Đừng coi thường khói thuốc lá

Theo con số thống kê của Bộ Y tế thì tại Việt Nam sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra 90% số ca tử vong do ung thư phổi và 75% các ca bệnh phổi tắc nghẽn mạch mãn tính… Ở Quảng Ninh dù có tới gần 10 vạn công nhân ngành Than, công nhân dọn vệ sinh môi trường… hàng ngày tiếp xúc với bụi khí độc hại, nhưng theo các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh thì họ chỉ chiếm con số nhỏ điều trị các bệnh về phổi so với những người hút thuốc lá.

Thuốc lá, chuyện nan giải nhiều năm

Nếu so người hút thuốc lá hiện nay với số người hút thuốc lá thời bao cấp cách đây khoảng 30 năm thì ít hơn nhiều. Thời bao cấp, gần như 100% thanh niên đều hút thuốc, không nghiện nặng thì cũng đá đưa chút ít. Đó một phần do thói quen của cuộc sống, vì chuyện xã giao lớn, nhỏ hàng ngày đều cần phải có bao thuốc lá mới “đầu xuôi, đuôi lọt”.

Bởi vậy thời bao cấp người ta có câu “Sông Cầu là đầu câu chuyện”, “Ba số nhí nhố cũng xong”, đó muốn nói đến sức mạnh của thuốc lá trong chuyện ngoại giao mà “Sông Cầu” và “Ba số” (gồm các số 555) là tên các loại thuốc lá được ưa chuộng thời bao cấp. Ngày nay đời sống xã hội đã được nâng cao, thuốc lá không còn được dùng để giải quyết nhiều việc như trước đây, nên đã có rất đông người không hút thuốc so với thời bao cấp.

Khói thuốc lá nguy hiểm cho người hút và cộng đồng. (Ảnh từ Internet)

Tuy nhiên, theo con số mới nhất của Bộ Y tế thì Việt Nam vẫn trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất. Tỷ lệ nam giới trưởng thành (từ 15 tuổi trở lên) hút thuốc lá là 47,4%. Người Việt Nam bỏ ra khoảng 22.000 tỷ đồng/năm để mua thuốc lá, hơn 23.000 tỷ đồng là tổng chi phí điều trị và chi phí do mất khả năng lao động, do ốm đau và tử vong sớm chỉ cho 5 nhóm bệnh liên quan đến thuốc lá (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa - hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nhồi máu cơ tim, đột quỵ). Số tiền này có thể xây dựng hàng trăm trường học, trạm y tế giúp nhiều hộ nghèo thoát nghèo.

Tác hại của thuốc lá

Làm việc với Bệnh viện Đa khoa tỉnh để tìm hiểu về tác hại của thuốc lá, tôi được lãnh đạo Bệnh viện giới thiệu đến tìm hiểu cả ở khoa tim mạch và khoa hô hấp. Vì theo họ, việc hút thuốc lá không chỉ ảnh hưởng đến phổi mà còn ảnh hưởng rất mạnh đến tim.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Thoa, Trưởng Khoa Tim mạch Bệnh viện Đa khoa tỉnh, cho biết: “Hàng tháng Khoa Tim mạch của bệnh viện có khoảng 4.000 bệnh nhân đến điều trị về bệnh tim mạch, thì trong đó 1/3 là liên quan đến thuốc lá”. Cũng theo bác sĩ Thoa, phần lớn mọi người đều hiểu chưa hết về tác hại của thuốc lá. Họ thường cho rằng: “Hút thuốc lá ảnh hưởng đến phổi”. Thế nhưng bệnh tim lại chết trước bệnh phổi vì hút thuốc, vì khi hút thuốc bệnh nhân tăng nhịp tim, tắc mạch máu não… Hút thuốc lá cũng khiến cho bệnh nhân khi đến điều trị các bệnh khác cũng khó hơn, nếu bệnh nhân không hút thuốc mà bị tăng huyết áp thì nguy cơ mắc bệnh tim là 50%, thế nhưng với người hút thuốc thì nguy cơ đó sẽ là 80%.

Ông Ân Văn Tiến thường xuyên phải đến bệnh viện điều trị nhiều bệnh do trước đây hút  thuốc lá.

Dù đã bỏ thuốc lá được 2 năm nhưng ông Ân Văn Tiến, 64 tuổi, ở phường Cao Xanh, TP Hạ Long, vẫn thường xuyên phải đến Khoa Tim mạch của bệnh viện tỉnh để điều trị. Ông bị nhồi máu cơ tim, bị tai biến mạch máu não và còn kèm theo các bệnh mỡ máu, suy tim, tiểu đường, huyết áp. Ông Tiến cho biết: “Trước đây do tôi hút thuốc lá nhiều, đến khi tuổi cao mới bỏ thuốc thì không kịp nữa rồi. Khi tim bị bệnh, khả năng lọc máu kém đi từ đó phát sinh ra các bệnh khác”. Khi tiếp xúc với chúng tôi, dù biết những gì mà ông nói ra, sẽ được chúng tôi đưa lên báo để nhiều người biết, nhưng ông Tiến cũng không ngần ngại kể hết các bệnh tình của mình. Ông chỉ mong sao đừng ai giống ông hút thuốc lá, vì chỉ có hại, tốn kém về kinh tế lại mang bệnh vào người, khi về già hối không kịp. Theo các bác sĩ Khoa Tim mạch, nhiều người do hút thuốc, khi về già thời gian họ đến bệnh viện nhiều hơn ở nhà.

Những công nhân vệ sinh môi trường tuy hàng ngày tiếp xúc với khí độc hại và bụi, nhưng họ vẫn chỉ chiếm số nhỏ bệnh về phổi so với người hút thuốc lá. (Trong ảnh: Công nhân Công ty CP Môi trường đô thị Cẩm Phả, dọn rác khu vực Bến Do, TP Cẩm Phả).

Tuy thuốc lá được coi nguy hại chính đến phổi, thế nhưng theo bác sĩ Bùi Thị Thanh Hương, Khoa Hô hấp và Bệnh nghề nghiệp thì hàng tháng Khoa đón tiếp điều trị khoảng 300 bệnh nhân liên quan đến thuốc lá, nghĩa là ít hơn các bệnh nhân có liên quan đến thuốc lá điều trị ở Khoa Tim mạch. Công nhân ngành Than chỉ chiếm khoảng 30% số người đến điều trị các bệnh về phổi, còn con số lớn hơn lại là những người liên quan đến thuốc lá”.

Hút thuốc lá thụ động nguy hiểm không lường

Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, khói thuốc lá được coi là độc hại nhất trong môi trường cư trú. Trong khói thuốc có 7.000 chất hóa học, trong đó có 70 chất được xếp vào loại gây ung thư. Khói thuốc lá vẫn có thể tồn tại trong không khí khi không còn nhìn thấy hoặc ngửi thấy được. Người không hút thuốc nếu thường xuyên hít phải khói thuốc cũng chịu những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe dễ mắc các bệnh ung thư phổi, nhiễm đường hô hấp, các bệnh về tim mạch… như những người hút thuốc trực tiếp. Khói thuốc gây ảnh hưởng trong phạm vi 7-10m, do đó ngay cả khi người không hút thuốc ngồi ở rất xa người hút thuốc vẫn gặp các nguy cơ về sức khỏe giống như người hút thuốc.

Còn theo bác sĩ Nguyễn Thị Thoa, Trưởng Khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa tỉnh: “Người hút thuốc lá thụ động nguy hiểm hơn nhiều so với người hút trực tiếp. Vì người hút trực tiếp họ tiếp nhận khói thuốc qua đầu lọc của điếu thuốc, còn người hút thuốc lá thụ động thì không. Trong khi người hút thụ động là phụ nữ, trẻ em, là những người có sức đề kháng kém dễ mắc bệnh hơn. Phụ nữ có thai khi hút thuốc lá thụ động bị rối loạn nhịp tim ảnh hưởng đến thai nhi, nguy cơ dẫn đến thai chết lưu".

Tuy không hút thuốc lá nhưng bà Nguyễn Thị Xuân vẫn phải vào viện điều trị nhiều bệnh do hút thuốc lá thụ động.

Ở Khoa Hô hấp và Bệnh nghề nghiệp, Bệnh viện Đa khoa tỉnh, tôi được trò chuyện với bệnh nhân Nguyễn Thị Xuân, 72 tuổi, đến từ tỉnh Hà Nam. Bà Xuân bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và bị ảnh hưởng động mạch vành. Chồng bà Xuân là người nghiện thuốc lào lâu năm. Dù ra Quảng Ninh chơi với con cháu nhưng bà vẫn phải vào viện vì bệnh đã ủ nhiều năm. Cũng theo bà Xuân, ở nơi bà sinh sống có rất nhiều người hút thuốc, nên những người sức đề kháng yếu rất dễ mắc bệnh do hút thuốc lá thụ động.

Như vậy dù hút thuốc lá hay không hút thuốc lá đều có nguy cơ mắc các bệnh do thuốc lá gây ra. Theo số liệu của Bộ Y tế thì hàng năm ở nước ta có 40.000 người tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá. Trong khi tại điểm a, khoản 1, Điều 23, Nghị định 176/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế chỉ rõ: Hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000-300.000 đồng. Thế nhưng việc xử phạt rất nhiều nơi chưa thấy thực hiện, trong khi tác hại nguy cơ với cộng đồng của người hút thuốc lá nơi công cộng đã là rất rõ.

Công Thành