Đại biểu Quốc hội đề nghị xử lý nghiêm các dự án treo, chậm tiến độ

Đề cập vấn đề lãng phí trong sử dụng đất, đại biểu Quốc hội đề nghị kiên quyết thu hồi, hủy bỏ những dự án treo, chậm tiến độ; đánh thuế cao đối với những diện tích đất không sử dụng; đồng thời xử lý nghiêm trách nhiệm đối với những cá nhân, tổ chức có liên quan.

Ngày 31/10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021.

Dự án chậm tiến độ có xu hướng tăng qua các năm

Bên cạnh kết quả đạt được, Báo cáo của Đoàn giám sát đã chỉ rõ, công tác chuẩn bị đầu tư, lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư các dự án còn nhiều tồn tại, bất cập. Hàng nghìn dự án chậm tiến độ và có xu hướng tăng lên qua các năm.

Cụ thể, số liệu tổng hợp từ các bộ, ngành, địa phương cho thấy năm 2016 có 1.448 dự án chậm tiến độ, năm 2017 là 1.609 dự án, năm 2018 là 1.778 dự án, năm 2019 là 1.878 dự án, năm 2020 là 1.867 dự án, năm 2021 là 1.962 dự án; hầu hết dự án quan trọng quốc gia, các dự án trọng điểm đều chậm tiến độ.

Hàng nghìn dự án có thất thoát, lãng phí: năm 2016 là 590 dự án, năm 2017 là 840 dự án, năm 2018 là 422 dự án, năm 2019 là 125 dự án, năm 2020 là 923 dự án, năm 2021 là 185 dự án, trong đó nhiều dự án đã phải xử lý hình sự.

Cũng theo báo cáo, công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch còn nhiều hạn chế. Các quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch không gian biển quốc gia, 5/6 quy hoạch vùng, hầu hết quy hoạch cấp tỉnh đến nay vẫn chưa được phê duyệt.

Quy hoạch treo, dự án treo còn khá phổ biến. Chỉ tính riêng 7/15 địa phương Đoàn giám sát làm việc có báo cáo đã có 1.739 công trình, dự án được Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phê duyệt, nhưng không triển khai phải hủy bỏ, với tổng diện tích 12.015 ha.

Hàng nghìn dự án thuộc đối tượng nhà nước giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất chậm tiến độ, chậm đưa đất vào sử dụng, nhưng chưa quan tâm xử lý, thu hồi. Theo báo cáo chưa đầy đủ của 61/63 tỉnh tính đến ngày 31/12/2021, có 908 dự án có khó khăn, vướng mắc với diện tích là 28.155 ha chậm hoặc chưa đưa đất vào sử dụng, nhưng mới xử lý thu hồi đất và chấm dứt hoạt động 172 dự án với diện tích là 6.922 ha; chưa xử lý 404 dự án với diện tích là 18.308 ha.

Quản lý, sử dụng đất của các nông, lâm trường còn nhiều tồn tại, bất cập, sử dụng không hiệu quả và tiềm ẩn thất thoát lớn nguồn thu ngân sách nhà nước. Đến tháng 12/2021, vẫn còn 28 địa phương chưa phê duyệt phương án sử dụng đất của các công ty nông, lâm nghiệp; vẫn còn 305.043 ha diện tích đất các công ty nông, lâm nghiệp có phương án bàn giao về địa phương chưa có Quyết định thu hồi và chưa có phương án sử dụng.

Làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan

Trước thực trạng nêu trên, Đoàn giám sát của Quốc hội đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cần làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân, nhất là trách nhiệm giải trình của người đứng đầu có liên quan và thực hiện các giải pháp khắc phục đối với 74.378,7 ha đất sử dụng sai mục đích, bỏ hoang hóa, vi phạm pháp luật; 79.670 ha đất các công ty nông, lâm nghiệp đã có quyết định thu hồi nhưng chưa có phương án sử dụng; 305.043 ha đất các công ty nông, lâm nghiệp chưa có quyết định thu hồi và chưa có phương án sử dụng đất.

Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Bình Thuận) đánh giá cao việc Quốc hội lựa chọn chuyên đề thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là nội dung giám sát tối cao, cho rằng đây là lựa chọn đúng và trúng trong thời điểm hiện nay, khi cả nước đang phấn đấu thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, trong đó có nội dung về phát huy các nguồn lực và phát triển đất nước.

Cho ý kiến về vấn đề lãng phí trong sử dụng đất, nhất là các dự án treo, quy hoạch treo, đại biểu cho rằng sự lãng phí nguồn lực đất đai làm ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh và thu hút đầu tư của địa phương, làm mất cơ hội phát triển của đất nước, đáng nói hơn cả là làm suy giảm, lãng phí niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước.

Đại biểu đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương khẩn trương rà soát và tháo gỡ những vướng mắc để giảm bớt khó khăn cho người dân trong vùng dự án treo, quy hoạch treo. Theo đó, kiên quyết thu hồi, hủy bỏ những dự án treo, chậm tiến độ; đánh thuế cao đối với những diện tích đất không sử dụng; quy định trong vòng 3-5 năm nếu quy hoạch không triển khai thực hiện thì sẽ không còn giá trị pháp lý, đồng thời xử lý nghiêm trách nhiệm đối với những cá nhân, tổ chức có liên quan.

Cùng chung quan điểm, đại biểu Nguyễn Tạo (đoàn Lâm Đồng) đánh giá nguồn lực về đất đai đang bị lãng phí rất lớn, không chỉ ảnh hưởng đến nguồn lực phát triển mà còn gây ra nhiều hệ lụy, liên quan đến tham nhũng, tiêu cực, thất thoát, lãng phí, lợi ích nhóm, lạm dụng chính sách.

Theo Phụ lục báo cáo kết quả giám sát, có 28 nghìn ha đất của 900 dự án, công trình chậm hoặc không đưa đất vào sử dụng, nhiều dự án lớn có vướng mắc. Chính sách pháp luật đất đai còn nhiều bất cập; tình trạng phân lô bán nền, đầu cơ đất đai, không đưa đất đai vào sử dụng đúng mục đích, thời gian quy định chưa được xử lý một cách kịp thời, gây lãng phí nguồn lực đất đai.

Bên cạnh đó, công tác thu hồi dự án treo, quy hoạch treo và các tài sản sử dụng sai đối tượng, sai mục đích, vượt tiêu chuẩn, định mức còn gặp nhiều khó khăn, chậm triển khai. Đại biểu đề nghị cần đưa những nội dung trên vào Nghị quyết giám sát về chuyên đề của Quốc hội để Chính phủ có những giải pháp cụ thể, khắc phục dần những hạn chế, vướng mắc trong lĩnh vực này.