra, cung cấp thông tin cho các báo, đài và đăng thông tin trên website của Bộ Y tế, Cục Y tế dự phòng; điều chỉnh các biện pháp phòng chống dịch kịp thời.

Ngoài tăng cường truyền thông, cập nhật hướng dẫn chuyên môn về giám sát, phòng, chống và điều trị, Cục Y tế Dự phòng nhấn mạnh việc củng cố năng lực xét nghiệm chẩn đoán, xác định tại các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur, các cơ sở y tế có năng lực.

Cục Y tế dự phòng cũng cho rằng, cần phải đẩy mạnh việc giám sát dịch bệnh tại các cửa khẩu, theo đó cân nhắc việc khôi phục khai báo y tế trở lại tại một số quốc gia ghi nhận ca bệnh lớn, giám sát tại các cơ sở khám chữa bệnh và giám sát dựa vào sự kiện tại cộng đồng để phát hiện sớm, ngăn chặn dịch bệnh kịp thời.

Cục trưởng Nguyễn Trọng Lân đặc biệt lưu ý giám sát các trường hợp có tiền sử về từ vùng dịch, kịp thời phát hiện, truy vết, điều tra, quản lý ca bệnh và xử lý không để bệnh lây lan ra cộng đồng.

"Các địa phương cập nhật, lập kế hoạch dự phòng sẵn sàng dự phòng, đáp ứng với dịch bệnh có thể được ghi nhận tại Việt Nam, không để lúng túng, bị động", ông Lân nhấn mạnh.

Kết quả một số nghiên cứu trước đây tại châu Phi cho thấy vaccine phòng bệnh đậu mùa có hiệu quả khoảng 85% trong việc ngăn ngừa bệnh đậu mùa khỉ. Hiện một số ít quốc gia đã phê duyệt sử dụng vaccine phòng bệnh đậu mùa/đậu mùa khỉ thế hệ mới (thế hệ 2, 3) để sử dụng phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ.

Tới thời điểm hiện tại (18/7/2022), WHO không khuyến cáo việc tiêm vaccine phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ rộng rãi. Các dữ liệu nghiên cứu về hiệu quả của vaccine phòng đậu mùa/đậu mùa khỉ thế hệ mới vẫn đang tiếp tục được nghiên cứu.

Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh đậu mùa khỉ, song theo US-CDC bệnh đậu mùa khỉ giống với bệnh đậu mùa, do đó có thể sử dụng thuốc kháng virus bệnh đậu mùa để điều trị cho bệnh đậu mùa khỉ.