Gian nan việc chăm sóc bệnh nhân "ngáo đá"

Theo báo cáo của Bệnh viện Bảo vệ Sức khỏe Tâm thần Quảng Ninh có trụ sở tại phường Quang Hanh, TP Cẩm Phả đưa ra, năm 2015, Bệnh viện điều trị 193 bệnh nhân ma túy tổng hợp, thì năm 2018 con số đó là 435 người. Thế nhưng đây cũng chỉ là phần nổi của tảng băng chìm.

Buổi làm việc của chúng tôi tại Bệnh viện Bảo vệ sức khỏe tâm thần được các bác sĩ sắp xếp với các bệnh nhân đều sắp ra viện trở về nhà. Theo các bác sĩ thì với những bệnh nhân này họ còn hợp tác. Đối với những bệnh nhân nặng đang điều trị thì rất khó. Bệnh nhân ma túy tổng hợp hay cách gọi dân dã là “ngáo đá”. Ma túy tổng hợp có chứa chất methamphetamine và amphethamine được phối trộn phức tạp từ nguyên liệu tự nhiên và hóa chất khác nhau, khi dùng loại ma túy này, người nghiện bị phê, mất kiểm soát thần kinh nên dễ gây các hậu quả xấu cho xã hội như chém giết người vô cớ, cuồng dâm, hoang tưởng, dùng lâu ngày sẽ bị tâm thần.

Nhiều người nhà bệnh nhân cũng đến Bệnh viện để chuẩn bị đón con em mình về với gia đình, qua thời gian điều trị bệnh nhân đã ổn định. Họ đồng ý trò chuyện cung cấp những thông tin mà tôi yêu cầu, chỉ với nguyện vọng không đưa tên địa chỉ của họ lên báo. Bởi họ đặt niềm tin khi con cái họ đã được Bệnh viện điều trị là khỏi, những đứa trẻ lại phải tiếp tục học hành, xin công ăn việc làm, những người lớn tuổi thì tiếp tục lao động trong cơ quan đơn vị của mình. Những quá khứ lầm lỗi càng quên được nhanh càng tốt, nếu có nhiều người biết con cái họ một thời là đệ tử của “ngáo đá” thì cơ hội làm lại cuộc đời của chúng sẽ khó đi nhiều.

Ngồi trước mặt tôi là người đàn ông chừng 50 tuổi và cũng là người cha của một bệnh nhân.Trên khuôn mắt hốc hác của ông biểu hiện sự mệt mỏi vì suy nghĩ và nhiều đêm mất ngủ. Ông chợt ánh lên niềm vui “Vậy là con trai tôi sẽ được điều trị khỏi”. Rồi khuôn mặt ông lại chùng xuống, khi nghĩ đến con đường trước mắt ông vẫn còn dài. Dù ở cái tuổi người ta thường đã ổn định gia thất, nhưng với ông mọi cái mới bắt đầu, vì việc chăm con sau điều trị còn vất vả gian nan hơn nhiều để nó không tái nghiện, do không làm chủ được bản thân.

Câu chuyện của người cha được bắt đầu khi con ông đã từng là đứa trẻ ngoan ngoãn, chịu khó học hành. Thậm chí nó còn thi đỗ được vào một trường đại học có đầu vào cao điểm ở Hà Nội. Vậy nhưng con đường học của chàng sinh viên này bị khựng lại giữa chừng, khi một lần cậu ta đi sinh nhật bạn bè. Trong lúc đã lơ đơ chén rượu, bạn bè mời “thử” một tý để nhảy bốc hơn, rồi cậu sinh viên trở thành đệ tử của ngáo đá lúc nào không hay. Khi đã “dính”, đầu óc thần kinh mất kiểm soát, cậu sinh viên cứ đi ra đình chùa rồi tưởng mình là thánh, giảng giải, dạy bảo khách đi chùa, người ta không nghe thì chỉ mặt họ quát nạt. Khi người cha nhận được tin con như vậy, ông lên ngay Hà Nội, đưa con về điều trị. Ông bảo: “Lúc lên cơn con chỉ tay vào mặt bố chửi bới thậm tệ, khi được tiêm một mũi thuốc nó tỉnh ra và xin lỗi bố”.

Các bác sĩ, y tá Bệnh viện Bảo vệ Sức khỏe Tâm thần Quảng Ninh đang đo điện não đồ cho các bệnh nhân

Trường hợp như cô M, 35 tuổi đã có chồng và 2 con, đứa lớn đã học lớp 6, đứa bé mới lớp 1 nhưng do không làm chủ được bản thân nên nghiện ma tuý đá. Khi đã mắc vào, M chẳng còn nghĩ gì đến gia đình nữa. Mọi công việc đều đổ lên đầu chồng, còn M đi theo bạn bè chơi thâu đêm tối ngày. Trước đây M cũng là cô gái hiền lành, nhưng chỉ một lần theo bạn bè đi hát karaoke, khi mở nhạc sàn để nhảy, bạn bè mời "kẹo" bảo là ăn thử vào nhảy sẽ rất bốc. Ban đầu M e dè chỉ thử một chút thấy người lâng lâng, vui vui muốn nhảy nhót quay cuồng vậy là ăn luôn cả cái kẹo. Chỉ vậy thôi, cuộc đời cô đã rẽ theo hướng khác. Cô trở thành con nợ, tiêu hết tiền nhà, vay mượn thêm để tiêu, rồi chẳng ai cho vay nữa. Không còn tiền để mua “kẹo”, M trở nên gầy ốm xanh xao không ăn uống được gì, cô chỉ uống nước hoặc truyền nước. Vào điều trị trong Bệnh viện Bảo vệ Sức khỏe Tâm thần, khi đã tỉnh táo cô thật hối lỗi vì chỉ vì một vài giây nông nổi không suy nghĩ mà bỗng dưng trở thành gánh nặng cho gia đình. M hy vọng những người biết về chuyện của mình sẽ rộng lòng tha thứ, và cô lại được trở về nơi làm việc cũ của mình để tiếp tục công việc.

Chăm sóc bệnh nhân ngáo đá - công việc nguy hiểm

Theo các bác sĩ của Bệnh viện Bảo vệ Sức khỏe Tâm thần Quảng Ninh thì bệnh nhân đến điều trị, tính chất bệnh lý rất đa dạng, phức tạp. Bệnh nhân thường sử dụng đa chất (heroin, methadone, cần sa, ketamin), có các bệnh cơ thể kèm theo (HIV, viêm gan B-C, lao phổi....). Các bệnh nhân luôn trong tình trạng loạn thần, hưng phấn, kích động, có hành vi hung dữ, bạo lực khó kiểm soát, gây hấn, tấn công nhân viên y tế và những người xung quanh. Bệnh nhân thường gây áp lực với gia đình và cơ sở điều trị để được ra viện, có nhiều trường hợp đập phá cửa ra vào hoặc trèo tường để trốn ra ngoài. Một số gia đình bệnh nhân không hợp tác, bỏ mặc bệnh nhân nên Bệnh viện gặp nhiều khó khăn trong việc quản lý, chăm sóc người bệnh. Đó chưa kể đến một số bệnh nhân có mối quan hệ thân nhân và bạn bè xã hội phức tạp, nên khi vào viện chăm sóc, thăm hỏi đã không chấp hành các nội quy của bệnh viện, hay có các lời nói thiếu văn hoá, hành vi gây hấn ảnh hưởng đến tư tưởng, tâm lý không tốt cho nhân viên Y tế làm nhiệm vụ tại khoa phòng.

Trao đổi với chúng tôi bác sĩ Cao Thị Xuân Thủy, Trưởng khoa Rối loạn tâm thần do sử dụng chất gây nghiện, cho biết: “Công việc của chúng tôi giống như làm dâu trăm họ. Phải hết sức bình tĩnh với bệnh nhân, rồi cả người nhà của bệnh nhân. Vì nhiều ông bố, bà mẹ, anh, em bệnh nhân cũng sẵn sàng nổi khùng, do tâm lý họ đã phải nhiều ngày chịu đựng chuyện khổ này rồi. Chúng tôi chỉ thực sự là niềm tin của họ khi chữa trị cho người nhà của họ được tốt”.

Ngay cả với người nhà bệnh nhân các bác sĩ y tá của Bệnh viện cũng phải luôn thường trực nụ cười trên môi khi tiếp xúc với họ

Cũng theo bác sĩ Thủy, những người làm công việc chăm sóc bệnh nhân ở đây phải cần mẫn với công việc trực 24 giờ/ngày và phải có 2 đến 4 lần/ngày thăm và tìm hiểu tâm lý bệnh nhân để có cách điều trị hiệu quả. Các bệnh nhân đến đây đều trong trạng thái tâm thần không ổn định, la hét và sẵn sàng tấn công các y bác sĩ.

Đã có trường hợp ca trực đêm, một nữ y tá bị bệnh nhân khống chế định hãm hiếp. Cô gái la hét và nhiều người cùng lao đến giải cứu. Khi đó ngoài các bác sĩ, hộ lý trong ca trực, còn phải huy động thêm các bệnh nhân tỉnh táo khác vào hỗ trợ, vì các đối tượng là thanh niên rất khỏe. Các nhân viên y tế nam cũng có thể gặp nguy hiểm, như điều dưỡng viên Đặng Minh Cường, khi đang khám bệnh cho bệnh nhân, thì bị bệnh nhân này hung hãn tấn công.

Để việc “Phòng bệnh tốt hơn chữa bệnh”, trong nhiều năm qua, Bệnh viện Bảo vệ Sức khỏe Tâm thần đã đề cao công tác tuyên truyền. Theo đó, Bệnh viện đã phối hợp với Trung tâm Y tế Thành phố Hạ Long phân phát 10.000 tờ rơi và 380 tờ áp phích tuyên truyền phòng chống ma túy năm 2015 tại 20 Trạm Y tế; phối hợp với Trung tâm truyền thông giáo dục sức khỏe Quảng Ninh, Đài phát thanh truyền hình Quảng Ninh (Trung tâm truyền thông tỉnh) thực hiện phóng sự tuyên truyền về tác hại của ma túy, đặc biệt là ma túy tổng hợp. Từ năm 2015 – 2017 Bệnh viện đã hỗ trợ chuyên môn cho Trung tâm Giáo dục Lao động - Xã hội tỉnh về kỹ thuật khám và điều trị cho bệnh nhân có rối loạn tâm thần do sử dụng ma túy tổng hợp... Tuy nhiên để con số bệnh nhân ma túy tổng hợp được giảm đi hàng năm lại là công việc của toàn xã hội.

Công Thành