Giá trị khác biệt đền Cửa Ông

Đền Cửa Ông thuộc phường Cửa Ông (TP Cẩm Phả) là một trong những di tích lịch sử văn hoá nhà Trần nổi tiếng linh thiêng của vùng Đông Bắc, gắn liền với sự tích Đức Ông Quốc Khảo Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng, người đã đóng góp những chiến công hiển hách trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. Nơi đây còn là sự giao hoà giữa núi non, rừng, biển, một cảnh đẹp tuyệt vời hùng tráng, trang nghiêm, hiếm nơi nào có được… Với những giá trị khác biệt về lịch sử, văn hóa, tâm linh, đền Cửa Ông ngày càng thu hút đông đảo khách du lịch thập phương.

Là quần thể kiến trúc vừa cổ kính tôn nghiêm, vừa hiện đại trên một vị trí “tựa sơn hướng hải”, đền Cửa Ông chia làm 3 khu vực thờ cúng, đó là đền Hạ, đền Trung, đền Thượng. Các khu đền này nằm theo một trục từ thấp lên cao. Dưới cùng là đền Hạ thờ Mẫu Thượng Thiên (Tam Tòa Thánh Mẫu) và thờ Trung Thiên Long Mẫu (Mẹ Rồng Đất Việt). Ở giữa là đền Trung thờ Khâm Sai Đông Đạo Tiết Chế Hoàng Cần và Sơn thần, Thủy thần. Trên cùng là đền Thượng thờ Quốc Khảo Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng (thần điện chính), ngoài ra còn phối thờ Cửu Thiên Vũ Đế Quốc Phụ Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và các gia thần. Đền Cửa Ông là ngôi đền thờ đầy đủ nhất các tướng lĩnh, gia thất nhà Trần. Đền còn lưu giữ sắc phong thời Khải Định thứ 2 năm Đinh Tỵ (1917).

Từ xa xưa, nhân dân các dân tộc trong vùng đã tổ chức Hội đền Lễ hội đền Cửa Ông vào mùng 3, mùng 4 tháng 2 và mùng 3, mùng 4 tháng 8 (âm lịch) hằng năm, nhằm biểu dương tinh thần chiến đấu chống giặc ngoại xâm, xây dựng, bảo vệ đất nước của nhân dân và tôn vinh nhân vật lịch sử, người anh hùng dân tộc Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng.

Trải qua những thăng trầm, biến cố lịch sử của 2 cuộc kháng chiến chống quân xâm lược, lễ hội đã không được tổ chức trong một thời gian dài. Những năm 50 của thế kỷ trước, Lễ hội đền Cửa Ông bị gián đoạn rồi mất hẳn. Dựa trên nguyện vọng của đông đảo nhân dân và chính quyền địa phương, Lễ hội đền Cửa Ông được tổ chức lại vào năm 1996, phục dựng bài bản và quy mô vào năm 2002. Lễ hội được Bộ VH-TT&DL xếp hạng đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2016, đến nay đã trở thành nhu cầu không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân, thu hút rất nhiều khách du lịch ở mọi miền Tổ quốc.

Chị Phạm Hà (du khách đến từ TP Hạ Long), chia sẻ: Hằng năm tôi và gia đình đều đến đền Cửa Ông thưởng ngoạn 2-3 lần, thường là vào dịp Tết Nguyên đán, lễ hội. Tại đền có rất nhiều cây cổ thụ, cây tiểu cảnh, hoa được chăm sóc thường xuyên, tạo nên khung cảnh vừa trang nghiêm, thành kính. Để tham quan, chiêm bái hết toàn cảnh đền mất tới nửa ngày, nhưng tôi không hề mệt mỏi, ngược lại còn thấy cảm giác thư thái, trong lành.

Đền Cửa Ông - Cặp Tiên được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt vào năm 2017. Hằng năm đều có hàng chục vạn lượt người ở khắp các vùng, miền trong cả nước đến tham quan, chiêm bái, lễ đền. Riêng 8 tháng qua (từ tháng 1 đến tháng 8/2022), đền đã đón hơn 231.500 lượt người.

Ông Nguyễn Duy Thanh, Phó trưởng BQL Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt đền Cửa Ông - Cặp Tiên, cho biết: Từ năm 2014, quy hoạch chi tiết di tích đền Cửa Ông được UBND tỉnh phê duyệt. Các hạng mục, công trình cải tạo, nâng cấp, mở rộng theo quy hoạch đã được UBND TP Cẩm Phả thực hiện, đầu tư kinh phí hàng trăm tỷ đồng từ nguồn công đức xã hội hóa, hiện vẫn đang được tiếp tục hoàn chỉnh. Công tác đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường được đặc biệt quan tâm. Công tác quản lý, sử dụng nguồn tiền công đức được thực hiện theo đúng quy định của Nhà nước.