Đại đội pháo cao xạ 37mm Đặng Bá Hát: Khúc tráng ca bất tử giữa trời Đông Bắc

Gần nửa thế kỷ đã trôi qua, nhưng chiến công hiển hách của Đại đội pháo cao xạ 37mm Xí nghiệp Bến Hòn Gai và tấm gương hy sinh anh dũng của Đại đội trưởng Đặng Bá Hát trong trận chiến ác liệt với không quân Mỹ (12/7/1972) vẫn mãi là niềm tự hào của quân, dân Quảng Ninh. Đó là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, là khúc tráng ca về lòng yêu nước và tinh thần chiến đấu quật cường, tô thắm thêm trang sử vàng của dân tộc.

Năm 1968, giữa khói lửa chiến tranh, Đại đội pháo cao xạ 37mm thành lập, gồm 4 khẩu đội pháo với biên chế 44 người lính quả cảm do đồng chí Đặng Bá Hát làm Đại đội trưởng. Trận địa pháo khi đó được đánh giá có vai trò quan trọng trong tác chiến phòng thủ, xây dựng thế trận phòng không nhân dân tại địa phương. Bởi ngay dưới trận địa pháo là Vịnh Hạ Long, bến phà Bãi Cháy, liền kề bến phà là cảng than với hệ thống sàng tuyển, vận tải, bốc rót... đang ngày đêm hối hả, tiếp đó là hàng vạn dân TX Hòn Gai. Xác định trọng trách của mình, toàn thể Đại đội luôn nêu cao tinh thần chiến đấu quả cảm, không để bị động bất ngờ trong mọi tình huống.

Những người lính Đại đội pháo cao xạ 37mm năm xưa nay đã là những người lính già ở độ tuổi thất thập nhưng trái tim họ vẫn luôn sống mãi ký ức về những năm tháng hào hùng cùng sát cánh chiến đấu bảo vệ bầu trời TX Hòn Gai cách đây gần 60 năm.

Nhớ lại những ngày tháng ấy, ông Vũ Trọng Hiếu, Trưởng Ban Liên lạc của Đại đội pháo cao xạ 37mm, cho biết: Tôi nhớ mãi trận đánh ác liệt nhất của đại đội với không quân Mỹ đánh phá bến phà Bãi Cháy vào chiều ngày 12/7/1972. Khi ấy Đại đội trưởng Đặng Bá Hát và toàn khẩu đội tập trung cao độ quan sát mục tiêu, bắn trả quyết liệt. Không quân Mỹ đã nghi binh, dùng 2 máy bay bay thấp, đánh lén, ném bom trúng trận địa. Đặng Bá Hát bị mảnh bom xuyên vào bụng; vết thương quá nặng, Đặng Bá Hát đã anh dũng hy sinh bên tháp pháo. Cả Đại đội chỉ còn phân nửa, nhưng cuộc chiến đấu vẫn tiếp tục. Không chút do dự, đồng chí Đại đội phó Mai Văn Ngôn lập tức vào vị trí chỉ huy tạm thời. Đến khi cả 4 khẩu pháo 37mm bị hỏng ngắm bắn, lính pháo thủ chúng tôi quỳ luôn xuống, tiếp tục ngắm bắn như bắn súng bộ binh... 

Dưới sự chỉ huy của đại đội trưởng Đặng Bá Hát, chỉ tính trong khoảng hai năm từ tháng 5/1972 đến tháng 10/1972, đơn vị đã bắn hạ một máy bay F4 và một máy bay F8, đánh 37 trận, tháo gỡ 104 quả bom, phá hơn 2.500 quả bom.

Đầu năm 1973, Đại đội pháo cao xạ 37mm vinh dự được Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng gửi tặng lẵng hoa mừng chiến công. Xí nghiệp Bến Hòn Gai được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT. Năm 1997, trận địa pháo phòng không 37mm năm ấy đã được Bộ VH,TT&DL xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia. Năm 2006, tên của Đại đội được đổi thành Đại đội Đặng Bá Hát, thuộc Công ty Tuyển than Hòn Gai.

Trong sâu thẳm trái tim mỗi thành viên gia đình cụ Đặng Bá Hát, niềm tự hào và lòng biết ơn sâu sắc đối với người anh hùng Đặng Bá Hát luôn rực cháy. Sự hy sinh cao cả của đồng chí Đặng Bá Hát không chỉ là niềm tiếc thương vô hạn, mà còn là nguồn động lực mạnh mẽ, thôi thúc các thế hệ con cháu noi theo tấm gương sáng ngời. Những câu chuyện về lòng quả cảm, tinh thần xả thân vì nước của ông được truyền lại qua từng thế hệ, trở thành bài học quý giá về lòng yêu nước, tinh thần trách nhiệm và ý chí kiên cường.

Trong ngôi nhà tình nghĩa của gia đình liệt sĩ Đặng Bá Hát ở số 126, đường Cao Thắng, phường Cao Thắng, TP Hạ Long, bà Đặng Thị Huệ, con gái út của Liệt sĩ Đặng Bá Hát tâm sự: Dù tôi không có nhiều ký ức về cha, nhưng những câu chuyện về sự dũng cảm, lòng yêu nước và tinh thần hy sinh cao cả của ông luôn là nguồn động lực lớn lao trong cuộc sống của các thành viên trong gia đình. Tôi cũng như các anh chị em, con cháu trong gia đình luôn tự hào về ông, cha mình. Bố tôi đã cống hiến cả cuộc đời cho Tổ quốc, cho độc lập, tự do của dân tộc. Noi gương cha, chúng tôi luôn cố gắng sống thật tốt, học tập và làm việc chăm chỉ, đóng góp sức mình cho xã hội.

Ngày nay, Đại đội pháo cao xạ 37mm mang tên Đặng Bá Hát thuộc Công ty Tuyển than Hòn Gai, là đơn vị tự vệ duy nhất trong ngành Than làm nhiệm vụ thường trực sẵn sàng chiến đấu 24/24h bảo vệ vùng trời, vùng biển thiêng liêng của Tổ quốc. Tiếp nối truyền thống anh hùng, đại đội không ngừng nỗ lực, cống hiến, bảo vệ vững chắc vùng trời, vùng biển thiêng liêng của Tổ quốc.

Đại đội trưởng Đại đội pháo cao xạ 37mm Đặng Bá Hát Nguyễn Văn Tùng chia sẻ: Trận địa pháo phòng không 37mm có vai trò then chốt trong thế trận phòng thủ, bảo vệ an ninh quốc gia. Chúng tôi luôn xác định rõ trách nhiệm của mình, ngày đêm canh giữ, sẵn sàng chiến đấu 24/24h. Để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, đại đội chú trọng nâng cao chất lượng huấn luyện, rèn luyện kỹ năng chiến đấu cho từng cán bộ, chiến sĩ. Mỗi pháo thủ phải thuần thục động tác, phối hợp nhịp nhàng, xây dựng tinh thần chủ động, sáng tạo. Mỗi người giỏi việc mình, biết việc đồng đội, hỗ trợ lẫn nhau là phương châm hành động của toàn đơn vị.

Sự hy sinh anh dũng của liệt sĩ Đặng Bá Hát càng thêm thôi thúc mỗi cán bộ, chiến sĩ đại đội không ngừng phấn đấu, vươn lên. "Chúng tôi xin hứa trước anh linh liệt sĩ Đặng Bá Hát: Quyết tâm bảo vệ vững chắc trận địa, không để Tổ quốc bị bất ngờ trước mọi tình huống!", Đại đội trưởng Nguyễn Văn Tùng, bộc bạch.