Tạo hiệu quả trong giải phóng mặt bằng: Cách làm của Quảng Ninh

Cùng với nhiều giải pháp thúc đẩy hoạt động thu hút đầu tư trên địa bàn, công tác GPMB, tạo quỹ đất sạch luôn được tỉnh xác định là một trong những yếu tố quan trọng, then chốt. Với sự vào cuộc quyết liệt, cách làm sáng tạo, đột phá, công tác GPMB có những chuyển biến tích cực, hiệu quả rõ rệt, góp phần đẩy mạnh thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội.

Sáng tạo, đột phá

Dự án Cảng hàng không Quảng Ninh tại xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn là công trình giao thông có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của tỉnh trong việc mở rộng giao thương với cả nước, khu vực và quốc tế. Tạo mặt bằng sạch là yếu tố then chốt để dự án sớm được triển khai. Ngày 9/1/2015, UBND tỉnh đã ban hành quyết định thành lập Ban Chỉ đạo “Chiến dịch Quang Trung”, từ đây mở đầu cho những sáng tạo, đột phá của tỉnh trong công tác GPMB.

Để triển khai dự án cảng hàng không và các dự án liên quan phục vụ việc khai thác vận hành sân bay phải thu hồi 284,6ha đất, ảnh hưởng 535 hộ dân, đồng thời di dời 493 ngôi mộ ra khỏi vùng dự án. Với khối lượng công việc khổng lồ, đây chính là thách thức lớn đối với huyện Vân Đồn và tỉnh trong công tác GPMB. Để sớm hoàn thành GPMB và khởi công dự án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng này, tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo Chiến dịch Quang Trung, do một đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban và huy động đến hơn 20 cơ quan, ban, ngành của tỉnh cùng tham gia.

Ngay sau khi thành lập, Ban chỉ đạo đã xây dựng kế hoạch, thống nhất điều hành, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng tổ thành viên, bám sát thực địa với phương châm “Nằm vùng, ba cùng tại chỗ với cơ sở”, “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, kiến nghị của nhân dân... Với quyết tâm, năng động, sáng tạo trong cách nghĩ, cách làm, chỉ chưa đầy 2 tháng, khối lượng công việc lớn đã được hoàn thành.

Từ kinh nghiệm chỉ đạo tại Chiến dịch Quang Trung, Quảng Ninh tiếp tục áp dụng linh hoạt với nhiều dự án khác trong GPMB, tạo nên kỳ tích mới. Điển hình với Chiến dịch 30 ngày đêm hoàn thành GPMB Dự án cao tốc Vân Đồn-Móng Cái sau điều chỉnh. Đây là dự án có ý nghĩa rất quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn, bởi khi đưa vào vận hành sẽ tạo thành trục cao tốc “xương sống” hoàn chỉnh với tổng chiều dài gần 200km, tạo điều kiện thu hút các nguồn vốn đầu tư để phát huy thế mạnh kinh tế vùng biên; thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, du lịch, đẩy mạnh giao thương, góp phần đưa Quảng Ninh phát triển trở thành tỉnh dịch vụ công nghiệp hiện đại, một trong những trung tâm phát triển của miền Bắc, có vai trò trụ cột trong tam giác phát triển kinh tế Hà Nội-Hải Phòng-Quảng Ninh. Dự án có chiều dài trên 80km, sau điều chỉnh phải thực hiện GPMB với khối lượng gần 187ha, ảnh hưởng trên 1.168 hộ dân tại 5 địa phương: Vân Đồn, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà, Móng Cái. Từ nỗ lực cao độ của cả hệ thống chính trị, chiến dịch thành công hơn mong đợi, về đích trước 50% thời gian so với kế hoạch, xác lập kỷ lục chưa từng có về tốc độ GPMB của Quảng Ninh. 

Quyết liệt, đồng bộ các giải pháp

Kinh nghiệm của Quảng Ninh cho thấy, việc thu hút đầu tư, ngoài vấn đề lợi thế về vị trí, cơ sở hạ tầng, kết nối giao thông còn có vấn đề về tiếp cận đất đai, giải quyết thủ tục hành chính, GPMB để bàn giao nhanh chóng quỹ đất sạch cho nhà đầu tư thực hiện dự án đảm bảo tiến độ. Những năm qua, tỉnh luôn quan tâm chỉ đạo công tác GPMB và coi đây là nhiệm vụ trọng tâm để góp phần thu hút vốn đầu tư ngoài ngân sách, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, thực hiện đột phá chiến lược về đầu tư cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông kết nối.  

Tỉnh đã thành lập Ban chỉ đạo GPMB. Đối với các dự án lớn, dự án trọng điểm, tỉnh thành lập Ban chỉ đạo riêng hoặc thành lập tổ công tác của tỉnh để chỉ đạo, đôn đốc tiến độ và kịp thời tháo gỡ vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện. Công tác GPMB đã huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân gắn trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền theo cơ chế phát huy hiệu quả vai trò của Ban Chỉ đạo GPMB các cấp do Bí thư cấp ủy là Trưởng ban, Chủ tịch UBND các cấp là Phó trưởng ban thường trực với nguyên tắc kiểm tra, đôn đốc giám sát, kiểm điểm hàng tuần công tác GPMB.

Tỉnh cũng nhất quán quan điểm, thực hiện GPMB theo nguyên tắc đúng quy trình ngay từ đầu, đảm bảo công khai, minh bạch các quy định pháp luật về đất đai và công khai các phương án, chính sách đền bù GPMB. Đồng thời, tăng cường giám sát, phản biện, kịp thời phát hiện ra những bất cập về cơ chế chính sách, những vấn đề chưa thỏa đáng trong phương án GPMB để giải quyết thấu tình, đạt lý, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

Trong công tác bồi thường GPMB, để đảm bảo hài hòa lợi ích của nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng đất, đối với các dự án nhà nước thu hồi đất, ngoài chính sách bồi thường, hỗ trợ do Trung ương quy định, Quảng Ninh còn quy định nhiều chính sách hỗ trợ khác, xem xét giải quyết từng trường hợp cá biệt để đảm bảo ổn định đời sống, sản xuất và tạo việc làm cho người bị thu hồi đất và giải quyết những vấn đề cá biệt chênh lệch về mặt chính sách chung chưa quy định. Tỉnh cho phép người có đất bị thu hồi lựa chọn nhiều hình thức tái định cư như tái định cư tại chỗ, tái định cư tự tìm, bố trí nhà ở, đất ở tại nơi tái định cư, chính sách xét mua đất ở tại nơi tái định cư đối với những hộ có khó khăn về nhà ở, đất ở. Đối với những dự án đầu tư ngoài ngân sách, khuyến khích các nhà đầu tư hỗ trợ thêm ngoài chính sách để đảm bảo hài hòa lợi ích, bù đắp thêm cho người bị thu hồi đất...

Cùng với đó, tỉnh cũng chỉ đạo tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, thủ tưởng cơ quan, đơn vị trong công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư KNTC; thành lập các tổ công tác kiểm tra, rà soát, giải quyết các vụ việc KNTC đông người, phức tạp, kéo dài, có biện pháp giải quyết phù hợp, đúng quy định của pháp luật ngay từ cơ sở, đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, người sử dụng đất và nhà đầu tư, nhất là tại các dự án có liên quan đến việc thu hồi đất; tăng cường công tác quản lý đất đai...

Từ việc thực hiện tốt công tác GPMB và nhiều giải pháp trọng tâm khác, Quảng Ninh đã thu hút được nhiều nhà đầu tư chiến lược với các dự án hạ tầng động lực của tỉnh được hoàn thành và đưa vào sử dụng như: Cảng hàng không Quảng Ninh; Cầu Bạch Đằng và hệ thống đường cao tốc; các dự án hạ tầng du lịch; Khu kinh tế Vân Đồn, Quảng Yên và một loạt các công trình trọng điểm đang được khởi công như tuyến đường Cao tốc Vân Đồn-Móng Cái, Cầu đường bộ qua Vịnh Cửa Lục... Điều này sẽ góp phần thúc đẩy nhanh quá trình cơ cấu, nâng cao hiệu quả, sức cạnh tranh của kinh tế tỉnh.

Ông Đàm Trung Hiếu, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên-Môi trường: “Tham mưu tốt cho tỉnh trong thực hiện các chính sách về bồi thường GPMB”

Sở Tài nguyên - Môi trường vừa là cơ quan tham mưu về cơ chế chính sách trong công tác bồi thường GPMB, vừa là cơ quan thường trực giải quyết những vấn đề vướng mắc phát sinh trong công tác bồi thường hỗ trợ và tái định cư của tỉnh. Ngay sau khi Luật đất đai ban hành, Sở đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành quy định về bồi thường hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh để tạo hành lang pháp lý và cơ sở cho công tác thu hồi đất, bồi thường GPMB. Trong quá trình triển khai thực hiện đã kịp thời phát hiện và báo cáo UBND tỉnh ban hành quyết định điều chỉnh những vướng mắc, bất cập nảy sinh trong thực tiễn; tham gia các Tổ công tác, các Ban chỉ đạo GPMB các dự án lớn do tỉnh thành lập; xây dựng giá đất bồi thường sát giá thị trường... Qua đó kịp thời bàn giao mặt bằng sạch để triển khai các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm, các khu công nghiệp và các dự án phát triển kinh tế - xã hội.

Sở sẽ tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh các giải pháp chỉ đạo các địa phương đẩy nhanh công tác cấp GCNQSDĐ, đặc biệt là cấp đổi giấy chứng nhận; siết chặt công tác quản lý đất đai; xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai; hạn chế tình trạng thổi giá đất; làm tốt công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra xử lý các vi phạm trong việc quản lý và sử dụng đất đai; tập huấn chính sách pháp luật về đất đai, GPMB cho các địa phương... 

Ông Lê Văn Độ, Trưởng Ban Kiểm tra- Giám sát Cơ quan khối MTTQ và các Tổ chức CT-XH, Phó Chủ tịch Hội Nông dân “Phát huy tốt vai trò giám sát, phản biện trong bồi thường GPMB, bảo vệ lợi ích chính đánh của người dân”

Thời gian qua, MTTQ và các Tổ chức Chính trị- xã hội các cấp thường xuyên tuyên truyền, vận động người dân, doanh nghiệp hiểu rõ lợi ích của dự án, quyền lợi chính đáng mà người dân được thụ hưởng. Đồng thời tăng cường nắm bắt tình hình, tâm tư, nguyện vọng  của nhân dân, dư luận xã hội; thực hiện tốt chức năng giám sát, phản biện, kịp thời kiến nghị cơ quan chức năng những bất cập liên quan đến bồi thường, GPMB các dự án nhằm bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của người dân.

Thời gian tới để công tác GPMB các dự án trên địa bàn tỉnh tiếp tục nhận được sự đồng thuận cao của nhân dân, bên cạnh việc tiếp tục các biện pháp mà MTTQ và các đoàn thể đã thực hiện như thời gian qua, chúng tôi sẽ tham gia phản biện ngay từ đầu quá trình xây dựng cơ chế chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư cho phù hợp với tình hình thực tiễn để đảm bảo tốt nhất lợi ích của người dân. Đồng thời chú trọng nắm tình hình, đề xuất các chính sách đảm bảo sớm ổn định cuộc sống cho người dân sau khi đã bàn giao mặt bằng phục vụ thi công dự án.

Ông Nguyễn Hữu Nhã, Phó Chủ tịch UBND TP Hạ Long: “Đồng bộ các giải pháp trong thực hiện GPMB”

Năm 2021, thành phố Hạ Long thực hiện GPMB 55 dự án, trong đó 15 dự án trọng điểm của tỉnh và thành phố, 40 dự án phát triển kinh tế và các dự án khác. Do ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân, nên GPMB luôn là vấn đề phức tạp, nhạy cảm. Thực tế trong quá trình triển khai thực hiện, công tác bồi thường GPMB của TP Hạ Long gặp không ít khó khăn, như: Một số hộ dân có đất bị thu hồi kiến nghị bồi thường không đúng chế độ, chính sách theo quy định; không hợp tác với cán bộ làm công tác GPMB để kiểm đếm tài sản trên đất; có những trường hợp mặc dù được tuyên truyền vận động nhiều lần, nhưng cương quyết không nhận tiền…

Trước thực trạng đó, thành phố đã tăng cường công tác tuyên truyền, vận động; phát huy quy chế dân chủ, thực hiện tốt công tác dân vận trong GPMB ngay từ giai đoạn công bố quy hoạch, triển khai dự án. Đồng thời, giao nhiệm vụ cho hội đồng GPMB và từng cán bộ làm công tác GPMB phải làm tốt việc xác minh nguồn gốc đất, đảm bảo quyền lợi chính đáng của người dân; chính quyền các xã, phường tăng cường kiểm tra, rà soát và xử lý nghiêm các vi phạm trong việc quản lý đất đai, xây dựng trên địa bàn, tránh việc lợi dụng GPMB để trục lợi. Cùng với đó tập trung nâng cao chất lượng công tác giải quyết KNTC; tăng cường đối thoại với người dân... Những giải pháp này tiếp tục được thành phố triển khai mạnh trong những năm tiếp theo.