Chung tay dựng đền Xã Tắc

Đối với người dân Móng Cái, đền Xã Tắc có ý nghĩa rất sâu sắc. Ngôi đền không chỉ là công trình văn hoá lịch sử đẹp, lưu giữ dấu ấn văn hoá người Việt mà còn biểu hiện sinh động một thuở cha ông ta trấn yên bờ cõi.

Đền thờ thành hoàng châu Móng Cái, tức Xã Tắc Đại Vương. Xã tắc hiểu theo nghĩa hẹp là thần đất, thần lúa, theo nghĩa rộng là giang sơn, đất nước. Ở khía cạnh nào đó, ý nghĩa đền Xã Tắc vượt ra khỏi phạm vi thờ thần của một làng, hay một khu vực mà đó là đền thờ thần của non sông. Tự hào hơn khi một ngôi đền như vậy lại được cha ông ta dựng xây tại vùng đất biên giới.

Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan tặng cây bồ đề Ấn Độ trồng tại đền Xã Tắc.

Đền Xã Tắc còn là phần không thể thiếu trong đời sống văn hoá, tâm linh của các tầng lớp nhân dân, khi mà con người sinh ra ai cũng nhờ đất mà sinh sống và mong ước về một đất nước hoà bình, thịnh vượng. Bao đời nay người dân ở đây tôn thờ thần đất, thần lúa, coi trọng đền Xã Tắc như chốn linh thiêng. Nhờ thế, mặc dù ngôi đền đã được xây dựng cách ngày nay trên dưới 7 thế kỷ nhưng vẫn thường xuyên được nhân dân tôn tạo gìn giữ. Điều này lý giải vì sao Dự án trùng tu tôn tạo đền Xã Tắc được UBND tỉnh phê duyệt vào tháng 4 vừa qua, ngay từ đầu đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình về mọi mặt của cấp uỷ, chính quyền địa phương và các tầng lớp nhân dân.

Dự án có tổng vốn đầu tư 18,8 tỷ đồng, trong đó ngân sách Nhà nước hỗ trợ 2 tỷ đồng để san gạt mặt bằng, phần còn lại huy động xã hội hoá. Đây là số tiền không nhỏ, nhiều người e ngại về việc phụ thuộc vào nguồn vốn huy động xã hội hoá ít nhiều ảnh hưởng đến tiến độ công trình. Thế nhưng, từ đầu tháng 7 đến nay, sau khi UBND TP Móng Cái phát động các cá nhân, doanh nghiệp công đức xây dựng Đền, Ban quản lý dự án đã tiếp nhận trên 4,5 tỷ đồng và toàn bộ gạch, xi măng cho tổng thể công trình. Ngay trong lễ đặt đá khởi công xây dựng Đền sáng 14-10 vừa qua đã có hàng chục doanh nghiệp, cá nhân đăng ký ủng hộ với số tiền trên 250 triệu đồng. Anh Trần Văn Phương, cán bộ Công ty Than Hà Tu, đơn vị ủng hộ 20 triệu đồng, cho biết: Là đơn vị đứng chân trên địa bàn tỉnh, chúng tôi thường xuyên tham gia các hoạt động từ thiện xã hội như ủng hộ người nghèo, hỗ trợ đối tượng chất độc da cam, trẻ em mồ côi, người già không nơi nương tựa, mái ấm cho công nhân lao động khó khăn... song việc góp công, góp của xây dựng, trùng tu các di tích văn hoá thì quả là chưa nhiều. Sau khi được biết về ý nghĩa cũng như giá trị văn hoá, lịch sử của đền Xã Tắc, Ban giám đốc Công ty đã quyết định trích quỹ ủng hộ ngay...''. Anh Nguyễn Hùng Cường, chủ một doanh nghiệp tư nhân ở Móng Cái chuyên kinh doanh đồ nội thất, ủng hộ 50 triệu đồng, thì nói: Tôi không phải người gốc Móng Cái song cũng đến đây lập nghiệp hàng chục năm rồi. Vì vậy mà hiểu rõ tầm quan trọng, vị trí của đền Xã Tắc trong đời sống tinh thần của nhân dân. Cũng như nhiều người khác, tôi mong muốn được góp sức mình xây dựng Đền, coi đây là trách nhiệm của mình...

Điều đáng mừng là không chỉ những doanh nghiệp lớn, mà cả những tiểu thương, hộ buôn bán lẻ ngoài chợ, những viên chức về hưu, lao động tự do v.v... đều tích cực ủng hộ xây dựng Đền. Chị Hà Thị Lương, bán hoa quả ở chợ Móng Cái, vui vẻ: Nói thực là buôn bán nhỏ như chúng tôi lời lãi chẳng được bao nhiêu, nhưng dù ít dù nhiều, chúng tôi vẫn sẵn sàng đóng góp...

Dự án trùng tu tôn tạo đền Xã Tắc ban đầu được giao cho UBND TP Móng Cái làm chủ đầu tư: Về sau, công trình được đảm bảo đúng quy mô, kiến trúc, mỹ thuật đặc trưng của Đền nên đã chuyển giao nhiệm vụ này cho Ban Trị sự Hội Phật giáo tỉnh. Việc Hội Phật giáo dựng chùa là đương nhiên, song xây đền thì từ trước đến nay trên địa bàn Móng Cái chưa có tiền lệ. Điều này không chỉ thể hiện tinh thần đồng hành cùng dân tộc của Phật môn mà còn là sự tin tưởng của chính quyền đối với Ban Trị sự Hội Phật giáo tỉnh. Đại Đức Thích Đạo Hiển, thành viên Ban quản lý dự án trùng tu, tôn tạo đền Xã Tắc, khẳng định: Ban sẽ quyết tâm trùng tu ngôi đền theo đúng những tinh hoa kiến trúc, văn hoá mà cha ông để lại. Thành công đầu tiên là Ban đã tìm được đơn vị thi công có kinh nghiệm, từng trùng tu thành công nhiều đình, đền, chùa lớn trong cả nước đó là Công ty TNHH Tuấn Ngọc (Hà Nam). Các công tác tư vấn, giám sát tiếp theo sẽ được Ban phối hợp triển khai đồng bộ và chặt chẽ để đảm bảo tốt nhất cho công trình...

Tại lễ đặt đá - khởi công vừa qua, đại diện đơn vị thi công, ông Nguyễn Tuấn Ngọc, đã cam kết công trình sẽ được đâu tư xây dựng đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng, trong đó đơn vị sẽ phấn đấu hoàn thành các hạng mục chính ngay trong giai đoạn I (từ nay đến hết quý III năm 2010).

Đền Xã Tắc sau khi hoàn thành sẽ có quy mô rộng gần 20.000m2, gồm đền chính (phục hồi trên nền đền cũ) có diện tích 308m2 với 3 nếp; Cổng nghi môn ngoại; Cổng nghi môn nội; Nhà tả vu, hữu vu; Lầu chuông, lầu trống; Bình phong bằng đá; Miếu thờ thần linh và một số công trình khác. Đây sẽ là công trình mang đậm nét kiến trúc nghệ thuật truyền thống Việt Nam, không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá mà còn là một cột mốc văn hoá quan trọng nơi địa đầu Tổ quốc.