Đổi thay ở xã Đài Xuyên

Từng là một trong những xã nghèo nhất của huyện Vân Đồn, đến tháng 6/2021, Đài Xuyên hoàn thành Chương trình xây dựng nông thôn mới. Người dân nơi đây đã giữ gìn rất tốt các giá trị văn hóa truyền thống của mình.

Hàng năm (nếu không xảy ra dịch Covid-19) thì cứ mùng 2 hay mùng 3 Tết, UBND xã Đài Xuyên lại tổ chức Hội cờ người cho bà con trên địa bàn, với quy mô hoành tráng không thua kém các hội cờ người cấp huyện ở các địa phương khác.

Anh Đỗ Văn Mạnh, cán bộ văn hóa xã Đài Xuyên, cho hay: Đài Xuyên có nhiều dân tộc, nhưng người Kinh trên địa bàn xã có gốc từ TX Quảng Yên, là vùng đất có truyền thống hội cờ người. Họ đến đây lập nghiệp từ năm 1978 và mang theo cả nét văn hóa truyền thống chơi cờ người này. Hội cờ người đã được người dân trong xã hưởng ứng rất nhiệt tình, nguồn kinh phí cho ngày hội đều được huy động đóng góp xã hội hóa.

Ở các địa phương khác khi tổ chức chơi cờ người, quân cờ có cả nam lẫn nữ, nhưng ở Đài Xuyên thì quân cờ hoàn toàn là các cô gái tuổi từ 16 đến 18. Phụ nữ là phái đẹp, dưới nắng xuân trong bộ trang phục của các quân cờ, họ lại càng đẹp hơn, thu hút nhiều người đến xem. Tiêu chuẩn được đặt ra khi tham gia làm quân cờ ở Đài Xuyên, các cô gái phải đáp ứng điều kiện là chưa chồng, có vẻ ngoài dễ nhìn, sống trong các gia đình có văn hóa tốt, không có người vướng vào những tệ nạn xã hội.

Ở Đài Xuyên có thôn Đài Van có 100% là người dân tộc Dao. Thôn được hình thành từ cuối những năm 80 của thế kỷ trước, từ 12 hộ đồng bào dân tộc Dao từ tỉnh Lạng Sơn và các huyện Tiên Yên, Ba Chẽ di dân đến đây lập nghiệp.

Những ngày đầu Đài Van chỉ có rừng, không có đường đi, các cơ sở vật chất khác cũng không có. Bà con vào rừng chặt tre làm nhà ở tạm. Tuy cuộc sống nhiều khó khăn nhưng người dân Đài Van vẫn giữ được nét đẹp, nhiều năm cả thôn không có người sinh con thứ 3. Ngày nay, Đài Van đã thay đổi nhiều, không còn nhà tranh tre, đường sá đã được bê tông hóa, nhiều gia đình đã có con theo học đại học. Đài Van phấn đấu hết năm 2021 không còn hộ nghèo và đã được công nhận là thôn văn hóa từ năm 2020.

Theo ông Lý Tắc Mềnh, Trưởng Ban Công tác mặt trận thôn, đến nay người dân trong thôn vẫn giữ gìn được các nét đẹp văn hóa của người Dao, những người từ 50-60 tuổi vẫn mặc quần áo truyền thống hàng ngày. Người trẻ tuổi do cuộc sống bận rộn hơn, nên chỉ mặc trang phục truyền thống vào dịp Tết.

Đặc biệt là lễ cấp sắc là nghi lễ rất quan trọng của người đàn ông Dao luôn được lưu giữ dù trong hoàn cảnh khó khăn nhất. Trước đây, nhiều năm thôn Đài Van luôn duy trì 100% hộ nghèo. Trong những năm tháng ấy, nhiều hộ đã không có tiền để tổ chức lễ cấp sắc cho các thành viên là nam giới trong nhà, vậy là chỉ đến khi chết, những người trong thôn cùng góp tiền để làm lễ cấp sắc cùng ngày với lễ tang, giúp họ toại nguyện trước khi lìa đời. Năm 2020, Đài Van mới thoát khỏi diện đặc biệt khó khăn.

Ngày nay, từ thành công của Chương trình xây dựng nông thôn mới, các con đường ở Đài Van đã được bê tông hóa. Đường sá thuận tiện, giá trị của các khu rừng đã được nâng cao, người dân từ phát triển kinh tế rừng, đã có tiền xây dựng nhà cửa và làm nhiều công việc khác. Cũng từ đây, các giá trị văn hóa đã được bà con chú trọng hơn, các gia đình khi con trai lên 10 tuổi đã tổ chức làm lễ cấp sắc. Trong các đám cưới ở Đài Van, bà con vẫn hát pả dung - một lối hát truyền thống của người Dao. Trong các dịp lễ tết, nhiều gia đình tổ chức gói bánh chưng dài, bánh gù, bánh mật là các loại bánh truyền thống của người Dao và một số dân tộc khác.

Kinh tế phát triển, người dân các dân tộc xã Đài Xuyên lại cùng nhau đoàn kết gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của mình.