“Cần” và “sẽ” và...

Ông hàng xóm sang nhà chơi, thấy tôi đang chăm chú xem chương trình thời sự trên ti vi, thì chẳng biết là đùa hay thật nói: - Chú đang xem chương trình “CẦN VÀ SẼ” đấy à?

Tôi ngạc nhiên, hỏi. Ông tỉnh queo, bảo:

- Thì không phải sao? Chương trình thời sự chủ yếu là đưa tin các cuộc hội nghị. Mà các cuộc hội nghị bây giờ tôi thấy người ta chỉ toàn nói “cần” với “sẽ” thôi. Thế chẳng phải đây là chương trình “CẦN VÀ SẼ” là gì?

- Bác nói thế, em e hơi… “vơ đũa cả nắm” đấy! Đâu phải thời sự là chỉ có các cuộc hội nghị, còn nhiều vấn đề, sự kiện khác trong tỉnh, trong nước và cả quốc tế nữa, rất đáng quan tâm đấy chứ! Với lại hội nghị là để kiểm điểm đánh giá những cái đã làm, rút kinh nghiệm nhằm triển khai nhiệm vụ sắp tới cho tốt hơn, thì hiển nhiên phải xoay quanh chuyện cần làm gì, sẽ làm gì; thế thì có gì không bình thường, đáng chê trách cơ chứ?

- Ồ, phải! Chú là người có học, chú lý luận như vậy, tôi đâu dám phản bác. Có điều chú để ý mà coi, khi người ta nói về cái “cần” và “sẽ”, họ nói… lưu loát lắm! (vì có ai biết ngày mai mọi việc sẽ như thế nào đâu mà bắt bẻ…). Nhưng khi nói về những cái đảm bảo cho cái “cần” và “sẽ” ấy trở thành hiện thực thì xem ra cứ… mù mờ thế nào ấy! Tôi lấy ví dụ (mà đây chỉ là ví dụ trong rất, rất nhiều ví dụ thôi, chú đừng nghĩ tôi ám chỉ điều gì đấy nhé!). Như chuyện “cần” và “sẽ” phải bảo tồn và phát huy các giá trị của di sản Vịnh Hạ Long chẳng hạn! Tôi nhớ từ cái thời những năm tám mươi, chín mươi của thế kỷ trước, người ta đã nói rất nhiều là “cần” và “sẽ” như thế này, như thế kia. Nhưng rồi “cần” một đằng, người ta “đã” làm một nẻo. Không biết chú thế nào, chứ tôi, tôi nhìn những dãy “phố nhà ống” ở Bãi Cháy mà xót. Trước nó là những khu đồi đẹp thế, nay cứ chật chội, bức bối, muốn mở rộng đường sá cho phong quang nhưng đố có làm lại được nữa. Các hang động trên Vịnh Hạ Long từ ngàn đời nay đã đẹp lắm rồi, sao phải “trang điểm” loè loẹt làm gì v.v.. Rồi còn chuyện ô nhiễm môi trường nữa! Bao nhiêu năm cứ “cần” và “sẽ”, nhưng có khắc phục được đâu? Tôi nói thật, xem ra những cái “cần” và “sẽ” phải làm cho Vịnh Hạ Long từ cách đây mấy chục năm, bây giờ vẫn… mang tính thời sự! Tôi nghe ông Vũ Khoan nói trong cuộc hội thảo do Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch và UBND tỉnh tổ chức hồi cuối tháng 7 để bàn về vấn đề này mà thấy thật thấm thía. Ông ấy nói: “…Có lẽ không nên “cải tạo”, “xây dựng”, “làm đẹp” bất kỳ cái gì trên Vịnh, hãy cứ để thiên hạ được thụ hưởng cái đẹp trời cho, vì giỏi đến đâu con người cũng không thể làm thay thiên nhiên, có chăng chỉ giỏi làm hỏng nó…”. Tất nhiên, ai cũng hiểu cái việc “cải tạo”, “xây dựng” “làm đẹp” mà ông ấy nói đây là theo nghĩa cải tạo, xây dựng, làm đẹp một cách tuỳ hứng, chủ quan, thiếu khoa học v.v.. Nhưng xem cái cách mà từ trước đến nay ta đã làm cho Vịnh Hạ Long, tôi cũng nghĩ thà cứ “cần” và “sẽ”… giữ nguyên trạng như ban đầu có lẽ lại tốt hơn!

- Cái bác này, thế thì làm sao mà phát triển được!

- Ô hay, việc bảo tồn và phát triển đâu có mâu thuẫn nhau. Còn nếu một khi nó mâu thuẫn thì theo tôi, muốn gì thì muốn, vẫn phải ưu tiên cho bảo tồn. Không có chuyện vì muốn phát triển mà bỏ bảo tồn được! Kẻo sau này con cháu mình nó lại ghi vào sử sách, rằng vào đầu thế kỷ XXI, người ta đã làm cho Vịnh Hạ Long bị biến dạng, méo mó… thì chú tính sao? Lúc ấy những người nói “cần” và “sẽ” có còn sống mà thanh minh hay không nào??.

Trung Luận