Dạy học theo phương pháp "Bàn tay nặn bột": Khó triển khai đại trà

“Bàn tay nặn bột” là một phương pháp dạy học do các nhà khoa học Pháp khởi xướng cho phép đáp ứng những yêu cầu dạy học mới. Phương pháp này đã được vận dụng ở nhiều nước trên thế giới, trong đó có khu vực Đông Nam Á. Tại Việt Nam, đến năm học 2013-2014, phương pháp “Bàn tay nặn bột” đã được triển khai rộng rãi ở cấp học Tiểu học & THCS tại 63 tỉnh, thành trong cả nước.

Được triển khai thí điểm từ năm học 2012-2013 tại  Trường Tiểu học Hạ Long (TP Hạ Long) và Trường Tiểu học Yên Thanh (TP Uông Bí), phương pháp dạy học “Bàn tay nặn bột” đã tạo nên hiệu ứng rộng rãi, tích cực trong ngành giáo dục, giúp học sinh tiếp cận kiến thức hiệu quả hơn. Tuy nhiên, bên cạnh đó, phương pháp này đã và đang gặp phải không ít khó khăn khi được triển khai đại trà sang các cấp học khác trong năm học này.

Giờ Tự nhiên - Xã hội của lớp 3A5, Trường Tiểu học Hạ Long (TP Hạ Long) được dạy theo phương pháp “Bàn tay nặn bột”

Tiết học Tự nhiên - Xã hội với tên bài “Hoạt động thần kinh” của học sinh lớp 3A5, Trường Tiểu học Hạ Long được dạy theo phương pháp “Bàn tay nặn bột” đã khiến cho buổi học trở nên hào hứng, sôi nổi hơn. Khác với phương pháp dạy học thông thường, ở phương pháp “Bàn tay nặn bột”, học sinh trong lớp học được bố trí, sắp xếp theo mô hình hoạt động nhóm nhỏ. Cô giáo Vũ Thị Thanh Huyền, Tổ trưởng tổ chuyên môn khối 3, Trường Tiểu học Hạ Long giải thích: “Nếu trước kia, với nội dung tiết học này chỉ bố trí vài học sinh trong lớp để thực hành thí nghiệm. Nhưng ở phương pháp “Bàn tay nặn bột” tất cả học sinh trong lớp đều được thí nghiệm chạm tay vào cốc nước nóng để xem phản ứng của cơ thể, tạo cho học sinh chủ động, tích cực hơn nhiều trong học tập”. Theo đó, vai trò của giáo viên khi áp dụng phương pháp này chỉ là định hướng, đối chiếu kết quả, tạo tình huống, giúp học sinh xây dựng kiến thức chứ không phải truyền thụ dưới dạng thuyết trình, trình bày. Điều này sẽ tạo cho học sinh có thói quen phát hiện và giải quyết vấn đề. Em Lưu Gia Linh, học sinh lớp 3A5, Trường Tiểu học Hạ Long nói: “Em rất thích học theo phương pháp này. Nhờ phương pháp này mà chúng em có thể được tự khám phá các hiện tượng tự nhiên”.

Cũng như Trường Tiểu học Hạ Long, phương pháp “Bàn tay nặn bột” còn được thực hiện thí điểm ở hai khối lớp 3 (đối với môn Tự nhiên - Xã hội) và khối lớp 4 (đối với môn Khoa học) ở Trường Tiểu học Yên Thanh (TP Uông Bí). Sau một năm thực hiện, theo đánh giá của các thầy cô giáo trong trường, đa phần học sinh rất hào hứng, chủ động trong học tập, khơi gợi được khả năng tư duy của học sinh; chất lượng dạy học của các môn Tự nhiên - Xã hội, Khoa học của các lớp được áp dụng thí điểm cũng đã nâng lên rõ rệt.

Từ kết quả này, ngành GD-ĐT đã xác định sẽ nhân rộng phương pháp này ra các cấp học khác trong năm học 2013-2014. Theo đó, mỗi huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh sẽ lựa chọn 3 trường thuộc cấp THCS để tổ chức triển khai ở các môn: Sinh học, Vật lý, Hoá học. Đồng thời, Sở GD-ĐT cũng chỉ đạo điểm 10 trường THPT và tất cả các trường PTDTNT trên địa bàn triển khai ở các môn Sinh học, Vật lý, Hoá học. Tuy nhiên, theo ý kiến của nhiều giáo viên, khi triển khai đại trà phương pháp này cũng bộc lộ những khó khăn, hạn chế. Cô giáo Vũ Thị Thanh Huyền cho rằng: “Khó khăn lớn nhất khi thực hiện phương pháp này đó là cơ sở vật chất, trang thiết bị còn nhiều hạn chế. Do không có phòng thí nghiệm nên chúng tôi đành phải bố trí, sắp xếp giảng dạy ngay trong lớp học. Việc kê bàn ghế mất rất nhiều thời gian, nên đa phần thời gian các tiết học này đều kéo dài hơn so với quy định, gây ảnh hưởng đến các tiết học khác”. Quả thật, việc thiếu thốn phòng thí nghiệm, thiết bị phục vụ cho thí nghiệm cũng là khó khăn chung của các trường tiểu học, THCS trên địa bàn tỉnh hiện nay. Do đó, việc sáng tạo, thiết kế các đồ dùng dạy học theo phương pháp “Bàn tay nặn bột” còn gặp nhiều khó khăn với cả giáo viên và học sinh. Để khắc phục, hầu hết các giáo viên đều lựa chọn giải pháp tình thế là linh hoạt ứng dụng những đồ dùng đơn giản từ những vật liệu có sẵn hoặc do giáo viên và học sinh tự làm để phục vụ bài giảng.

Rõ ràng, việc dạy học theo phương pháp “Bàn tay nặn bột” đã và đang tạo nên hiệu ứng tích cực trong ngành giáo dục, giúp học sinh chủ động hơn trong học tập. Tuy nhiên, để việc triển khai đại trà, nhân rộng đạt hiệu quả, bên cạnh công tác tập huấn, phổ biến phương pháp cho giáo viên, ngành giáo dục cần phải có nhiều cơ chế hỗ trợ cho các trường thực hiện như: Kinh phí làm thiết bị dạy học, tăng thời lượng cho môn học áp dụng phương pháp này; phổ biến đến phụ huynh, địa phương, ban ngành liên quan để nhận được sự quan tâm, hỗ trợ tích cực hơn...

Lan Anh