Có được hưởng thừa kế bằng di chúc miệng không?

Nhiều người chết đi không để lại di chúc bằng văn bản nhưng có nói phân chia tài sản bằng miệng từ trước. Vậy di chúc bằng miệng có phù hợp với quy định pháp luật về thừa kế?

Anh Hoàng Thế Tùng ở Đông Anh chia sẻ: Mẹ tôi mất sớm. Bố mẹ tôi có 2 người con trai. Bình thường, bố tôi ở cùng gia đình tôi. Thế nhưng, vừa rồi bố tôi bị đột quỵ qua đời. Lúc bố tôi mất chỉ có duy nhất em trai tôi ở bên. Theo lời em trai tôi, bố tôi để lại di chúc miệng cho em trai tôi thừa kế toàn bộ 2 mảnh đất đứng tên ông. Vậy xin hỏi, di chúc bằng miệng như vậy có hợp pháp hay không?

Trao đổi về vấn đề này, Luật gia Nguyễn Thu Trang, Văn phòng Luật sư Hưng Đạo Thăng Long cho biết:

Điều 624 Bộ Luật Dân sự 2015 giải thích, di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.

Về hình thức của di chúc được quy định tại Điều 627, di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng.

Theo đó, Điều 629 quy định về di chúc miệng như sau:

1. Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng.

2. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.

Về tính hợp pháp của di chúc được quy định tại điều Điều 630

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Như vậy, trong Bộ luật Dân sự 2015 quy định di chúc có 2 hình thức là di chúc bằng văn bản và di chúc miệng. Tuy nhiên, di chúc miệng được coi là hợp pháp khi đáp ứng đầy đủ điều kiện quy định tại khoản 5 Điều 630 Bộ Luật Dân sự 2015.

Do đó, nếu như thông tin anh Tùng cung cấp là chính xác, tại thời điểm bố anh Tùng mất chỉ có 1 người duy nhất chứng kiến sẽ không đáp ứng khoản 5 Điều 630 Bộ Luật Dân sự 2015 (ít nhất có 2 người làm chứng).

Để giải quyết vấn đề này, gia đình anh có thể thỏa thuận về việc phân chia di sản thừa kế. Nếu không thỏa thuận được, việc phân chia di sản thừa kế sẽ tiến hành theo quy định của pháp luật.