Đa dạng giải pháp giảm tình trạng tảo hôn vùng DTTS

Đời sống kinh tế - xã hội ở vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới của Quảng Ninh trong nhiều năm qua được đặc biệt quan tâm. Tỉnh đã dồn nguồn lực để thúc đẩy phát triển toàn diện nhằm rút ngắn khoảng cách chênh lệch vùng miền, đảm bảo nâng cao chất lượng đời sống nhân dân. Nhờ vậy, các vấn đề xã hội ở vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, trong đó có tình trạng tảo hôn đã giảm mạnh.

Để giảm tình trạng tảo hôn, ngăn chặn hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn, các ban, ngành liên quan phối hợp cùng các địa phương tích cực triển khai thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 14/4/2015 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS giai đoạn 2015-2025 và Đề án giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS giai đoạn 2021-2025 (giai đoạn II) trên địa bàn Quảng Ninh mà tỉnh ban hành.

Đồng thời, các ngành, địa phương thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ tham gia thực hiện đề án. Từ năm 2021 đến nay, đã có 71 hội nghị tập huấn nâng cao năng lực, kỹ năng, bổ sung kiến thức cho hơn 5.000 lượt cán bộ xã, thôn, bản trong việc tuyên truyền, xử lý các tình huống và nguy cơ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống tại cơ sở; kỹ năng hòa giải, trợ giúp pháp lý... được tổ chức.

Cùng với đó, hoạt động truyền thông, vận động, nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi trong hôn nhân ở vùng DTTS, miền núi của tỉnh cũng được đẩy mạnh với nhiều cách thức, như: Tư vấn, tọa đàm, sân khấu hóa, cấp phát tờ rơi, tờ gấp, phát trên hệ thống loa truyền thanh của các thôn, bản... Từ năm 2021 đến nay, các sở, ngành và địa phương đã tổ chức 2.519 cuộc tuyên truyền, tư vấn, tọa đàm với 124.855 lượt người tham gia; tổ chức 10 cuộc tại các xã vùng sâu, vùng xa; tổ chức 6 diễn đàn học sinh DTTS nói không với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống...

Ông Chíu A Sy (bản Siềng Lống, xã Quảng Lâm, huyện Đầm Hà) cho biết: Ở Quảng Lâm, cán bộ xã, thôn còn dùng loa di động đến từng cụm dân cư, ngõ xóm để phát thanh bằng tiếng Dao Thanh Phán, Dao Thanh Y tuyên truyền về hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, về các hình thức xử lý nếu vi phạm. Nhờ đó bà con nắm vững hơn kiến thức pháp luật về hôn nhân gia đình và chấp hành tốt hơn. Bây giờ ít xảy ra tình trạng các cháu chưa đủ tuổi theo quy định đã cho lấy vợ, lấy chồng.

Các xã vùng DTTS, miền núi còn chú trọng xây dựng, triển khai nhân rộng mới mô hình điểm và các mô hình chuyên đề “Can thiệp làm giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống”. Từ năm 2021 đến nay, trong vùng đồng bào DTTS, miền núi của Quảng Ninh đã xây dựng và duy trì thực hiện 79 mô hình CLB Phòng ngừa tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Mỗi mô hình CLB có 40 thành viên nòng cốt tham gia, chế độ sinh hoạt định kỳ 1 tháng/lần và các buổi truyền thông đột xuất, truyền thông theo chuyên đề tại CLB.

Ngày 30/10/2023, xã Quảng Phong (huyện Hải Hà) đã thành lập mô hình "Phát huy vai trò người có uy tín, già làng, thầy cúng, thầy thuốc trong vùng DTTS vận động nhân dân tham gia công tác đảm bảo ANTT; phòng, chống tảo hôn". Qua đó nhằm đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia công tác đảm bảo, giữ gìn ANTT ở cơ sở, xóa bỏ tập quán lạc hậu, phòng, chống tảo hôn trên địa bàn xã; kịp thời phát hiện những dấu hiệu, biểu hiện, nguy cơ tảo hôn, gây mất ANTT... để có biện pháp ngăn ngừa, thông tin cơ quan chức năng ngăn chặn, xử lý, không để hậu quả xảy ra.

Không chỉ đẩy mạnh tuyên truyền, xây dựng các mô hình, mà các ngành, địa phương còn chú trọng kiểm tra, giám sát tại cơ sở về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống nhằm có sự can thiệp kịp thời. Giai đoạn 2021-2023, các sở, ngành liên quan và địa phương đã tổ chức 60 cuộc kiểm tra, giám sát, khảo sát về tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống và kết quả triển khai thực hiện đề án ở đầu giai đoạn II. Qua đó đã kịp thời tháo gỡ khó khăn, đưa ra các giải pháp, định hướng để cơ sở thực hiện đảm bảo hiệu quả hơn.

Với các hoạt động được đẩy mạnh, từ nhận thức đến hành vi của bà con nhân dân vùng DTTS, miền núi của tỉnh có nhiều chuyển biến. Qua khảo sát, rà soát tại 56 xã thuộc 11 huyện, thị xã, thành phố của tỉnh cho thấy, tính từ tháng 1/2021 đến hết tháng 9/2023, trên địa bàn vùng đồng bào DTTS miền núi của tỉnh duy trì không có hôn nhân cận huyết thống; có 521 người tảo hôn, trong đó có 25 cả vợ và chồng chưa đủ tuổi kết hôn (giai đoạn 2015-2020 có 1.031 trường hợp tảo hôn).

Mặc dù có những kết quả tích cực, tuy nhiên tình trạng tảo hôn ở vùng DTTS trên địa bàn tỉnh vẫn diễn ra và kết quả đạt được cũng chưa thật bền vững. Bởi vậy, Quảng Ninh cần tiếp tục quyết liệt chỉ đạo các biện pháp, giải pháp để ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng tảo hôn trong tình hình mới.