Đề xuất giải pháp bình ổn thị trường xăng dầu trong dài hạn

Theo Bộ Công Thương, việc điều hành giá xăng dầu bám sát diễn biến giá thế giới, nguồn cung xăng dầu trong nước thời gian tới sẽ cơ bản được đảm bảo, đáp ứng đủ nhu cầu của doanh nghiệp và người dân.

Trong phiên trả lời chất vấn tại phiên họp thứ 9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 16/3, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã có báo cáo trước các đại biểu về một số nội dung liên quan tới hoạt động điều hành, quản lý đảm bảo nguồn cung xăng dầu trong nước.

“Trước đây kể cả khi Việt Nam còn phải nhập 100% xăng dầu thì chuyện thiếu nguồn, khan hàng cũng chưa bao giờ xảy ra. Huống chi trong nước giờ đã tự chủ được đến 70% nguồn cung thì không có lý gì thiếu hàng,” Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu rõ quan điểm.

Để bảo đảm nguồn cung, bình ổn thị trường xăng dầu trong nước trong dài hạn, thời gian tới, Bộ Công Thương cho biết sẽ phối hợp với Bộ Tài chính điều hành giá xăng dầu bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới, phù hợp với diễn biến cung cầu xăng dầu trong nước.

Việc này nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia thị trường xăng dầu (doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, doanh nghiệp sử dụng xăng dầu làm đầu vào cho hoạt động sản xuất kinh doanh và người tiêu dùng).

Từ kỳ điều hành giá xăng dầu đầu năm 2022 đến kỳ ngày 11/3, 6 kỳ điều hành đều tăng thì giá xăng dầu các loại tăng từ 4.625-7.030 đồng/lít/kg.

Giá xăng dầu được kiềm chế nhờ vào việc chi sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu với mức chi từ 100-1.500 đồng/lít tùy loại.

Với kỳ điều hành ngày 11/3, sau khi thực hiện điều chỉnh mức trích lập và chi sử dụng Quỹ Bình ổn giá xăng dầu, giá bán các mặt hàng xăng dầu cụ thể như xăng E5, RON92 không cao hơn 28.985 đồng/lít nếu không chi quỹ bình ổn giá ở mức 750 đồng/lít thì giá bán sẽ tăng 3.658 đồng/lít và giá bán sẽ là 29.735 đồng/lít; xăng RON95-III không cao hơn 29.824 đồng/lít nếu không chi quỹ bình ổn giá ở mức 1.000 đồng/lít thì giá bán sẽ tăng 3.990 đồng/lít và giá bán sẽ là 30.824 đồng/lít.

Bộ Công Thương cho rằng đây là mức tăng thấp hơn so với đà tăng của giá xăng dầu thế giới.

Cụ thể, giá bình quân một số mặt hàng thành phẩm xăng dầu thế giới (giao dịch trên thị trường Singapore) dùng để tính giá cơ sở kỳ điều hành ngày 11/3 so với đầu năm 2022 biến động tăng từ 44,01-60,02% nhưng giá xăng dầu trong nước chỉ tăng từ 24,91-39,56%.

Việc này cũng khuyến khích các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu duy trì nguồn cung và hạn chế các hành vi đầu cơ găm hàng hoặc buôn lậu xăng dầu qua biên giới sang các nước lân cận.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cũng kiến nghị Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại tạo điều kiện về thủ tục và tăng hạn mức tín dụng cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối để kịp thời nhập khẩu xăng dầu theo hạn mức nhập khẩu được Bộ Công Thương phân giao từ đầu năm 2022 và lượng phân giao bổ sung.

Với Bộ Tài chính, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề xuất cần rà soát và tính toán lại các mức chi phí trong cơ cấu tính giá cơ sở mặt hàng xăng dầu.

Chẳng hạn như mức chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức, phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam và các loại thuế, nhất là thuế bảo vệ môi trường, thuế tiêu thụ đặc biệt cho phù hợp, nhằm bảo đảm tính đúng, tính đủ, hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia thị trường xăng dầu.

Ngoài ra, Ủy ban quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cần chỉ đạo PVN triển khai các nhiệm vụ đã thống nhất với Bộ Công Thương để nhanh chóng khắc phục sự cố của Nhà máy Lọc dầu Nghi Sơn và cam kết có kế hoạch cung ứng xăng dầu ổn định từ nguồn sản xuất trong nước cho thị trường để phục vụ điều hành của Chính phủ và Bộ Công Thương.

Đặc biệt, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, ngoài duy trì hoạt động bán hàng tại các cửa hàng bán lẻ xăng dầu trực thuộc hệ thống phân phối, cũng cần chia sẻ nguồn cung, điều chỉnh mức chiết khấu trong hệ thống phân phối hợp lý, tránh gián đoạn việc cung ứng xăng dầu cho thị trường.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, từ đầu tháng 1/2022, Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn đã giảm công suất từ mức 100% xuống mức 80% và sau đó chỉ ở mức 55-60% công suất.

Do cắt giảm công suất sản xuất nên việc giao hàng thực tế cho các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trong nước trong tháng 2/2022 đã bị giảm 50% so với kế hoạch (tháng 2 kế hoạch giao là 739.900 m3, nhưng thực tế chỉ giao được 365.200 m3, trong đó, xăng giảm 40% và dầu DO giảm 58%), tháng 3 giảm 20% so với kế hoạch (kế hoạch giao 680.000 m3 nhưng dự kiến giao hàng chỉ là 556.000 m3; trong đó xăng giảm 5%, dầu giảm 30%).

Đối với Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn, do nguồn cung xăng dầu trong nước giảm nên từ cuối tháng 1/2022, nhà máy đã nâng công suất lên 103% và từ ngày 7/2/2022 đã nâng công suất lên 105%.

Nhà máy lọc hóa dầu Bình Sơn sẽ cung cấp cho thị trường 350.000 m3 xăng và 270.000 m3 dầu mỗi tháng. Tuy nhiên, mức tăng thêm 5% (tương đương 28.000 m3 xăng dầu) chưa đủ bù đắp lượng thiếu hụt do Nhà máy Nghi Sơn giảm công suất.

Theo Bộ trưởng, từ khi Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn giảm công suất, Bộ Công Thương đã chỉ đạo các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu tăng lượng nhập khẩu và huy động các nguồn xăng dầu từ nguồn dự trữ và từ các nhà sản xuất.

Do đó, nguồn cung xăng dầu trong 2 tháng cơ bản đáp ứng. Tuy nhiên, tháng 3, nguồn trong nước vẫn thấp so với các tháng thông thường do lượng cung ứng xăng dầu từ sản xuất trong nước tiếp tục giảm so với kế hoạch 20%, nhưng nhờ tồn kho tháng 2 gối đầu sang nên cơ bản vẫn đáp ứng.

Hiện tại, Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn vẫn chưa có kế hoạch giao hàng trong tháng 4, tháng 5 và chưa rõ kế hoạch vận hành lại sau tháng 5.

Vì vậy, trên cơ sở làm việc với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), đánh giá thực trạng khả năng sản xuất, cung ứng xăng dầu của Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn, Bộ Công Thương thống nhất trước mắt, kịch bản điều hành nguồn cung xăng dầu quý 2/2022 cho thị trường trong nước không bao gồm nguồn cung từ Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn.

Theo Bộ Công Thương, việc điều hành giá xăng dầu theo hướng bám sát diễn biến giá thị trường thế giới, nguồn cung xăng dầu cho thị trường trong nước thời gian tới sẽ cơ bản được đảm bảo, đáp ứng đủ nhu cầu trong nước của doanh nghiệp và người dân.

Bên cạnh đó, để đảm bảo nguồn cung nhiên liệu “huyết mạch” cho nền kinh tế, Bộ Công Thương đã giao 10 doanh nghiệp đầu mối trong tổng số 35 doanh nghiệp nhập khẩu thêm 2,4 triệu m3 xăng dầu (gồm 840 nghìn m3 xăng và 1,56 triệu m3 dầu) để bù đắp thiếu hụt, đảm bảo đủ xăng dầu cung ứng trong quý 2/2022 nếu Lọc hóa dầu Bình Sơn không đủ cung ứng.

Rõ ràng trong bối cảnh này, việc dự báo sớm, lường trước các nguy cơ, rủi ro từ phía cơ quan quản lý nhà nước để điều hành kịp thời là rất quan trọng và Bộ Công Thương đã nhận diện đúng vấn đề để đưa ra những quyết định sát và kịp thời./.