Giảm nghèo bền vững: Nhiều thành tựu ấn tượng

Trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ vào ngày 3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu 6 vấn đề cấp bách, trong đó cứu đói là một trong sáu nhiệm vụ hàng đầu. Người đã nhiều lần nhấn mạnh nhiệm vụ của Nhà nước là phải chăm lo cho dân có cơm ăn, áo mặc, chỗ ở và được học hành. Người nói: “Chúng ta tranh được tự do, độc lập rồi mà dân cứ chết đói, chết rét, thì tự do, độc lập cũng không làm gì. Dân chỉ biết rõ giá trị của tự do, độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ.”

Thực hiện lời căn dặn của Người, giảm nghèo luôn được Đảng, Nhà nước xác định vừa là mục tiêu, vừa là yêu cầu để phát triển bền vững. Giảm nghèo vì thế đã trở thành một chủ trương lớn, giàu tính nhân văn, thể hiện truyền thống tốt đẹp của dân tộc trong suốt những năm qua.

Thành tựu ấn tượng

Trong suốt quá trình xây dựng và phát triển tỉnh Quảng Ninh luôn dành sự quan tâm rất lớn đối với công tác giảm nghèo. Từ giảm nghèo về lương thực, thực phẩm, bảo đảm đủ ăn đủ mặc cho người dân, chính sách giảm nghèo từng bước tiến tới bảo đảm các dịch vụ xã hội cơ bản cho người nghèo, như: Văn hóa, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, nhà ở, đi lại. Cùng với phát triển kinh tế là hàng loạt các chính sách giảm nghèo được triển khai đồng bộ ở tất cả các cấp với nguồn kinh phí huy động từ Trung ương, địa phương, cộng đồng và các tổ chức xã hội đã cải thiện đáng kể diện mạo ở tất cả các vùng miền trong toàn tỉnh.

Có thể kể đến một số nghị quyết tiêu biểu như: Nghị quyết 01-NQ/TU ngày 27/10/2010 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIII về xây dựng chương trình NTM tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020; Nghị quyết 07-NQ/TU ngày 29/5/2013 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về công tác dân tộc trong sự nghiệp phát triển KT-XH nhanh, bền vững gắn với bảo vệ vững chắc QP-AN tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020, định hướng đến năm 2030; Nghị quyết 06-NQ/TU ngày 17/5/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển bền vững KT-XH gắn với bảo đảm vững chắc QP-AN ở các xã, thôn, bản vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030...

Quyết tâm vươn lên thoát khỏi đói nghèo không chỉ là ý chí của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương mà đã trở thành suy nghĩ của từng hộ nghèo. Anh Đặng Văn Thảo (30 tuổi), dân tộc Dao ở Làng Han, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ đã viết đơn xin thoát nghèo nửa năm về trước. Anh Thảo bảo rằng, 2 vợ chồng không có việc làm ổn định, ngày ngày tần tảo đi bóc vỏ keo, cắt cỏ thuê, chăn nuôi thêm lợn gà để tăng thêm thu nhập. Bằng ý chí và nghị lực, cùng nguồn hỗ trợ 50 triệu đồng của tỉnh Quảng Ninh, gia đình anh Thảo đã quyết định xây căn nhà mới hơn 50m2 với suy nghĩ  "An cư mới lạc nghiệp".

"Mình còn trẻ, mình còn sức và được nhà nước hỗ trợ như vậy thì mình xin thoát nghèo thôi. Để các hộ khác lại được hỗ trợ. Đi làm thuê, bóc vỏ keo, ai thuê gì mình cũng làm, chỉ sợ lười thôi. Còn chịu khó không sợ đâu", anh Thảo nói.

Trong 5 năm (2011-2015), kết quả giảm nghèo toàn tỉnh đạt 6,35%, bình quân mỗi năm giảm 1,27%, vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra là 0,17%/năm. Năm 2015, toàn tỉnh chỉ còn 4.460 hộ nghèo, chiếm 1,33%; trên 7.300 hộ cận nghèo, chiếm 2,18%. Quảng Ninh được đánh giá là một trong những địa phương đi đầu trong cả nước về công tác xoá đói giảm nghèo.

Giai đoạn 2016-2020,  tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh theo chuẩn nghèo đa chiều từ 4,56% đầu năm 2016 xuống còn dưới 1,06% vào năm 2020, bình quân mỗi năm giảm 0,7%. Công tác giảm nghèo giai đoạn 2016-2020 vẫn tiếp tục được tập trung thực hiện lồng ghép chương trình giảm nghèo với chương trình phát triển kinh tế - xã hội gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới. Trong đó, ưu tiên tập trung đầu tư trọng điểm cho các xã đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo để giảm dần khoảng cách vùng miền. Đồng thời nghiên cứu, cân đối nguồn lực địa phương để xem xét nâng chuẩn nghèo của tỉnh cao hơn chuẩn nghèo của Chính phủ quy định.

Xác định phát triển hạ tầng giao thông nông thôn là một trong 3 đột phá chiến lược phát triển KT-XH, giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, từ năm 2010 đến nay, Quảng Ninh đã đầu tư xây dựng được 3.182km đường bộ, nâng tổng số km đường bộ toàn tỉnh lên hơn 6.000km. Bao gồm, 176km đường cao tốc từ Hải Phòng - Hạ Long - Vân Đồn - Móng Cái với tốc độ khai thác 100-120km/h, quy mô 4 làn xe; 480km đường quốc lộ với quy mô các tuyến cơ bản đạt từ cấp III trở lên và gần 6.000km đường tỉnh, đường liên huyện, liên xã. Các công trình giao thông động lực, thiết yếu, có tính chất kết nối nội huyện, liên huyện, kết nối vùng động lực với vùng khó khăn, biên giới, cửa khẩu đã tạo không gian và các điều kiện phát triển mới đối với các địa phương khu vực miền Đông, giúp người dân phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập và giảm nghèo bền vững.

Để nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo, Quảng Ninh đã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, giáo dục lòng tự trọng, nhằm nâng cao nhận thức cho người dân về tinh thần phát huy nội lực, tự lực, tự cường, khắc phục khó khăn, thay đổi tư duy, nhận thức, từng bước xóa bỏ tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước.

Với các giải pháp thực hiện giảm nghèo, đến hết năm 2019, Quảng Ninh đã hoàn thành mục tiêu đưa 17 xã và 54 thôn ra khỏi diện ĐBKK, hoàn thành mục tiêu Chương trình 135, về đích trước 1 năm so với kế hoạch đề ra. Thu nhập bình quân tại các xã, thôn ĐBKK đạt gần 33 triệu đồng/người/năm, cao gấp 2,65 lần so với đầu năm 2016. Đến hết năm 2022, Quảng Ninh cơ bản không còn hộ nghèo, về đích trước 3 năm Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Giảm nghèo bền vững trong giai đoạn mới

Theo chuẩn nghèo đa chiều mới giai đoạn 2021-2025 của Trung ương, bước vào năm 2022, toàn tỉnh vẫn còn 1.526 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 0,41%; 5.553 hộ cận nghèo, chiếm tỷ lệ 1,48% trong tổng số hộ dân toàn tỉnh. Theo kết quả rà soát, hầu hết những hộ nghèo này tập trung tại khu vực miền núi, biên giới, hải đảo của tỉnh.

Để thực hiện hiệu quả mục tiêu giảm nghèo bền vững theo đúng thực tế, tỉnh Quảng Ninh đã rất quan tâm và dành nhiều nguồn lực hỗ trợ những vùng khó khăn như vùng tập trung nhiều đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo. Một trong những “chìa khóa” giảm nghèo vùng đồng bào DTTS được triển khai hiệu quả trong thời gian qua là các địa phương đã triển khai cho vay tín dụng đối với người nghèo và đối tượng chính sách khác để phát triển kinh tế.

Trong năm 2021 và 2022, tỉnh đã phân bổ gần 200 tỷ đồng vốn ngân sách ủy thác qua Chi nhánh Ngân hàng CSXH để cho vay, giải quyết việc làm tại 64 xã thuộc vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo. Đến nay, từ nguồn vốn ủy thác, Ngân hàng CSXH đã  thực hiện cho vay với trên 1.800 lượt khách hàng, số tiền vay gần 140 tỷ đồng để phát triển sản xuất, kinh doanh tạo việc làm, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện các mục tiêu của tỉnh.

Cùng với đó, tỉnh cũng quan tâm phát triển giáo dục đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, trọng tâm là đào tạo nghề cho lao động trẻ để chuyển đổi cơ cấu lao động, cơ cấu nông thôn gắn với tạo việc làm, tăng thu nhập; xây dựng đội ngũ CBCCVC là người DTTS và người công tác tại vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ phát triển KT-XH.

Hiện tỉnh đang triển khai các chính sách hỗ trợ giảm nghèo, giúp các hộ vươn lên làm giàu, thực hiện mục tiêu nâng cao đời sống nhân dân. Trong đó, quyết tâm hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát cho các hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn trong dịp Quốc khánh 2/9 năm nay. Để hoàn thành mục tiêu đề ra, UBND tỉnh đã yêu cầu Sở Xây dựng chủ trì, cùng các sở, ngành, địa phương tập trung phối hợp rà soát kỹ tiêu chí về nhà ở tạm, nhà ở dột nát trên địa bàn tỉnh, không phân biệt đối tượng, vùng miền. Qua rà soát toàn tỉnh có 266 nhà thuộc diện tiêu chí nhà tạm, nhà dột nát; trong đó có 160 nhà cần xây mới, 106 nhà cần sửa chữa. Chủ hộ đều thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn đa chiều giai đoạn 2021-2025, người khuyết tật, neo đơn không có sức lao động.

Cùng với việc xóa nhà tạm, nhà dột nát cho các hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn, ở giai đoạn này, tỉnh cũng đặc biệt quan tâm triển khai có hiệu quả chương trình cho vay tín dụng đối với người nghèo và đối tượng chính sách khác để phát triển kinh tế. Từ nguồn vốn tín dụng chính sách đã hỗ trợ cho gần 11.500 lượt hộ gia đình, người lao động được vay vốn, trong đó có 116 lượt hộ nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo được vay vốn phục hồi sản sản xuất kinh doanh; hỗ trợ 267 người có công với cách mạng và người có thu nhập thấp xây mới, sửa chữa nhà ở để đảm bảo an cư lập nghiệp; hơn 1.500 lượt hộ gia đình vay vốn để xây dựng công trình nước sạch và vệ sinh; 9.500 lượt hộ gia đình vay vốn tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm; 41 hộ gia đình, cá nhân vay vốn để trồng rừng cây gỗ lớn theo Nghị quyết 337/2021/NQ-HĐND.

Những thành tựu trong công tác giảm nghèo đã thực sự đi vào cuộc sống. Trong giai đoạn 2023-2025, Quảng Ninh sẽ chuyển sang giai đoạn xây dựng và triển khai theo chuẩn nghèo đa chiều mới, cao hơn mức bình quân của cả nước. Điều này thể hiện sự quan tâm của Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân toàn tỉnh đối với việc chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn, “ai cũng được tạo cơ hội phát triển", “không để ai bị bỏ lại phía sau”.