Gỡ điểm nghẽn trong công tác chuẩn bị đầu tư

Thời gian qua, công tác chuẩn bị đầu tư vẫn là một khâu yếu, chậm, chưa đảm bảo chất lượng, dẫn đến ảnh hưởng tiến độ phân bổ kế hoạch đầu tư công trung hạn triển khai các dự án khởi công mới và tiến độ giải ngân đầu tư công hằng năm. Đây là nội dung được các đại biểu HĐND quan tâm, chất vấn lãnh đạo Sở KH&ĐT tại Kỳ họp 12, HĐND tỉnh khoá XIV (kỳ họp cuối năm 2022).

Theo quy định của Luật Đầu tư công, cơ quan đề xuất chủ trương đầu tư là UBND cấp huyện, hoặc cơ quan chuyên môn cấp tỉnh. Sở KH&ĐT là cơ quan chủ trì phối hợp với các đơn vị có liên quan tổ chức thẩm định báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư các dự án đầu tư công báo cáo UBND tỉnh, trình HĐND tỉnh phê duyệt, đảm bảo nội dung đề xuất chủ trương đầu tư các dự án đầu tư công phù hợp với chủ trương của tỉnh. Sau khi chủ trương đầu tư các dự án được phê duyệt, UBND tỉnh sẽ giao các ban quản lý dự án chuyên ngành làm chủ đầu tư để tổ chức lập dự án đầu tư theo quy định của Luật Xây dựng và nguyên nhân chậm tiến độ thực hiện chủ yếu từ giai đoạn này. 

Về nguyên nhân khách quan do vướng mắc, bất cập, không nhất quán giữa các luật: Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng, Luật Đất đai, Luật Khoáng sản, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đấu thầu, các nghị định, thông tư hướng dẫn... dẫn đến thủ tục đầu tư mất nhiều thời gian, qua nhiều bước. Đây là vướng mắc lớn nhất hiện nay.

Về nguyên nhân chủ quan, trong quá trình khảo sát lập dự án đầu tư, chủ đầu tư và đơn vị tư vấn chưa đánh giá được hết những yếu tố tác động đến dự án (ảnh hưởng đến đất rừng, việc thu hồi đất, GPMB, tái định cư...), chưa dự báo hết những khó khăn có thể phát sinh.

Đặc biệt, chưa khảo sát kỹ các mỏ vật liệu, bãi đổ thải về vị trí, trữ lượng, chất lượng, khả năng cung ứng, đường vận chuyển, thủ tục khai thác, trữ lượng các bãi đổ thải, đáp ứng yêu cầu của các dự án, dẫn đến trong quá trình triển khai dự án phát sinh nhiều khó khăn vướng mắc như: Công tác bồi thường GPMB, chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, thiếu nguồn đất đắp, thiếu vị trí đổ thải... làm ảnh hưởng đến tiến độ dự án và giải ngân vốn đầu tư công. Đơn cử như Dự án đường ven sông kết nối từ cao tốc Hạ Long - Hải Phòng đến TX Đông Triều, đoạn từ đường tỉnh 338 đến TX Đông Triều (giai đoạn 1)... Bên cạnh đó, các công trình trọng điểm, động lực có quy mô đầu tư lớn, nhóm A, nên các bước thiết kế thuộc thẩm quyền, thẩm định của bộ, ngành Trung ương, dẫn đến chậm tiến độ phê duyệt dự án.

Ngoài ra, do công tác khảo sát, lập dự án đầu tư chưa kỹ nên khi triển khai thực hiện phải điều chỉnh, bổ sung giải pháp thiết kế một số hạng mục cho phù hợp với thực tế. Đặc biệt, chi phí đền bù GPMB trong bước chủ trương đầu tư là tạm tính nên khi tính toán lại trong bước lập dự án đầu tư có dự án tăng phát sinh rất lớn, dẫn đến phải thực hiện điều chỉnh chủ trương đầu tư, dự án đầu tư. Cụ thể như: Dự án đường ven sông kết nối từ cao tốc Hạ Long - Hải Phòng đến TX Đông Triều, đoạn từ đường tỉnh 338 đến TX Đông Triều (giai đoạn 1); dự án mở rộng đường 334 đoạn từ Sân golf Ao Tiên đến nút giao giữa đường 334 và đường vào công viên phức hợp KKT Vân Đồn...

Để tháo gỡ điểm nghẽn trong công tác chuẩn bị đầu tư, theo lãnh đạo Sở KH&ĐT, chủ đầu tư cần phối hợp chặt chẽ với các địa phương để có kế hoạch ưu tiên, đền bù, giải toả các khu vực phù hợp với kế hoạch thi công của nhà thầu. Bên cạnh đó, các chủ đầu tư, các đơn vị được giao thực hiện dự án cần tăng cường trách nhiệm trong công tác lập kế hoạch vốn đầu tư sát với nhu cầu thực tế, thanh toán vốn đảm bảo tiến độ thực hiện, giải ngân theo khối lượng và hoàn tất các thủ tục về quyết toán vốn đầu tư theo quy định. Đặc biệt là nâng cao chất lượng công tác thẩm định dự án, thẩm định dự toán thiết kế, khảo sát địa hình, địa chất và kiểm định xây dựng, thực hiện nghiêm công tác đấu thầu đảm bảo khách quan, minh bạch để phát huy được hiệu quả.