Cần có “vaccine” chống bệnh trì trệ, né tránh trách nhiệm

Trong phiên họp chiều 9/11, một số đại biểu Quốc hội đã chỉ ra hiện tượng né tránh trách nhiệm, cùng những hạn chế trong công tác điều hành phòng, chống dịch COVID-19 thời gian qua.

Chiều 9/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV, tham gia thảo luận về kinh tế-xã hội, một số đại biểu Quốc hội đã chỉ ra hiện tượng né tránh trách nhiệm, cùng những hạn chế trong công tác điều hành phòng, chống dịch COVID-19 thời gian qua.

Phân tích kỹ những bài học về công tác điều hành phòng, chống dịch

Dẫn hình ảnh một lượng lớn những người dân từ các tỉnh, thành phố phía Nam tự phát dùng phương tiện cá nhân, thậm chí đi bộ về quê trong khi hệ thống phương tiện giao thông công cộng "đắp chiếu," đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp) nêu: "Giá như chúng ta nắm được tâm tư, tình cảm của người dân, nguyện vọng của người dân sớm hơn và giá như có sự chia sẻ thông tin hợp tác giữa các địa phương, nơi người dân đi và nơi người dân trở về được chặt chẽ hơn thì chắc chắn việc tổ chức đưa đón dân trở về được an toàn và chủ động hơn."

Nguyên nhân của sự chậm trễ đó, theo đại biểu có thể do khâu dự báo thiếu chính xác vì không đủ thông tin dữ liệu, hoặc sự chủ quan trong đánh giá tình hình; cũng có thể là do thái độ làm việc chưa công tâm, mượn quy trình để né tránh trách nhiệm như một số đại biểu Quốc hội đã nêu. Đại biểu đề nghị Chính phủ cần phân tích kỹ những bài học về công tác điều hành, quản lý.

"Tôi thiết nghĩ cùng với vaccine phòng, chống COVID-19, Chính phủ cần có thêm một loại vaccine khác để chống bệnh trì trệ, né tránh trách nhiệm, cục bộ và đó chính là cách để chúng ta thiết thực cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả hoạt động của một Chính phủ liêm chính, hành động, Chính phủ vì dân."

Truyền tải kiến nghị của cử tri, đại biểu mong muốn Chính phủ triển khai nhanh, hiệu quả các gói hỗ trợ để doanh nghiệp và người dân sớm khôi phục phát triển sản xuất kinh doanh, tháo gỡ các vướng mắc để lưu thông hàng hóa nông sản, lương thực, thực phẩm, đồng thời đẩy nhanh tiến độ tiêm vaccine phòng COVID-19 cho các địa phương để hạn chế nguy cơ dịch bệnh có thể bùng phát trở lại.

Luật hóa chủ trương của Đảng về bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo

Cùng chung quan điểm với đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa, cảnh báo bên cạnh công tác phòng, chống dịch bệnh, đại biểu Hoàng Anh Công (Thái Nguyên) cho rằng hiện còn một "dịch bệnh" khác đã xuất hiện từ lâu, vẫn đang âm thầm lây lan trong đội ngũ cán bộ các cấp, trở thành nguy cơ cản trở cho sự phát triển của đất nước, đó là căn bệnh sợ trách nhiệm.

Đặt câu hỏi: Vì nguyên nhân gì mà cán bộ, kể cả cán bộ giữ cương vị lãnh đạo đứng đầu lại sợ trách nhiệm? đại biểu chỉ ra hiện tượng có những người khi thực thi nhiệm vụ đúng căn cứ, quy định pháp luật nhưng lại luôn sợ, không quyết định vấn đề chỉ vì mục đích an toàn cho mình.

Từ đó, đại biểu nhấn mạnh nỗi lo sợ kỷ luật, xử lý bằng pháp luật đã trở thành một nỗi sợ phổ biến trong cán bộ, công chức. Nhất là trong đợt phòng, chống dịch COVID-19 vừa qua, tình trạng nhiều địa phương có tâm lý ngại mua sắm thiết bị, máy móc, vật tư y tế.

Nỗi sợ trách nhiệm này còn biểu hiện trong công tác điều hành phòng, chống dịch tại nhiều địa phương.

Theo đại biểu, mặc dù Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 128/NQ-CP nhưng các địa phương vẫn áp dụng những biện pháp "ngăn sông, cấm chợ," áp dụng biện pháp kỹ thuật để ngăn chặn, hạn chế giao thương, giao lưu hàng hóa nhằm tránh phát sinh F0, vì sợ rằng nếu để dịch bùng phát sẽ bị ảnh hưởng đến công tác và có thể bị phê bình, kỷ luật.

Cùng với đó, đại biểu Hoàng Anh Công cũng lưu ý lĩnh vực đầu tư công cũng bị ảnh hưởng rất lớn bởi “căn bệnh” này.

Đa số các công trình trọng điểm đều bị chậm tiến độ đội vốn, tốc độ giải ngân tại các địa phương, các bộ, ngành đa số đều đạt tỷ lệ rất thấp, mặc dù Chính phủ đã phải áp dụng nhiều biện pháp để khắc phục vấn đề này.

Theo báo cáo của Chính phủ, trong năm 2021 có tới 36/50 bộ, cơ quan Trung ương; 20/63 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 40%, trong đó có 20 bộ, ngành và 2 địa phương đạt dưới 20%. “Có thể thấy, căn bệnh này xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Một trong những nguyên nhân chính đó là sự chồng chéo, mâu thuẫn, bất cập trong các quy định của pháp luật đã đẩy cán bộ, công chức thực thi nhiệm vụ vào tâm trạng lo lắng, né tránh, sợ không dám quyết định,” đại biểu nói.

Đại biểu dẫn tài liệu tại Tờ trình số 423 của Chính phủ về cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2026 cho thấy, chỉ qua rà soát, kiến nghị tại 36 tỉnh, thành phố thuộc Trung ương, các quy định của pháp luật hiện hành chưa thống nhất, chưa phù hợp với thực tế, gây vướng mắc, khó khăn cho đầu tư sản xuất kinh doanh, có liên quan tới 79 luật, 3 nghị quyết của Quốc hội, 188 nghị định của Chính phủ, 20 quyết định của Thủ tướng, 103 thông tư của bộ, ngành.

Đây là số liệu rất lớn. “Hệ quả của sự bất cập nêu trên dẫn đến tình trạng hạn chế năng động, sáng tạo, vì lợi ích chung của cán bộ, công chức; chưa có cơ chế bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám vì lợi ích chung, cản trở sự phát triển chung của địa phương, cơ quan, đơn vị và sự phát triển chung của đất nước. Tác động tiêu cực của hiện tượng này, đó là có một bộ phận không nhỏ cán bộ không năng động, sáng tạo, không vì lợi ích chung, dĩ hòa vi quý, thấy đúng thì không dám làm; thấy sai, không dám đấu tranh; có biểu hiện vô cảm với nhân dân. Người năng động, sáng tạo, trung thực, thấy đúng dám làm, thấy sai dám đấu tranh vì lợi ích chung đôi khi lại bị xử lý, không được bảo vệ," đại biểu nhấn mạnh.

Để kịp thời sửa chữa, khắc phục những hạn chế nêu trên, ngày 22/9/2021, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 14-KL/TW về chủ trương khuyến khích bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung, trong đó có đề cập khi cán bộ thực hiện thí điểm mà kết quả không đạt hoặc chỉ đạt được một phần mục tiêu đề ra hoặc gặp rủi ro xảy ra thiệt hại nếu thực hiện đúng chủ trương, có động cơ trong sáng vì lợi ích chung thì được xem xét miễn, giảm trách nhiệm.

Tinh thần này cũng được khẳng định tại Quy định số 22 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng. Đây là một chủ trương mới, hướng tới khuyến khích sự sáng tạo, năng động của cán bộ; bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung.

Tuy nhiên, để kịp thời đưa chủ trương đúng đắn của Đảng vào cuộc sống, đại biểu Hoàng Anh Công đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần phải sớm thể chế hóa các chủ trương này thành pháp luật.

“Nếu không sớm thể chế hóa quy định này về mặt pháp lý sẽ đi đến những việc như xử lý tùy tiện. Luật hóa, cụ thể hóa quy định này sẽ không cho phép bất cứ ai được đưa ý kiến chủ quan và làm thay đổi sự thật, sự công bằng của pháp lý. Nếu không luật hóa thì sẽ không bảo vệ được người dám nghĩ, dám làm mà có thể dẫn đến bị trù dập, bị oan sai. Nếu không sớm luật hóa sẽ vô tình 'mở thêm thị trường' cho tham nhũng, tiêu cực trong lĩnh vực thanh tra, điều tra, xét xử, kiểm sát,” đại biểu kiến nghị./.