Địa danh "Yên Hưng" liệu có đi vào quên lãng?

Năm Nhâm Thìn 2012, kỷ niệm 210 năm trấn lỵ Quảng Yên (1802-2012), huyện Yên Hưng tiến hành tái, thành lập TX Quảng Yên. TX Quảng Yên thành lập là niềm vui, là sự kiện trọng đại của nhân dân Yên Hưng.

Mảnh đất Yên Hưng bên dòng Bạch Đằng giang vốn giàu truyền thống lịch sử và văn hoá. Yên Hưng khoác lên mình “tấm áo mới” là TX Quảng Yên, nhưng trong tâm khảm của mỗi người dân, hai tiếng Yên Hưng gắn bó như ruột mềm và là niềm tự hào vô cùng thiêng liêng. Bởi đời Trần nó được nổi danh là đất “An Hưng nghĩa dân”, là nơi chiến địa tiêu diệt giặc Nguyên Mông xâm lược. An Hưng tức Yên Hưng tồn tại cả một dòng chảy lịch sử và địa danh đi từ trại An Hưng, làng Yên Hưng rồi trấn An Hưng, huyện Yên Hưng cho đến ngày nay. Nói đến Yên Hưng là nói đến chiến thắng Bạch Đằng và ngược lại nói đến Bạch Đằng là nhớ đến Yên Hưng. Hai tiếng “Yên Hưng” đã là nỗi nhớ, là niềm tự hào của người dân bao thời đại. Yên Hưng còn là tên gọi một làng cổ: Làng Yên Hưng, sau là xã Yên Giang.

Miếu Vua Bà ở Yên Giang.

Vốn có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời, xã Yên Giang nằm giữa thị trấn Quảng Yên và xã Hiệp Hoà. Thời Trần, tên làng là trại An Hưng. Thời Lê là làng Rừng vì nơi đây từng là dải rừng già của đại ngàn Yên Tử và Yên Lập chạy xuống giáp cửa sông Bạch Đằng. Tới đời vua Lê Anh Tông thì đổi thành xã Yên Hưng. Đến năm 1959, xã Yên Hưng đổi thành xã Yên Giang và khi TX Quảng Yên tái lập thì xã Yên Giang đổi thành phường Yên Giang.

Trước đó, từ xa xưa, vùng đất Yên Hưng đã được các triều đại đặc biệt coi trọng trong chiến lược giữ gìn và bảo vệ bờ cõi non sông Việt. Theo nhà sử học Nguyễn Quang Ngọc, Lý Anh Tông là vị vua thứ 6 nhà Lý, tháng 10 năm 1147 đã cho “dựng hành dinh ở trại Yên Hưng”. Trong tài liệu nghiên cứu của mình, ông Nguyễn Quang Ngọc đã viết: “Theo chúng tôi, trại Yên Hưng tuy không lớn như một đơn vị hành chính ngang với cấp phủ, lộ, nhưng cũng không phải là đơn vị hành chính cấp cơ sở, mà chỉ là tập hợp một số các đơn vị cư trú cả dân sự và quân sự ở khu vực tương đương với các xã Yên Hưng, Quỳnh Lâu tổng Hà Bắc trước đây(...). Đây chính là nơi đầu tiên vua Lý Anh Tông, Vương triều Lý và các nhà nước phong kiến Việt Nam đã triển khai và thực thi một chiến lược xây dựng và bảo vệ các vùng biển đảo, các kế hoạch chặn đứng và đánh tan các đạo quân xâm lược tại vùng cửa ngõ yết hầu của đất nước, dù chúng hùng hổ kéo quân từ biển vào đất liền hay đã bị đánh bại trong đất liền đang tìm đường tháo chạy ra biển. Truyền thống Bạch Đằng - một truyền thống lớn của dân tộc Việt Nam đã được hình thành, tiếp nối, nhân lên và thăng hoa từ vùng cửa sông Bạch Đằng, từ khu vực trại Yên Hưng nổi tiếng này. Đấy cũng chính là chiều sâu lịch sử - văn hoá của đô thị Quảng Yên, đô thị trấn giữ biển đảo, đô thị che chắn cho Kinh đô Thăng Long, hưng vong cùng non sông đất nước nghìn năm qua và mãi mãi về sau…”.

Như vậy, từ một làng Rừng nhỏ bé bên sông Bạch Đằng, trải qua nhiều thế kỷ, cư dân các nơi về đây sinh cơ lập nghiệp ngày càng đông đúc thành huyện Yên Hưng. Làng Yên Hưng, xã Yên Giang -  phường Yên Giang và huyện Yên Hưng - TX Quảng Yên hôm nay đang không ngừng phát triển, đổi mới.

Nhưng thế rồi hai tiếng Yên Hưng nay bỗng dưng không còn nữa, bởi không được các nhà hoạch định và quản lý giữ lại, đặt tên ở bất cứ một làng xã, thôn xóm nào trên TX Quảng Yên. Hai tiếng “Yên Hưng” mất đi trên bản đồ hành chính thời đổi mới quả thật là một điều rất đáng tiếc! Trong khi đó hai tiếng “Quảng Yên” lại đặt trùng nhau cho hai địa danh: Phường Quảng Yên và TX Quảng Yên! Cách gọi này đã gây không ít nhầm lẫn cho cư dân và du khách!

Với tình yêu quê hương tha thiết, rất nhiều người dân ở đây đặt câu hỏi: Cái tên Yên Hưng của làng cổ, của huyện cổ vốn quá đỗi thân thương liệu có nên bị quên lãng, để mất đi? Và nên chăng, thay vì lấy tên phường Yên Giang như hiện tại thì đổi lại là phường Yên Hưng? Hoặc để tránh trùng với tên thị xã, nên đổi lại phường Quảng Yên thành phường Yên Hưng? Đã giữ cái tên Quảng Yên, thì phải giữ cả cái tên Yên Hưng mới đúng với đạo nghĩa uống nước nhớ nguồn! Để cái tên Yên Hưng mãi là tên gọi thiêng liêng, hãy trả nó lại với thời gian cùng trầm tích LS&VH tồn tại bền vững trên mảnh đất “An Hưng nghĩa dân” của Bạch Đằng Giang...

Cẩm Phượng