Doanh nghiệp khó tiếp cận gói hỗ trợ lãi suất

Ngày 20/5/2022, Chính phủ ban hành Nghị định số 31/2022/NĐ-CP về hỗ trợ lãi suất 2% từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh. Đây là chủ trương quan trọng của Đảng và Nhà nước để phục hồi nhanh nền kinh tế. Tuy nhiên, tính đến hết tháng 9/2022, trên địa bàn tỉnh mới chỉ có 10 khách hàng được hỗ trợ lãi suất.

Ngân hàng quyết liệt triển khai

Ngay sau khi có Nghị định 31, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh Quảng Ninh đã tổ chức quán triệt, triển khai quyết liệt chương trình hỗ trợ lãi suất thông qua nhiều hoạt động, như: Tổ chức 4 hội nghị trực tuyến để phổ biến, giải đáp, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai Nghị định; thành lập bộ phận thường trực triển khai Nghị định, công khai số điện thoại, hòm thư điện tử để tiếp nhận và xử lý, giải đáp khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp, người dân trong quá trình triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ; thường xuyên làm việc với các chi nhánh ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh để chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc các đơn vị trong triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp, HTX và người dân; nghiêm cấm các hành vi gây khó khăn, phiền hà, ban hành thêm điều kiện, thủ tục khác với quy định để hạn chế đối tượng được hỗ trợ lãi suất, các trường hợp khách hàng đúng đối tượng, đáp ứng đủ điều kiện mà không được hỗ trợ lãi suất...

NHNN Chi nhánh Quảng Ninh cũng yêu cầu các ngân hàng thương mại thường xuyên rà soát danh sách các khách hàng hiện hữu thuộc đối tượng, ngành, lĩnh vực được hỗ trợ lãi suất, có khoản vay ký kết thỏa thuận cho vay và giải ngân từ ngày 1/1/2022, có phát sinh thời điểm trả nợ từ ngày 20/5/2022 để thông báo, nắm bắt nhu cầu được hỗ trợ, hướng dẫn khách hàng về hồ sơ, thủ tục được hỗ trợ lãi suất, đảm bảo tuân thủ quy định tại Nghị định. Đồng thời làm việc trực tiếp với các chi nhánh ngân hàng thương mại để kiểm tra, đôn đốc các đơn vị trong triển khai thực hiện chính sách.

Doanh nghiệp vẫn e ngại

Công tác triển khai chính sách hỗ trợ lãi suất theo Nghị định 31 của các ngân hàng thương mại khá rốt ráo, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho những khách hàng đáp ứng đầy đủ các tiêu chí tại Nghị định 31 được hỗ trợ lãi suất. Tuy nhiên, sau gần 5 tháng triển khai, toàn tỉnh mới có 10 doanh nghiệp được hỗ trợ lãi suất (9 doanh nghiệp và 1 hộ kinh doanh) doanh số cho vay lũy kế từ 1/1/2022 là trên 72 tỷ đồng. Dư nợ cho vay được hỗ trợ lãi suất là trên 57,2 tỷ đồng, số tiền lãi suất được hỗ trợ là 102 triệu đồng. Một con số thực sự rất khiêm tốn so với số lượng các doanh nghiệp đang phải vay vốn để đảm bảo sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh.

Ông Phạm Văn Thể, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh, cho biết: Nguyên nhân khiến cho các doanh nghiệp gần như không thể tiếp cận được với gói hỗ trợ là quá nhiều thủ tục khắt khe. Mặc dù nhiều ngân hàng thương mại đã chủ động liên hệ, hướng dẫn khách hàng làm thủ tục, hồ sơ hỗ trợ, nhưng khách hàng, nhất là các doanh nghiệp có tâm lý e ngại trong trường hợp tham gia chương trình hỗ trợ lãi suất sẽ phải làm việc với các đoàn thanh tra, kiểm toán của các cơ quan có thẩm quyền. Việc này có thể ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, khó khăn trong xác định đối tượng được hỗ trợ lãi suất cũng là rào cản trong việc triển khai Nghị định. Bởi khách hàng doanh nghiệp phần lớn kinh doanh đa ngành nghề, khó tách bạch được phần chi phí thuộc ngành được hỗ trợ lãi suất và phần chi phí không được hỗ trợ lãi suất để đảm bảo phần hỗ trợ lãi suất được sử dụng đúng quy định. Điều này không chỉ gây khó khăn cho ngân hàng khi phải thẩm định chính xác số tiền sử dụng vốn vay được sử dụng đúng mục đích vào các nhóm ngành nghề được hỗ trợ lãi suất, mà khách hàng cũng phải bóc tách tương ứng các chi phí này và cung cấp các tài liệu, chứng từ chứng minh cho ngân hàng nhằm đảm bảo tuân thủ quy định hỗ trợ lãi suất. Chứng từ giải ngân (chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn) chủ yếu là hóa đơn điện tử, ngân hàng khó kiểm soát việc khách hàng có tái sử dụng các hóa đơn điện tử tại nhiều tổ chức tín dụng khác nhau hay không.

Hay như theo điểm 2, Điều 2, Nghị định 31 quy định đối tượng được hỗ trợ lãi suất là hộ kinh doanh phải có đăng ký kinh doanh, trong khi theo Khoản 2, Điều 79, Nghị định 01/2021/NĐ-CP (ngày 4/1/2021) của Chính phủ, hộ kinh doanh là hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối... không phải đăng ký kinh doanh, trừ trường hợp kinh doanh các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Do đó, phần lớn hộ kinh doanh sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản không đáp ứng được điều kiện về đăng ký kinh doanh để được hỗ trợ lãi suất. Trong khi đây là nhóm khách hàng chủ yếu trong đối tượng hộ kinh doanh.

Ông Trần Đức Cường, Giám đốc Công ty CP Gạch ngói Kim Sơn (TX Đông Triều), cho biết: Khi biết có Nghị định 31 chúng tôi rất phấn khởi vì sau một thời gian khó khăn do dịch Covid-19, nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp tăng cao. Nhưng khi tìm hiểu tôi thấy điều kiện rất ngặt nghèo. Đơn cử, như doanh nghiệp phải có 30-50% số lao động đã nghỉ việc, nhưng thực tế là dù việc tiêu thụ sản phẩm trong suốt 2 năm gặp khó khăn nhưng công ty vẫn phải duy trì sản xuất để giữ chân và đảm bảo đời sống cho người lao động.

Điều đáng nói là không chỉ doanh nghiệp gặp khó mà ngay cả các ngân hàng thương mại cũng gặp nhiều vướng mắc trong triển khai Nghị định 31. Ông Đoàn Mạnh Vinh, Giám đốc VietinBank Quảng Ninh, cho biết: Nghị định 31 quy định nguyên tắc hỗ trợ lãi suất chỉ thực hiện với khách hàng có khả năng phục hồi theo đánh giá nội bộ của ngân hàng thương mại, do đó dẫn đến việc đánh giá khả năng phục hồi giữa các ngân hàng thương mại có sự khác biệt. Đối với khách hàng quan hệ với nhiều tổ chức tín dụng khác nhau, có thể tổ chức tín dụng này đánh giá là có khả năng phục hồi, nhưng tổ chức tín dụng khác lại đánh giá là không.

Thống kê của NHNN Chi nhánh Quảng Ninh cho thấy, trong số 351 khách hàng rà soát của các ngân hàng thương mại thuộc đối tượng được hỗ trợ lãi suất, khi các ngân hàng thương mại liên hệ, hướng dẫn hồ sơ, thủ tục thì có 103 khách hàng phản hồi không có nhu cầu hỗ trợ lãi suất, 226 khách hàng chưa phản hồi.