Cháo hà Vĩnh Thực

Trong chuyến ra đảo Vĩnh Thực (Móng Cái) chơi, sáng sớm, anh bạn chủ nhà hỏi tôi ăn sáng món gì? Tôi nói muốn được thưởng thức cháo hà của Vĩnh Thực nấu như ngày xưa. Anh bạn bảo có hà đánh ngoài đảo Trần vừa mới mang vào, hà to và béo…

Thấy anh em chúng tôi nói ăn cháo hà buổi sáng, mấy bạn trẻ của đoàn khách từ nơi xa đến tò mò hỏi tôi: Cháo hà là gì? Tôi giải thích sơ bộ về con hà ở biển. Ngay lập tức, các bạn sử dụng máy điện thoại thông minh tra cứu Google về con hà và khoe với nhau: Chúng mình cũng ăn sáng cháo hà nhé.

Gần 40 năm trước, khi được ra xã đảo Vĩnh Thực công tác, tôi cũng đã được trải nghiệm đi cùng người dân xuống bãi đá ven biển ở dọc hai bên bến Vạn Gia sau khi nước thủy triều xuống để trơ trọi bãi đá đầy những con hà bám nham nhở. Tôi đã ngồi trên từng tảng đá để cặm cụi học cách đánh hà để mang về nấu cháo, nấu canh chua ăn. Những ngày ấy, chỉ nấu nồi cháo trắng bằng gạo cấy trên đảo. Khi cháo chín thì cho hà vào nồi cháo là ăn liền. Hương và vị của cháo hà Vĩnh Thực từ ngày ấy đến nay tôi vẫn còn nhớ mãi…

Cháo hà của người dân trên đảo Vĩnh Thực không cầu kỳ nhưng đầy hấp dẫn bởi độ quyện của gạo, vị thơm của hà.

Quay lại bữa sáng cháo hà trên đảo Vĩnh Thực của chúng tôi và các bạn trẻ. Nồi cháo hà anh bạn nấu vẫn mang hương vị như xưa, chỉ hơn là cho thêm mấy nhánh hành tươi. Sau khi ăn cháo hà, các bạn trẻ đã cảm ơn chúng tôi: "Nếu không có các bác gọi bữa ăn sáng của người dân đảo thì chắc chắn chúng cháu chẳng bao giờ được thưởng thức món ngon này".

Những con hà sống nhờ trên những tảng đá ven bờ biển, thân hà bám chằng bám chịt vào nhau tua tủa như mảnh chai, chúng ăn sinh vật phù du và các sinh vật trong nước biển. Những bãi đá ven biển, đảo thì mùa này qua mùa khác, đời này qua đời khác, con hà vẫn không ngừng sinh sôi, đánh hà mãi cũng không hết.

Đánh hà trên đảo Vĩnh Thực.

Để khai thác được những con hà nhỏ đó thì đồ nghề gõ hà chẳng có gì cầu kỳ ngoài chiếc búa bằng sắt nhỏ xíu, đầu nhọn và ca, bát để đựng hà. Người cẩn thận hơn thường mang chiếc thìa nhỏ. Khai thác hà, lấy búa khéo léo gõ nhẹ để vỏ hà vỡ ra và cạy mảnh vỏ lên, nếu mà gõ mạnh tay thì vỏ sẽ vỡ vụn mà ruột con hà cũng chẳng còn nguyên vẹn. Ruột hà mà nát, lại lạo xạo vỏ là hà chất lượng kém. Chỉ có vào mùa hè, mùa có gió Nam thì con hà vừa chắc, vừa ngon thịt…

Cháo hà bây giờ hấp dẫn và thơm ngon hơn xưa rất nhiều, cháo sánh hơn bởi được thêm gạo nếp. Hà được cho vào phi với hành, mỡ thật thơm cho tới khi săn lại thì đổ riêng ra. Bát cháo hà thơm, ngậy hơn do một số gia vị hành hoa, mùi tàu, rau răm và tiêu bắc. Con hà ở nhiều vùng còn chế biến thành nhiều món khác nhau như canh chua, xào xả ớt, chả hà… trở thành món ăn đặc sản cho du khách.

Nguyễn Xuân Quảng (CTV)