Đại biểu Quốc hội: Việt Nam có thể yên tâm công bố hết dịch Covid-19

Theo đại biểu Quốc hội Nguyễn Lân Hiếu, Việt Nam có thể yên tâm công bố hết dịch Covid-19 khi nước ta đã đủ điều kiện về tỷ lệ bệnh nặng và đạt tỷ lệ bao phủ vaccine rộng, trong bối cảnh tình hình dịch bệnh trên thế giới đã ổn định.

Sáng 29/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 5, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường, thảo luận về việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng.

Việt Nam đủ điều kiện công bố hết dịch Covid-19

Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Bình Định) cho rằng Việt Nam có thể yên tâm công bố hết dịch Covid-19. Lý do theo đại biểu là do nước ta đã đủ điều kiện về tỷ lệ bệnh nặng, đạt tỷ lệ bao phủ vaccine rộng, trong khi tình hình dịch bệnh trên thế giới đã ổn định.

Theo đó, dịch bệnh Covid-19 có thể được chuyển từ bệnh truyền nhiễm nhóm A sang bệnh truyền nhiễm nhóm B, tức tương tự như các bệnh lý chuyên khoa khác. Khi đó, việc chi trả cũng cần thực hiện như những bệnh lý chuyên khoa khác.

Theo đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, trải qua 3 năm chống dịch, cần rút bài học kinh nghiệm từ những thành công và sai lầm trong quá khứ.

“Không thể không thấy sự cố gắng của mọi tầng lớp xã hội, chung tay chống dịch để có những việc tưởng như không thể mà đã hoàn thành trong thời gian rất ngắn và rất tốt như việc thành lập Quỹ vaccine, tiêm vaccine diện rộng, thành lập các bệnh viện điều trị người bệnh Covid-19; hàng nghìn bệnh nhân nặng và nguy kịch đã được chữa khỏi… Bên cạnh đó, qua đại dịch cũng rút ra được những bài học kinh nghiệm”, đại biểu nêu rõ.

Vì vậy, theo đại biểu tỉnh Bình Định, cần khẩn trương chuẩn bị cả cơ sở vật chất, văn bản pháp luật, quy trình hướng dẫn cần thiết để ứng phó tốt hơn các dịch bệnh khác, cũng như ứng phó trước khả năng Covid-19 có thể bùng phát trở lại.

Về y tế dự phòng, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu cho rằng, nhiệm vụ phát triển y tế dự phòng là thách thức lớn nhất trong giai đoạn hiện nay.

“Tăng lương, xây cơ sở đẹp, mua máy móc không giải quyết được gốc rễ vấn đề, bởi lương không thể tăng mãi, cơ sở khang trang mà không có bệnh nhân, máy móc hiện đại mà không ai biết sử dụng, cuối cùng là lãng phí rất lớn”, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu nêu vấn đề.

Theo đại biểu, trạm y tế xã có 2 nhiệm vụ dự phòng là tiêm chủng, phòng, chống dịch, giáo dục, tuyên truyền và điều trị, chăm sóc sức khỏe người bệnh, quản lý các bệnh mãn tính, sơ cứu, cấp cứu tại cộng đồng. Tuy nhiên, nhiệm vụ thứ hai ngày càng “teo tóp”, khiến cho việc hoàn thành nhiệm vụ thứ nhất trở nên bội phần khó khăn so với trước.

Đặt câu hỏi làm cách nào để một hệ thống dày công xây dựng từ nhiều thế hệ đi trước không bị “teo tóp” và mất hoàn toàn chức năng điều trị, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu kiến nghị cần thử nghiệm mô hình mới, coi trạm y tế xã, phường là phòng khám của Trung tâm y tế huyện.

Các bác sĩ trung tâm y tế quận, huyện sẽ có buổi khám ngoại trú cố định ở các xã, phường, đồng thời giao thêm quyền và trách nhiệm cho trưởng trạm y tế, động viên họ để phát triển thế mạnh của mình. Khi đã vận hành trơn tru, có thể tiến lên bước nữa là phối hợp giữa các bệnh viện tỉnh và các trung tâm y tế quận, huyện.

Cũng theo đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, số hóa ngành y tế bao gồm quản lý sức khỏe, khám chữa bệnh từ xa sẽ là chìa khóa thành công cho hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Tăng cường đầu tư cho hệ thống y tế cơ sở

Góp ý cụ thể về y tế cơ sở, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) cho biết, thực tiễn công tác chống dịch vừa qua đã bộc lộ những vấn đề như hệ thống y tế cơ sở chưa được quan tâm đầu tư đúng mức, chưa đáp ứng được yêu cầu đảm đương công việc.

Đại biểu nêu rõ, khó khăn lớn nhất là về mô hình tổ chức, cơ chế hoạt động, cơ chế chính sách và phát triển nguồn nhân lực đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng công tác phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh. Người dân đến y tế cơ sở để được chăm sóc sức khỏe ban đầu chiếm tỷ lệ rất thấp.

Theo đại biểu, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, nhưng trực tiếp nhất là chất lượng dịch vụ và lòng tin của người dân. Nguyên nhân gián tiếp phải nói đến cơ chế chính sách và đầu tư của Nhà nước chưa thực sự tạo điều kiện cho y tế cơ sở phát huy khả năng và tiềm năng, dẫn tới người dân tiếp tục vượt tuyến, chịu chi phí cao cho chăm sóc sức khỏe. Các bệnh viện tuyến trên tiếp tục quá tải và sự hài lòng của người dân khó được cải thiện.

Trong giai đoạn hiện nay, mặc dù đảm nhiệm rất nhiều công việc nhưng đội ngũ y sĩ, bác sĩ tuyến y tế cơ sở cũng chưa được quan tâm, đãi ngộ thỏa đáng. Thu nhập của cán bộ y tế còn thấp, chủ yếu là từ lương, phụ cấp nghề trung bình từ 5-7 triệu đồng/tháng.

Mặt khác, ngày 5/12/2016, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2348 về việc phê duyệt Đề án xây dựng và phát triển hệ thống y tế cơ sở trong tình hình mới và đã đặt ra nhiều mục tiêu cần triển khai thực hiện. Tuy nhiên, báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội chưa đề cập đến quyết định này.

Từ thực trạng trên, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh đề nghị tiếp tục đầu tư nhân lực, vật lực, tài lực để phát triển hệ thống y tế cơ sở, đồng thời tiếp tục thực hiện những mục tiêu đặt ra tại Quyết định số 2348 của Thủ tướng Chính phủ, nhằm phát huy tối đa nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe toàn dân trong tình hình mới trên tinh thần bảo vệ sức khỏe, tính mạng của nhân dân là trước hết, trên hết.

Cùng chung nhận định, đại biểu Nguyễn Thành Nam (Phú Thọ) cho rằng y tế cơ sở chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra, đòi hỏi cần có giải pháp hiệu quả cho vấn đề này.

Đại biểu nêu một số khó khăn, tồn tại, hạn chế, trong đó giai đoạn 2018- 2012, tỷ lệ chi cho y tế dự phòng trong tổng chi ngân sách nhà nước dành cho y tế tuy tăng dần qua các năm nhưng vẫn chưa đạt 30% so với quy định tại Nghị quyết 18 của Quốc hội và Nghị quyết 20 của Ban chấp hành Trung ương Đảng, nên không thể bảo đảm thực hiện hiệu quả hoạt động y tế dự phòng nói chung, nhất là chương trình trình tiêm chủng mở rộng. Vì vậy, tỷ lệ trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm chủng đầy đủ các loại vaccine giảm liên tiếp từ 94,8% năm 2018 xuống còn 80,4% năm 2022.

Trong khi đó, tỷ lệ khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại y tế cơ sở là khoảng 75% thì tỷ trọng chi khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại tuyến y tế cơ sở đạt 34,5% trong năm 2022, trong đó tại y tế xã chỉ đạt 1,7%.

Đại biểu cho rằng, nếu không đầu tư thỏa đáng cho y tế dự phòng thì không thể tập trung thực hiện các nhiệm vụ phòng, chống bệnh truyền nhiễm, kiểm soát các yếu tố nguy cơ, nâng cao sức khỏe cho người dân.

Để công tác y tế dự phòng đi vào nền nếp và phát huy hiệu quả, đạt được mục tiêu, tiến tới một nền y tế Việt Nam công bằng và hiệu quả, đại biểu đề nghị tăng cường bảo đảm cho y tế dự phòng đủ 30% ngân sách của ngành y tế theo tinh thần Nghị quyết 20 của Ban Chấp hành Trung ương.

Trong đó, đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu ngân sách Trung ương hỗ trợ cho các địa phương, nhất là các địa phương còn khó khăn về thu ngân sách cho y tế dự phòng nói chung và chương trình tiêm chủng mở rộng nói riêng.

Trước mắt, theo đại biểu, cần phân bổ ngay gần 5.000 tỷ đồng và có giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để giải ngân 14 nghìn tỷ đồng của chương trình phục hồi đầu tư cho y tế cơ sở, y tế dự phòng để đáp ứng nhiệm vụ đặt ra, bảo đảm tinh thần y tế dự phòng là then chốt, y tế cơ sở là nền tảng.