Cây xanh đô thị ở TP Hạ Long: “Bài toán” vẫn chưa được giải...

Chủ nhật, 18/09/2011 | 05:35:17 [GMT +7] A A

Trong xu thế phát triển chung hiện nay, vấn đề cây xanh đô thị ngày càng được quan tâm nhiều hơn. Việc quy hoạch, quản lý cây xanh đô thị đã được đề cập trong rất nhiều văn bản mang tính pháp lý, mà đặc biệt là tại Nghị định số 64/2010/NĐ-CP của Chính phủ. Tuy nhiên, trên thực tế ở các đô thị Quảng Ninh nói chung, tại TP Hạ Long nói riêng, vấn đề cây xanh đô thị vẫn còn rất nhiều điều đáng bàn...

Do không được quy hoạch từ đầu nên chỉ một đoạn đường ngắn chưa tới 50m mà đã có tới 4, 5 loại cây (Như bằng lăng, phượng, gạo, bàng...) được trồng “lộ cộ”... (Ảnh chụp tại khu vực Cột 5).

Diện tích đất cây xanh công viên: Chưa bằng đô thị loại V

GS.TSKH Phạm Ngọc Đăng, Chủ tịch Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam:

"Để phát triển đô thị xanh, trong chiến lược quy hoạch phát triển hệ thống đô thị cần quan tâm đến hướng phát triển đô thị sinh thái, đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, thành phố xanh không thể tồn tại nếu thiếu sự hỗ trợ của xã hội và chính quyền. Đô thị muốn "xanh" thì xã hội cũng như chính quyền cũng phải "xanh". Để ứng phó với biến đổi khí hậu, cần giảm phát thải khí nhà kính qua việc thiết kế, quy hoạch đô thị có tính đến các yếu tố sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và tận dụng nguồn năng lượng tái tạo..."

(Dẫn theo Vidifi.vn)

Theo số liệu thống kê của cơ quan chức năng, hiện tại trên địa bàn TP Hạ Long có 1 công viên, 26 tiểu cảnh, đảo giao thông và vườn hoa; tất cả chủ yếu tập trung trong khu vực trung tâm thành phố, với tổng diện tích các loại khoảng 38 000m2. Như vậy, tính ra tỷ lệ diện tích đất cây xanh công viên so với số dân đang sống ở Hạ Long hiện nay là xấp xỉ 0,2m2/người. Đây là một tỷ lệ thấp đến mức khó chấp nhận. Bởi theo Quyết định số 01/2006/QĐ-BXD, ban hành ngày 5-1-2006, của Bộ trưởng Bộ Xây dựng, về tiêu chuẩn đất cây xanh công viên của các loại đô thị (bao gồm: Loại đặc biệt là 7-9 m2/người, đô thị loại I-II: 6-7,5m2/người, loại III-IV: 5-7m2/người, loại V: 4-6m2/người) thì diện tích đất cây xanh công viên của Hạ Long còn ở mức thấp hơn nhiều so với tiêu chuẩn của đô thị loại V, loại thấp nhất. Hay nói cách khác, nếu chỉ nhìn dưới góc độ cây xanh công viên, TP Hạ Long còn chưa đủ tiêu chuẩn để được coi là một… thị trấn!

Đây là hệ quả của cả một thời gian dài thiếu quan tâm, hoặc quan tâm nhưng thiếu tầm nhìn chiến lược, về công tác quy hoạch cây xanh đô thị. Trong khi tốc độ phát triển đô thị hóa trên các lĩnh vực khác như kinh tế, du lịch, xây dựng cơ sở hạ tầng v.v... được đẩy lên với tốc độ "nhanh đến chóng mặt" thì vấn đề định hướng phát triển lâu dài về hệ thống cây xanh đô thị lại tỏ ra rất ì ạch, thiếu thống nhất, đồng bộ. Điều này thể hiện rõ nhất trong việc xây dựng và thực hiện quy hoạch cây xanh đô thị. Chỉ cần là một người dân bình thường cũng có thể nhận thấy điều này khi chỉ trong vòng 10 năm trở lại đây, các loại cây trên các đường phố chính đã có không ít lần được "nhổ lên trồng xuống"… Và cho đến nay, hiện trạng cây xanh dọc các tuyến phố vẫn chưa thực sự ổn định; thậm chí ở nhiều tuyến phố, khu dân cư v.v... hệ thống cây xanh được trồng trong vài, ba năm trở lại đây lại bắt đầu bộc lộ nhiều bất cập, không hợp lý. Ấy là chưa kể, ngay hệ thống vườn ươm phục vụ cho cây xanh đô thị của Hạ Long hiện nay vẫn là những vườn rừng, trang trại của nông dân ở các khu vực Đại Yên, Hoành Bồ, Tuần Châu v.v... mà chưa có một quy hoạch tập trung và chưa có một đơn vị quản lý chính thống…

Đây thực sự là mối quan ngại cho tương lai của Hạ Long trên đường tiến lên đô thị loại I. (Xin lưu ý: Chỉ tiêu về cây xanh công viên đối với đô thị loại I là 6-7,5m2/người; trong khi như đã nói ở trên, hiện tại TP Hạ Long mới đạt mức xấp xỉ 0,2m2/người).

Việc tự ý treo biển, chăng đèn... trên các cây xanh sử dụng công cộng như thế này là vi phạm Nghị định 64/2010/NĐ-CP về quản lý cây xanh đô thị. Thế nhưng nó lại xuất hiện rất nhiều ở TP Hạ Long.

Quy hoạch cây xanh đô thị: Có nhưng chỉ... để đó!

Theo Nghị định 64/2010/NĐ-CP của Chính phủ, quy hoạch cây xanh đô thị là một nội dung bắt buộc trong quy hoạch đô thị. Trong đó, phải xác định chỉ tiêu đất cây xanh, tổng diện tích đất cây xanh cho toàn đô thị cũng như từng khu vực đô thị, diện tích đất để phát triển vườn ươm và phạm vi sử dụng đất cây xanh đô thị. Khi triển khai xây dựng khu đô thị mới, "chủ đầu tư phải đảm bảo quỹ đất cây xanh; cây xanh được trồng phải đúng chủng loại, tiêu chuẩn cây trồng theo quy hoạch chi tiết khu đô thị mới đã được phê duyệt; đồng thời phải có trách nhiệm chăm sóc và bảo vệ cây xanh đến khi bàn giao cho cơ quan quản lý…" và "khi xây dựng mới đường đô thị, phải trồng cây xanh đồng bộ với việc xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật…". Nếu "áp" những quy định này vào thực tế ở Hạ Long hiện nay, có thể nói hầu hết các chủ đầu tư đều vi phạm.. Như với dự án Khu Đô thị mới Cao Xanh - Hà Khánh A, B, C, D chẳng hạn; trong kế hoạch đầu tư ban đầu, diện tích đất thuộc về cây xanh chiếm khoảng 17ha, tương đương gần 17% tổng diện tích đất quy hoạch. Thế nhưng hiện trạng diện tích đất được dành cho cây xanh đô thị ở đây chưa được đầu tư đồng bộ cùng các hạng mục khác. Hay như dự án Khu đô thị ven biển Cột 3 đến Cột 8, sau khi các hạng mục chính đã cơ bản được hoàn thành, rất nhiều nhà liền kề và biệt thự đã được xây dựng, thì hệ thống cây xanh theo dự án đã được phê duyệt ban đầu gần như chưa thấy đâu…

Và "ngẫu hứng" cây trồng trên đường phố

Bạn biết gì về cây xanh?

Theo nghiên cứu của Viện nghiên cứu cây xanh Canada (FCA), một cây khỏe mạnh có thể hấp thụ khoảng 2,5kg CO2/năm, một cây trưởng thành có thể hấp thụ từ 3.000 đến 7.000 hạt bụi/m3 không khí. Một cây trưởng thành có thể cung cấp lượng O2 cần thiết cho 4 người.

Theo nghiên cứu của một trường Đại học (Michigan State University, Urban Forestry), sự hiện diện của một cây ở gần nhà giảm 30% lượng không khí ô nhiễm. Một cây trưởng thành hút mất 450 lít nước trong đất rồi lại trả về không khí dưới dạng hơi nước để làm mới không khí. Một cây phong có đường kính 30cm, trong một mùa có thể hút được lượng chất kim loại nặng trong đất như 60mg cadmium, 140mg chrome, 820mg Nickel, và 5200mg chì.

Theo một nghiên cứu của Mỹ về giá trị đất ở thì sự hiện diện của một cây làm tăng thêm 18% giá trị môi trường...

Chỉ cần đi dọc con đường Nguyễn Văn Cừ, một trong những tuyến phố chính trên địa bàn trung tâm TP Hạ Long, cũng có thể thấy rõ điều này. Sau nhiều lần "nhổ lên trồng xuống", hiện nay hệ thống cây xanh mới trồng đã khá lớn, nhưng chúng đều là những loại cây thấp, tán lá rộng nên về mặt thẩm mỹ, có vẻ đẹp, song rất dễ gây mất tầm nhìn ở những góc cua, làm cản trở giao thông trong tương lai. Hay như ở con đường chính tại khu du lịch Bãi Cháy, cây cau vua đang được chọn làm loại cây chủ đạo. Tuy đẹp cho cảnh quan của những con đường chạy ven bờ Vịnh nhưng giá trị cho bóng mát mà một khu du lịch, bãi tắm cần có thì lại không nhiều. Ngoài ra, các loại cây xanh ở các khu dân cư mới (như khu đô thị ven biển Cột 5, Cột 8 v.v...) đều được trồng rất "ngẫu hứng". Cụ thể, có một tuyến đường ngắn ở khu đô thị mới Cột 5 (phía sau dự án của Vinacomin) trồng toàn cây lan nhưng sang một phố khác lại là một loại cây khác. Mặc dù mật độ giao thông ở những khu vực này hiện nay chưa cao, nhưng người tham gia giao thông trên các tuyến đường trong các khu đô thị mới đều luôn luôn lo ngại, bởi hầu như tầm nhìn rất hạn hẹp, nhất là ở những điểm giao nhau, những đoạn đường cua có vẻ đang bị cây xanh trồng kiểu ngẫu hứng làm ảnh hưởng tới giao thông.

Ấy là chưa kể tình trạng tùy tiện, vô ý thức của người dân khi tự ý khắc, kẻ, đóng đinh treo biển quảng cáo v.v... trên các cây xanh sử dụng công cộng đô thị. Hoặc là việc tự ý trồng các loại cây theo ý thích của mình trên vỉa hè trước nhà ở những khu đô thị mới v.v... Tất cả những điều đó càng làm cho hệ thống cây xanh đô thị ở Hạ Long thêm lộn xộn, thiếu đồng bộ…

Hạ Long đang nỗ lực phát triển, đặc biệt là trong việc xây dựng một quy hoạch đô thị hiện đại, để thực sự là "bộ mặt" của tỉnh. Thế nhưng, nếu cứ tình trạng diện tích cây xanh đô thị thiếu và không đồng bộ như hiện nay, e rằng điều đó thật khó thành hiện thực.

Trung Hà

Ý kiến người trong cuộc

Kỹ sư Hoàng Quang Hải - Trưởng Phòng Quy hoạch Đô thị TP Hạ Long: Chúng tôi sẽ rút kinh nghiệm để công tác quy hoạch cây xanh đô thị tốt hơn...”

Trước đây, việc quản lý, chăm sóc cây xanh đô thị chỉ dừng lại ở mức quản lý theo hiện trạng. Vì việc trồng cây xanh chưa theo một quy định cụ thể nào. Hiện nay, các dự án theo quy hoạch của tỉnh đã và tiếp tục sẽ được đầu tư, quan tâm phát triển hơn nữa về vấn đề cây xanh đô thị. Tuy nhiên, các dự án được đầu tư lại phụ thuộc rất nhiều vào tiến độ làm việc của chủ đầu tư. Vì thế vẫn có những điểm không đồng bộ, chậm trễ trong quy hoạch cây xanh đô thị so với quy hoạch kết cấu hạ tầng. Đây là điểm cần lưu ý và rút kinh nghiệm trong công tác quy hoạch đô thị. Đồng thời, trong giai đoạn tới, tỉnh cũng như thành phố sẽ chú trọng hơn nữa vào việc phát triển hệ thống vườn ươm cây xanh (ước tính diện tích khoảng 20ha) để phục vụ tốt việc quy hoạch và phát triển đồng bộ cây xanh đô thị.

* Ông Phạm Thẩm (nguyên Phó Giám đốc Sở Xây dựng QN) Ủy viên BCH Hội Kiến trúc sư Quảng Ninh: “Cây xanh đô thị Hạ Long: Chưa đẹp, chưa ấn tượng và chưa chuyên nghiệp...”

Dường như diện tích cây xanh ở Hạ Long ngày càng bị bó hẹp lại, việc cấp đất xây dựng quá chật làm thiếu quỹ đất trồng cây xanh, thậm chí những quy hoạch ban đầu có diện tích lớn để phát triển cây xanh, song lại thay đổi để xây công trình trên đó. Điều đáng phàn nàn là những dải đồi nằm dọc Quốc lộ 18A trong đó tai hại nhất là hai dãy đồi phía Hòn Gai đang bị "băm ra" cấp đất cho các dự án phát triển khu dân cư mới. Đây là sự phản cảm đối với thành phố đô thị loại một trong tương lai, nên cần nghiên cứu để điều chỉnh lại. Ở Hạ Long chưa có trục đường chính nào trồng được cây xanh gây ấn tượng đẹp và hiện tại, việc lựa chọn trồng cây xanh chưa có tính chuyên nghiệp. Việc chọn cây còn tuỳ tiện, những năm gần đây khá nhiều đoạn đường bao biển trồng dừa hình như cốt để "giải ngân" số tiền lớn chứ chưa quan tâm đến hiệu quả đầu tư cho cây trồng. Vì thế ta bắt gặp những hàng dừa xơ xác lá sau mỗi trận bão ở đường bao biển Bãi Cháy, Cột Năm, Yết Kiêu… Ở Hạ Long chưa có chuyên gia cây xanh nên thiếu kiến thức và thiếu sự quản lý đối với việc bảo tồn những cây cổ thụ lưu niên có giá trị. Điều đó dẫn đến các doanh nghiệp khi được phân đất xây dựng, tuỳ thái độ và trình độ thẩm mỹ; nơi làm tốt lên, nơi lại xấu hẳn đi. Xin đơn cử ba dự án liền kề ở Bãi Cháy - Với khách sạn Sài Gòn - Hạ Long, chủ đầu tư giữ nguyên những thảm cây thông, nên hiện nay có được phối cảnh đẹp, nâng tầm giá trị cho khách sạn. Còn liền đó, các dự án của Hoàng Gia, Hương Trầm lại chặt bỏ. "cạo trọc" hết thông và những cây cao bóng mát, gây lên phản cảm, trong đó riêng năm khối nhà khách sạn trên khu Yên Ngựa của Hương Trầm như "năm cục xà phòng" phơi nắng! Quá trình mở rộng đường để quy hoạch mới đô thị ở Hạ Long đã huỷ hoại nhiều cây xanh có giá trị, việc trồng cây chưa có lựa chọn, chưa được quan tâm đúng mức.

* Ông Hoàng Ngọc Xuyến, Đội trưởng Đội cây xanh, Công ty CP Môi trường Đô thị Indevco: “Cần có một công viên trung tâm xứng tầm TP Hạ Long”

Hiện nay, việc quy hoạch cây xanh đô thị ở TP Hạ Long vẫn chưa thật cụ thể. Công việc chăm sóc cây xanh cũng theo đó mà có nhiều vất vả. Việc quản lý cây xanh đô thị vẫn còn là quản lý hiện trạng chứ chưa có kế hoạch phát triển đồng bộ. Bản thân bộ mặt cây xanh, công viên của TP Hạ Long cũng chưa được đẹp như các tỉnh, thành phố khác.

Vì vậy, cần nhanh chóng có những quy hoạch tổng thể cho việc phát triển cây xanh đô thị để việc quản lý và chăm sóc cây xanh thuận lợi hơn. Chủ trương xã hội hóa trong quản lý cây xanh đô thị hiện nay là một chủ trương đúng đắn cần tiếp tục phát huy.

Tôi nghĩ tỉnh nên có kế hoạch xây dựng một công viên trung tâm thật quy mô, xứng tầm với bộ mặt của TP Hạ Long khi sắp lên đô thị loại I. Công viên sẽ không chỉ là "lá phổi xanh" của thành phố, là chỗ vui chơi, giải trí của người dân những ngày nghỉ lễ hay ngày cuối tuần mà có thể còn là địa điểm thăm quan của khách du lịch. Nếu có thể xây dựng được một công viên trung tâm như một "Hạ Long" thu nhỏ thì đó chắc chắn sẽ là một trong những điểm nhấn của thành phố du lịch Hạ Long.

Trọng Khang (Thực hiện)