Gỡ vướng hoàn thuế giá trị gia tăng

Theo báo cáo của Tổng cục Thuế, lũy kế 11 tháng năm nay, cơ quan thuế đã ban hành 17.300 quyết định hoàn thuế VAT với tổng số tiền thuế hoàn gần 132.000 tỉ đồng.

Khoảng 39.000 tỷ đồng chưa được hoàn thuế giá trị gia tăng theo dự toán của năm nay. Không được hoàn thuế khi nhập khẩu nguyên liệu tại chỗ. Không thể hoàn thuế vì đối tác đóng cửa. Có quy định là để chống gian lận thuế, trục lợi từ mua bán hóa đơn. Nhưng không ít doanh nghiệp làm ăn chân chính dòng tiền bị tắc nghẽn cả trăm tỷ đồng. Dự thảo Luật Quản lý thuế được dự kiến sửa đổi, bổ sung vào năm 2025 có đề xuất về trách nhiệm và phân cấp trong hoàn thuế, gỡ vướng hoàn thuế giá trị gia tăng.

Câu chuyện chậm hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT) tiếp tục là tâm điểm tại Hội nghị đối thoại về chính sách, thủ tục thuế và hải quan năm 2024 vừa diễn ra. Có những doanh nghiệp, số tiền chưa được hoàn thuế lên đến hàng trăm tỷ đồng. Hay có những doanh nghiệp, việc không được hoàn thuế kéo dài đã 5 năm. Một trong những nguyên nhân được cho là do trong các bộ hồ sơ xin hoàn thuế có những hóa đơn mua hàng đầu vào của các doanh nghiệp đã dừng hoạt động.

Doanh nghiệp gặp khó do chậm được hoàn thuế

Doanh nghiệp đã phải tạm dừng 1 số dây chuyền sản xuất vì thiếu tiền mua nguyên liệu. Trong số 142 tỷ đồng doanh nghiệp đề nghị hoàn thuế, hiện có trên 50 tỷ đồng Cục Thuế cho rằng hóa đơn đầu vào không hợp pháp và có thể phải chuyển cơ quan công an điều tra.

Ông Đậu Đức Anh - Phó Cục trưởng Cục Thuế Đồng Nai cho biết: "Hàng hóa mua vào đồng phế liệu phần lớn sử dụng hóa đơn của các doanh nghiệp không hoạt động tại địa chỉ đăng ký thuế. Người nộp thuế ngừng hoạt động nhưng chưa hoàn thành thủ tục chấm dứt hiệu lực mã số thuế hoặc tạm ngừng kinh doanh có thời hạn".

"Khi giao dịch thì chúng tôi đã kiểm tra và ngân hàng đã kiểm tra trên cổng thông tin của Tổng cục Thuế thì người ta vẫn hoạt động bình thường nên chúng tôi không thể kiểm soát được. Đề nghị Cục Thuế tỉnh Đồng Nai hoàn trước kiểm sau. Sau khi hoàn, kiểm tra thấy có dấu hiệu vi phạm thì truy thu", ông Nguyễn Thảnh - Giám đốc Công ty Thiết bị điện LiOA Đồng Nai cho hay.

Hàng loạt công ty ngành cao su, nhựa, đồ gỗ, sắn cho biết cũng đang gặp khó khăn về dòng vốn vì chưa được hoàn thuế VAT, với số tiền lên đến hàng chục, hàng trăm tỉ đồng. Đáng nói dù vấn đề này đã kéo dài rất lâu và đã được hàng loạt hiệp hội, doanh nghiệp kiến nghị nhiều lần nhưng vẫn chưa được tháo gỡ.

Ông Nguyễn Minh Thiện - Phó Tổng Giám đốc Công ty Casumina cho hay: "Chúng tôi rất khó khăn trong việc sử dụng nguồn vốn của mình. Nếu chúng tôi xuất khẩu càng nhiều thì số vốn phải hoàn càng nhiều lên. Vì vậy thì chúng tôi sẽ không đủ vốn để thực hiện, bởi ngân hàng chỉ cho mình một số hạn mức nhất định".

Đối với việc hoàn thuế, theo báo cáo của Tổng cục Thuế, lũy kế 11 tháng năm nay, cơ quan thuế đã ban hành 17.300 quyết định hoàn thuế VAT với tổng số tiền thuế hoàn là gần 132.000 tỉ đồng, bằng 77% so với dự toán hoàn thuế giá trị gia tăng của năm nay. Còn khoảng 39.000 tỷ đồng tiền thuế vẫn chưa được hoàn. Một trong các nguyên nhân được đưa ra còn là quy trình thực hiện.

Phân cấp, phân quyền để rút ngắn thời gian hoàn thuế

Nếu như việc thu thuế được phân cấp rất mạnh. Có tới 3 cấp để thu thuế là các chi cục thuế, các Cục thuế, Cục thuế doanh nghiệp lớn, thì hoàn thuế lại chỉ được giao cho Cục thuế thực hiện. Điều này dẫn tới số lượng hồ sơ hoàn thuế bị dồn vào Cục thuế, khiến cho việc hoàn thuế đôi khi bị chậm.

Dự thảo Luật quản lý thuế sửa đổi đã đề xuất thêm 2 cấp là các chi cục và Cục thuế doanh nghiệp lớn để hoàn thuế cho doanh nghiệp. Điều này kỳ vọng sẽ giúp đẩy nhanh tiến trình hoàn thuế cho doanh nghiệp.

Đại diện Bộ Tài chính cho biết, nếu đề xuất được thông qua thì sẽ tăng cường các biện pháp thanh kiểm tra để việc hoàn thuế được thực hiện đúng pháp luật.

Ông Nguyễn Đức Chi - Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết: "Khi phân cấp, phân quyền, chúng tôi sẽ tăng cường các giải pháp công tác kiểm tra giám sát quá trình thực hiện của các chi cục thuế. Đồng thời nâng cao trình độ năng lực cho cán bộ thuế ở các chi cục để thực hiện cho nó đúng, nó trúng với quy định của pháp luật trong hoàn thuế, tránh rủi ro phát sinh, trục lợi trong hoàn thuế".

Khi phân cấp cho các chi cục thuế có thẩm quyền xem xét, hoàn thuế đối với những hồ sơ thuế mà chính họ được giao quản lý, sẽ tạo điều kiện rút ngắn thời gian xem xét hoàn thuế. Việc hoàn thuế nhanh hơn là điều mà bất cứ doanh nghiệp nào cũng mong mỏi. Bởi nếu được hoàn thuế sớm thì doanh nghiệp cũng sớm có dòng tiền để đưa vào sản xuất kinh doanh.

Nếu doanh nghiệp có đầy đủ giấy tờ hợp lệ theo quy định của pháp luật mà bị chậm hoàn thuế, tức là vốn của doanh nghiệp bị chiếm dụng. Có những doanh nghiệp nguồn tiền do chậm hoàn thuế lên đến cả trăm tỷ đồng, thiệt hại là không thể đong đếm nhưng doanh nghiệp chỉ biết chờ đợi. Ở chiều ngược lại, nếu doanh nghiệp quá hạn nộp là bị phạt lãi suất, còn nếu chưa kịp thanh toán đúng hạn thì rất có thể còn bị cấm xuất cảnh. Doanh nghiệp chỉ biết sản xuất, kinh doanh theo quy định của pháp luật, nếu các nhà cung cấp sau đó có đóng cửa, có vi phạm thì nằm ngoài khả năng hiểu biết của doanh nghiệp, để xác minh là việc của cơ quan điều tra. Các quy định, là để ngăn chặn tình trạng gian lận thương mại, trục lợi hoàn thuế giá trị gia tăng nhưng làm sao, cần đảm bảo sự công bằng, mà khách quan với các doanh nghiệp làm ăn chân chính.