Dự án nuôi trồng thủy sản ở Uông Bí: Nhiều bất cập trong công tác quản lý đất đai

Năm 2019, triển khai Dự án Khu nuôi trồng thủy sản phía Tây kênh làm mát Nhà máy nhiệt điện Uông Bí (TP Uông Bí), một số hộ dân trên địa bàn đã gửi đơn kiến nghị đến các cấp đề nghị bồi thường giải phóng mặt bằng. Điều đáng nói tất cả các diện tích trên đều đã được GPMB từ năm 2002, đến năm 2013 thì được bàn giao về địa phương quản lý.

Khu vực triển khai dự án.

Đất được GPMB từ năm 2002

Theo đơn trình bày, năm 2002 tỉnh thu hồi đất của các hộ dân thuộc khu vực đầm Ba Bên, xã Điền Công, TP Uông Bí, giao cho Nhà máy nhiệt điện thuê để làm kênh dẫn nước. Tuy nhiên, Nhà máy chỉ sử dụng từ năm 2002-2005, sau đó bỏ hoang. Cuối năm 2006, một số hộ dân thấy đất bỏ hoang đã khai hoang và sử dụng. Năm 2010 nhiều hộ dân có đơn xin khai hoang, được UBND xã Điền Công cho phép; nhưng năm 2019, khi triển khai dự án Khu nuôi trồng thủy sản phía Tây kênh làm mát Nhà máy nhiệt điện Uông Bí tại khu vực trên lại không bồi thường, chỉ hỗ trợ là không đúng. Các hộ dân yêu cầu phải thực hiện thu hồi đất, bồi thường GPMB theo quy định của Luật Đất đai.

Theo thông tin từ UBND TP Uông Bí, khu vực thực hiện Dự án Khu nuôi trồng thủy sản có diện tích 57ha, nằm ở phía Tây kênh làm mát Nhà máy nhiệt điện Uông Bí (nay là Công ty Nhiệt điện Uông Bí) thuộc thôn 1, xã Điền Công (nay là khu Đền Công 1, phường Trưng Vương). Khu vực dự án là đất do Nhà nước quản lý, nguồn gốc là đất đã GPMB thực hiện dự án Mở rộng Nhà máy Nhiệt điện Uông Bí để thi công hạng mục kênh làm mát.

Cụ thể, năm 2002, UBND tỉnh thu hồi 259,54ha đất tại TX Uông Bí, huyện Yên Hưng, tạm giao cho Nhà máy nhiệt điện Uông Bí để kiểm đếm, đền bù GPMB xây dựng mở rộng Nhà máy Nhiệt điện Uông Bí. Sau khi hoàn thành GPMB, Công ty Nhiệt điện Uông Bí đã được tỉnh giao đất để triển khai thi công dự án. Diện tích đất kênh làm mát và quỹ đất hai bên kênh (trong đó có diện tích 57ha) do Công ty Nhiệt điện Uông Bí quản lý, sử dụng.

Tổng mặt bằng dự án

Năm 2013, do không có nhu cầu sử dụng đất, Công ty Nhiệt điện Uông Bí đã xin trả lại 86,72ha đất thuộc xã Điền Công (trong đó có khu vực dự án khu nuôi trồng thủy sản 57ha). Trên cơ sở đề nghị của Sở Tài nguyên và môi trường, UBND tỉnh đã thu hồi và bàn giao diện tích đất nêu trên cho UBND TP Uông Bí quản lý. Ngày 25/9/2013, phòng TN&MT TP Uông Bí đã có biên bản bàn giao đất tại thực địa cho Công ty TNHH MTV - Tổng Công ty Phát điện 1 (nay là Công ty Nhiệt điện Uông Bí) và UBND các xã, phường: Quang Trung, Trưng Vương, Bắc Sơn, Điền Công để quản lý theo quy định.

Theo xác minh của TP Uông Bí, sau khi kênh làm mát hoàn thành (năm 2006), lượng bùn đất được san lấp lên hai bên bờ kênh tạo thành mặt bằng, một số hộ dân đã ra khoanh, be bờ hình thành thửa ruộng để gieo cấy. Năm 2010, một số hộ dân có đơn gửi HĐND, UBND xã Điền Công xin tận dụng một số diện tích đất để canh tác, tăng gia sản xuất, phát triển kinh tế gia đình, trong đó cam kết “khi nào Nhà nước sử dụng đến sẽ hoàn trả diện tích như cũ, không gây khó khăn”. Sau đó, nhiều hộ dân khác tự ý khoanh vùng gieo cấy, trồng trọt, chăn nuôi.

Từ khi được giao quản lý đất, UBND xã Điền Công đã phát hiện người dân canh tác trên diện tích được giao quản lý, nhưng không có biện pháp và xử lý theo quy định, vẫn tạo điều kiện để người dân tận dụng canh tác, sản xuất nông nghiệp, dẫn đến vi phạm kéo dài. Đến năm 2019, khi thành phố triển khai dự án nuôi trồng thủy sản, đã có 79 hộ dân khai báo canh tác, sản xuất nông nghiệp trên diện tích 57ha thực hiện dự án trên.

Hỗ trợ ngoài chính sách

Liên quan đến nội dung kiến nghị của các hộ dân, thời điểm tháng 10/2019 triển khai dự án, UBND xã Điền Công đã có thông báo yêu cầu các hộ dân tháo dỡ công trình và thu dọn sản phẩm cây cối hoa màu. Tuy nhiên, các hộ đề nghị phải thực hiện thu hồi đất, bồi thường GPMB theo đúng quy định của Luật Đất đai.

Ngày 29/11/2019, UBND TP Uông Bí đã tổ chức buổi làm việc với các hộ dân. Qua trao đổi, thảo luận công khai, UBND thành phố đã ghi nhận các ý kiến, kiến nghị của các hộ dân và giao phòng, ban, ngành xem xét, giải quyết. Tại cuộc họp, các phòng ban, đơn vị của thành phố và UBND xã Điền Công đã thông tin đầy đủ về chế độ, chính sách và quá trình thực hiện dự án khu nuôi trồng thủy sản. Căn cứ hồ sơ tài liệu, đối chiếu với quy định pháp luật, UBND TP Uông Bí khẳng định diện tích đất thực hiện dự án quy hoạch khu nuôi trồng thủy sản nêu trên không đủ điều kiện để được bồi thường, hỗ trợ theo quy định. Tuy nhiên, để tránh thiệt thòi cho các hộ dân, UBND thành phố đề nghị nhà đầu tư dự án có mức hỗ trợ phù hợp cho người dân. Cụ thể, hỗ trợ toàn bộ hoa màu, vật kiến trúc trên đất theo khung giá quy định của Nhà nước; hỗ trợ công vận chuyển thu dọn là 432.000 đồng/sào (tương ứng 1.200 đồng/m2). Tuy nhiên, vẫn còn một số hộ dân chưa đồng thuận.

Đến tháng 5/2020 có 43/79 hộ dân nhận kinh phí hỗ trợ, bàn giao diện tích đất, trong đó có các hộ dân viết đơn mượn đất từ năm 2010 cũng đã nhận hỗ trợ và đồng ý trả lại đất. Còn lại 36 hộ chưa đồng thuận, có hộ dân đã nhận kinh phí hỗ trợ hoa màu, vật kiến trúc trên đất, nhưng không chấp nhận trả lại đất cho nhà nước và vẫn tiếp tục kiến nghị, khiếu nại.

Các vi phạm của người dân xảy ra trong một thời gian dài nhưng chính quyền địa phương không có biện pháp và xử lý theo quy định.

Xử nghiêm các vi phạm

UBND TP Uông Bí xác định việc hộ dân tự ý sử dụng đất mà không được sự cho phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền là hành vi chiếm đất đai, vi phạm pháp luật về đất đai. UBND phường Trưng Vương đã lập biên bản vi phạm hành chính về UBND TP Uông Bí ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính theo quy định. Xét thấy, hành vi vi phạm của các hộ dân vẫn đang tiếp diễn, chưa kết thúc, ngày 3/4/2020, UBND TP Uông Bí ban hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 2 hộ dân là hộ bà Lê Thị Luấn và Vũ Thị Rỡ. Tuy nhiên, để xảy ra sai phạm của các hộ dân, một phần do công tác quản lý của chính quyền cơ sở, một phần do sự thiếu hiểu biết của người dân. Mặt khác, người dân sử dụng đất với mục đích canh tác, sản xuất nông nghiệp phát triển kinh tế gia đình, không xây dựng các công trình kiên cố. Vì vậy, để tạo điều kiện và giảm thiệt hại cho các hộ dân, UBND TP Uông Bí đã ban hành quyết định hủy bỏ các quyết định xử phạt vi phạm hành chính trên.

Được biết, ngày 30/5 tới đây, thành phố tiếp tục có buổi đối thoại với các hộ dân làm rõ cơ sở pháp lý, nguồn gốc đất tại khu vực dự án, tuyên truyền, vận động người dân thực hiện nghiêm các quy định pháp luật. Đồng thời, thời gian tới, UBND thành phố ban hành quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả đối với các hộ dân, buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm, trả lại đất đã chiếm để triển khai thực hiện dự án theo các quy định của pháp luật.

Qua vụ việc trên cho thấy, để xảy ra vi phạm của các hộ dân trong một thời gian dài nhưng không được xử lý, bên cạnh sự thiếu hiểu biết của người dân, một phần là do công tác quản lý nhà nước về đất đai của xã Điền Công (cũ) còn lỏng lẻo, thiếu trách nhiệm. Do vậy, bên cạnh việc xử lý nghiêm các vi phạm của người dân, TP Uông Bí cũng đã giao cơ quan Kiểm tra - Thanh tra làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan trong việc buông lỏng quản lý đất đai trên địa bàn.

Thanh Hoa

[links()]