Giải quyết vướng mắc trong quản lý, sử dụng vật liệu san lấp mặt bằng các dự án

Thời gian qua, nhiều công trình giao thông, hạ tầng được xây dựng qua khu vực ven biển, bãi bồi, vùng trũng, thấp... đòi hỏi khối lượng san lấp rất lớn. Đây là nội dung mà nhiều cử tri trong tỉnh quan tâm, nhất là trong công tác quản lý sử dụng vật liệu san lấp mặt bằng các dự án.

Theo thống kê của Sở TN&MT, nhu cầu san lấp mặt bằng trên địa bàn tỉnh ước tính giai đoạn 2020-2025 cần khoảng 130 triệu m³ đất, đá/năm. Nguồn san lấp mặt bằng hiện chủ yếu từ nguồn đất đồi; một phần từ đất đá thải mỏ, tro xỉ nhiệt điện, cát sỏi từ các dự án nạo vét luồng lạch.

Qua rà soát sơ bộ các mỏ đất đã được UBND tỉnh cho phép khai thác có đủ điều kiện đưa vào kế hoạch nghiên cứu thăm dò, khai thác, giai đoạn 2022-2025, còn khoảng 200 triệu m³, trung bình mỗi năm chỉ đáp ứng được nhu cầu vật liệu san lấp cho các dự án khoảng 40 triệu m³, thiếu khoảng 90 triệu m³.

Trung bình ngành Than mỗi năm phát sinh khoảng 150 triệu m³ đất đá thải mỏ có thể dùng làm vật liệu san lấp cho nhiều dự án của tỉnh, đảm bảo khả năng đáp ứng phần lớn nhu cầu san lấp mặt bằng giai đoạn 2021-2025. Theo báo cáo của ngành Than, lượng đất đá thải mỏ này có thể lựa chọn để đáp ứng cho mục đích yêu cầu hệ số K95, K98, đặc biệt có thể đáp ứng kịp thời tiến độ cho các dự án của tỉnh. Đối với tro, xỉ, nhiệt điện, có thể đáp ứng một phần nhu cầu vật liệu san lấp trên địa bàn tỉnh; tuy nhiên đây không phải là nguồn vật liệu ổn định về chất lượng và trữ lượng để san lấp mặt bằng.

Thời gian qua, UBND tỉnh đã chỉ đạo các ngành chức năng tích cực kiểm tra, rà soát, tháo gỡ, đẩy nhanh tiến độ giải quyết TTHC liên quan đến việc cấp phép khai thác đất san lấp mặt bằng cho các dự án. Đồng thời, bám sát Bộ TN&MT để đề nghị giải quyết việc sử dụng nguồn đất đá thải mỏ dùng cho san lấp mặt bằng các dự án. Đến nay, UBND tỉnh đã báo cáo Bộ TN&MT giải quyết 2 phương án khai thác, sử dụng đất đá thải mỏ phục vụ san lấp mặt bằng gồm: Bãi thải mỏ Núi Béo; Tây Khe Sim và mỏ Tây Lộ Trí.

Tuy nhiên, công tác quản lý sử dụng vật liệu san lấp mặt bằng vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, việc giải quyết các thủ tục cấp phép khai thác mỏ đất phải được thực hiện theo hướng dẫn của Bộ TN&MT, do vậy có thể ảnh hưởng đến tiến độ các dự án. Thêm vào đó, nhiều mỏ đất nằm trong kế hoạch thăm dò, khai thác sử dụng của tỉnh, tuy nhiên qua rà soát không khả thi, do vướng mắc thuộc khu vực cấm hoạt động khoáng sản hoặc khu vực tạm thời cấm hoạt động khoáng sản theo quy định tại Điều 28 Luật Khoáng sản. Các chủ đầu tư lại chưa chủ động tìm nguồn vật liệu san lấp, vật liệu thay thế khi nghiên cứu dự án. Hầu hết các dự án hiện nay chưa tính toán đến phương án sử dụng đất đá thải mỏ làm vật liệu san lấp mặt bằng dự án, với lý do sử dụng đất đá thải mỏ thường có cung đường vận chuyển xa, làm tăng chi phí.

Theo lãnh đạo Sở TN&MT: Để đảm bảo nhu cầu san lấp cho các dự án trên địa bàn tỉnh thời gian tới, một số giải pháp sẽ được tỉnh tập trung giải quyết, như tiếp tục bám sát Bộ TN&MT và các bộ, ngành liên quan trong việc nghiên cứu, sửa đổi Luật Khoáng sản theo hướng đơn giản TTHC đối với cấp phép khai thác, sử dụng các mỏ đất đồi, đất đá thải mỏ để đảm bảo kịp tiến độ cho các dự án của tỉnh.

Thực tế, do nguồn đất ngày một hạn chế, tỉnh cũng cần có cơ chế ưu tiên sử dụng đất đá thải mỏ phục vụ san lấp; đồng thời nghiên cứu, áp dụng cơ chế buộc chủ đầu tư phải sử dụng đất đá thải mỏ (với một tỷ lệ thích hợp) nhằm giảm tải khai thác các mỏ đất đồi; tận dụng đất đá từ các dự án có đào, hạ cốt nền, các nguồn tro xỉ nhiệt điện và chất nạo vét từ luồng lạch...