Đền Cửa Ông - Ngôi đền đẹp và linh thiêng vùng Đông Bắc

Đền Cửa Ông tọa lạc ngay trên bờ vịnh Bái Tử Long thuộc phường Cửa Ông, TP Cẩm Phả nơi thờ vị thần Đức Ông Đệ Tam cửa Suốt chính tên là Trần Quốc Tảng, con thứ ba của Trần Hưng Đạo, tước Hưng Nhượng Vương, một vị tướng tài thao lược đã góp phần chiến thắng quân Mông Nguyên, rất linh thiêng. Văn chầu nêu rõ Ông đã nhiều lần giáng phúc, trừ tai, giúp cho dân chúng an cư lạc nghiệp.

700 năm tọa lạc trên vùng sơn thủy hữu tình, ngôi Đền được trùng tu nhiều lần nhưng vẫn giữ được những nét kiến trúc độc đáo, được nhiều người dân, du khách đánh giá một trong những ngôi đền đẹp nhất Việt Nam hiện nay.

Nơi đây tạo nên sự giao hoà giữa núi non, rừng, biển, một cảnh đẹp tuyệt vời không nơi nào có được. Toàn cảnh khu Đền được bố trí trên các ngọn đồi không cao lắm, đan xen, hài hòa dưới những bóng cây cổ thụ, tạo nên cảnh tĩnh mịch, hùng tráng, hoa mỹ nhưng trang nghiêm…

Đền được xây bằng các loại vật liệu như: đá đúc, gạch Bát Tràng, vữa hồ pha mật, gạch lát nền bằng đất sét nung, ngói mũi đất nung…Kiến trúc trang trí theo các điển tích: Long, Ly, Quy, Phượng…Phần trong nhà Đền được sử dụng bằng các loại gỗ bền, chắc, đẹp như: đinh, lim, trắc, gụ…Khung nhà được dựng theo lối: kèo, cầu, dường, trụ…trên đó được khắc hoạ bằng các bức phù điêu, bức trướng, câu đối…và các hoa văn được sơn son, thếp vàng lộng lẫy.v.v…

Trước cửa ngôi Đền là vịnh Bái Tử Long, một “rừng” đảo muôn hình, muôn vẻ nổi bật trên nền xanh biếc của nước biển…Nằm trong cảnh rừng, biển, núi non, sơn thuỷ hữu tình, vị trí ngôi Đền đã được người xưa ca tụng: “Nghìn trùng nước biếc buông tay áo. Bốn phía non xanh tạc hoạ đồ”.

Đến với khu di tích đền Cửa Ông, du khách sẽ được tham quan 3 khu vực chính là Đền Hạ, Đền Trung và Đền Thượng, được phân bố ở ba vị trí khác nhau theo chiều lên cao dần. Đền Hạ nằm ở phía dưới thờ Mẫu; khu Đền Thượng gồm đền chính thờ Trần Quốc Tảng, lăng Trần Quốc Tảng, đền Quan Châu, đền Quan Chánh… Đây là Đền duy nhất thờ đầy đủ gia thất Trần Hưng Đạo và các cận thần của ông còn lại đến ngày nay. Hiện nay, Đền Cửa Ông còn lưu giữ 34 pho tượng lớn nhỏ đã được các nghệ nhân chạm trổ công phu, với tư thế ngồi trong ngai, khám, long đình rất cân đối, mang giá trị nghệ thuật cao…

Đền Cửa Ông có một lối kiến trúc độc đáo, huyền bí, hội tụ đủ yếu tố phong thủy: Tả thanh long, hữu bạch hổ, tiền chu tước, hậu huyền vũ.

Cổng chính vào ngôi Đền được xây theo lối truyền thống 4 cột trụ uy nghi, sừng sững...

Bậc đá lên Đền Trung hai bên được khắc tượng rồng thời Trần uy nghi, hoành tráng, lẫm liệt.

Cửa chính vào Đền Thượng nơi thờ Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng và cộng đồng Triều Trần.

Phía sau lưng Đền Thượng là ngôi mộ của Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng (theo dân gian thì đây chỉ là ngôi mộ gió của Ngài, mang tính tượng trưng chứ không có hài cốt thật).

Một góc trong nơi thờ tự của Đền Thượng cho thấy ngôi Đền được dựng bằng gỗ chắc, quý và khắc hoạ bằng các bức phù điêu, bức trướng, câu đối…và các hoa văn được sơn son, thếp vàng lộng lẫy.v.v…

Sau những lần trùng tu ngôi Đền vẫn được giữ gìn nét kiến trúc hoa văn cổ.

Tháp chuông trong ngôi Đền thường vang lên tiếng chuông vỗ vào trùng dương, dội vào rừng xanh tạo thành thứ âm thanh trầm bổng, ngân nga, vang vọng... như một bản hòa tấu mà ít nơi nào có được.

Trước cửa ngôi Đền là vịnh Bái Tử Long – một rừng đảo đá bồng bềnh trên thảm nước xanh rì như một bức tranh sơn thủy hữu tình tuyệt mỹ.

Khu Đền Hạ nơi thờ Mẫu tọa lạc dưới bóng đa cổ kính càng làm cho ngôi Đền thêm linh thiêng, huyền bí.

Tượng đài Hưng Nhượng Vương - Trần Quốc Tảng sừng sững trên một ngọn đồi cao nhất bên cạnh Đền, hiển hách, vững vàng, hiên ngang nơi vùng Đông Bắc tổ quốc.

Hàng năm, khách thập phương đến viếng thăm thắng cảnh Đền Cửa Ông, dưới mái Đền cổ kính, tán cây cổ thụ tĩnh lặng, ai cũng kính cẩn trước các vị Nhân Thần nhà Trần, họ không những ngưỡng mộ nhân tài, khí phách của các vị anh hùng hào kiệt, mà còn nguyện làm việc tốt để xứng đáng với ông cha.

Văn Nguyễn