Gọn bộ máy, được lòng dân

Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị là điều kiện tiên quyết để triển khai thành công toàn diện nhiệm vụ. Xác định rõ điều đó, nhiều năm qua, Quảng Ninh luôn nỗ lực tìm tòi và có nhiều đổi mới, đột phá trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với đổi mới xây dựng tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Quyết tâm đổi mới mạnh mẽ

Nói về những đột phá của Quảng Ninh, nhiều nhà nghiên cứu về công tác xây dựng Đảng cho rằng: Đổi mới phương thức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng; thực hiện tinh giản bộ máy, biên chế là sáng kiến táo bạo, khẳng định khát khao đổi mới của Quảng Ninh. Đặc biệt, nhiệm kỳ 2015-2020, Quảng Ninh ghi dấu ấn đậm nét trong việc tiến hành mạnh mẽ việc sáp nhập, hợp nhất các cơ quan, đơn vị của tỉnh có cùng chức năng, nhiệm vụ hoặc chức năng, nhiệm vụ tương đồng, theo hướng “một chức năng, một nhiệm vụ chỉ có một người hoặc một đơn vị chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm” và nhất thể hóa một số chức danh lãnh đạo, quản lý cấp ủy, chính quyền, đoàn thể. Điều này đã góp phần nâng cao được hiệu quả công việc, tăng thu nhập cho người lao động, loại bỏ ra khỏi bộ máy hành chính những cán bộ, công chức không có năng lực, trình độ và góp phần ngăn chặn, đẩy lùi nạn tham nhũng, tạo động lực mới cho phát triển kinh tế trong điều kiện hội nhập quốc tế.

Để có được kết quả đó là cả một quá trình dày công nghiên cứu của đội ngũ cán bộ, lãnh đạo tỉnh qua các thời kỳ. Khi luồng gió đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu quả theo Nghị quyết số 18-NQ/TW và Nghị quyết số 19-NQ/TW, Hội nghị Trung ương 6 (khóa XII) đang lan tỏa ở các địa phương trong cả nước, thì ở Quảng Ninh từ 5 năm trước, nhiệm vụ này đã được thực hiện rất mạnh mẽ, quyết liệt, đồng bộ và toàn diện.

Nổi bật là Đề án 25 về “Đổi mới phương thức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng; thực hiện tinh giản bộ máy, biên chế”. Đây là Đề án được xây dựng hết sức công phu, bài bản; tiến hành đồng bộ từ cấp xã, cấp huyện đến cấp tỉnh; báo cáo tham vấn rất nhiều cấp lãnh đạo, ban, bộ, ngành Trung ương; có sự tham gia, góp ý trực tiếp của nhân dân, các trí thức, lão thành cách mạng, các đối tượng chịu tác động và thông qua HĐND các cấp. Trên cơ sở đó, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 03/3/2015 “về đổi mới phương thức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng; thực hiện tinh giản bộ máy, biên chế” để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện trong cả hệ thống chính trị.

Đề án 25 và Nghị quyết 19 của Quảng Ninh mặc dù chỉ đề cập đến phạm vi của một địa phương, nhưng nó lại đi trúng vấn đề xuyên suốt của hệ thống chính trị, là tổ chức bộ máy lãnh đạo, bộ máy hành chính thế nào để hoạt động thực sự nâng cao hiệu lực, hiệu quả. Đặc biệt, trong đó Quảng Ninh đã đề xuất mô hình, giải pháp khắc phục được những hạn chế, yếu kém đang tồn tại của một số tổ chức cấp tỉnh, huyện trong hệ thống chính trị hiện nay; góp phần giảm đầu mối, giảm biên chế thông qua thử nghiệm mô hình tổ chức bộ máy hành chính hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Vì vậy, trên cơ sở nghiên cứu kỹ tình hình thực tiễn, Quảng Ninh đã triển khai từng bước thận trọng, bài bản, làm đến đâu, chắc đến đó. Tất cả các mô hình sắp xếp lại đều được xây dựng đề án cụ thể với sự tham gia của chính các đồng chí cán bộ ở các cơ quan được sắp xếp lại; tham khảo ý kiến của chuyên gia và xin ý kiến của các cơ quan Trung ương.

Ngay từ những bước triển khai đầu tiên, tỉnh đã tập trung vào công tác tuyên truyền, tạo sự đồng thuận chung đến toàn thể cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân. Gần như đến bất cứ địa bàn, đơn vị nào, đội ngũ cán bộ và người dân đều biết đến Chương trình hành động số 21 thực hiện Nghị quyết 18, 19 của tỉnh và thông tin cơ bản về các mô hình tổ chức bộ máy mới. Đặc biệt, công tác chuẩn bị, sắp xếp nhân sự là một khâu hết sức quan trọng, quyết định sự thành công của bộ máy mới và không thể làm ồ ạt, bởi vậy trong thực tế, các vị trí lãnh đạo, quản lý có sự thay đổi khi sắp xếp, áp dụng các mô hình mới đều có lộ trình, đủ điều kiện, cân nhắc lựa chọn được cán bộ, đáp ứng được yêu cầu thì mới thực hiện.

Vì lợi ích của Đảng, của dân

Với cách làm đồng bộ, quyết liệt, đến nay sau hơn một nhiệm kỳ triển khai Quảng Ninh đã đạt được những kết quả rất tích cực. Các mô hình tổ chức bộ máy sắp xếp lại đã đi vào hoạt động ổn định, nền nếp. Cơ sở vật chất được tập trung một mối và phối hợp sử dụng theo kế hoạch thống nhất, phát huy tối đa hiệu quả các nguồn lực, tính chủ động, sáng tạo được thúc đẩy mạnh mẽ hơn, nhất là ở các đơn vị thực hiện tự chủ. Nhờ vậy, nguồn chi thường xuyên được sử dụng hiệu quả và tiết kiệm, bổ sung nguồn lực cho chi đầu tư phát triển đạt trên 15.000 tỷ đồng, chiếm hơn 65% tổng chi ngân sách, mức cao nhất cả nước. Chất lượng công việc được nâng lên, góp phần quan trọng vào việc ngăn chặn sự nhũng nhiễu do cán bộ kém về năng lực phẩm chất gây ra. Đặc biệt năm 2020, trong điều kiện ảnh hưởng của dịch Covid-19 song Quảng Ninh vẫn giữ vững địa bàn “an toàn, ổn định, phát triển”, kinh tế liên tục tăng trưởng cao và ổn định, tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt trên 10%, ở mức cao so với bình quân chung của cả nước…

Không chỉ mang lại lợi ích cho địa phương, những mô hình đột phá của Quảng Ninh cũng đã đóng góp không nhỏ vào kho tàng lý luận của Đảng và các quyết sách chính trị của Trung ương nhằm khắc phục tình trạng đã kéo dài nhiều năm về sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế. Theo nhận xét của nhiều nhà nghiên cứu lý luận của Đảng, những đổi mới đột phá của Quảng Ninh đã trở thành nguồn cảm hứng chính trị để nhiều địa phương khác trong cả nước học tập, làm theo, là một cơ sở khoa học - thực tiễn quan trọng để Trung ương tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, xây dựng tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Hiện nay, 100% đơn vị cấp huyện trong toàn tỉnh đã thành lập cơ quan tham mưu, giúp việc chung khối MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội; hợp nhất cơ quan Ủy ban kiểm tra - thanh tra và cơ quan tổ chức - nội vụ cấp huyện; thành lập Trường Đào tạo cán bộ Nguyễn Văn Cừ trên cơ sở sáp nhập các trường có cùng chức năng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Quảng Ninh cũng là tỉnh đầu tiên thành lập Đảng bộ Cục Thuế tỉnh trực thuộc Tỉnh ủy gắn với sắp xếp lại tổ chức ngành Thuế; thành lập Trung tâm Truyền thông tỉnh trên cơ sở hợp nhất các cơ quan báo chí, truyền thông của tỉnh; thành lập Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp tỉnh, cấp huyện trực thuộc UBND cùng cấp…

Tỉnh cũng đi sâu sắp xếp, kiện toàn một số tổ chức và các đầu mối bên trong của từng tổ chức, cơ quan chuyên môn theo hướng giảm đầu mối, giảm tối đa cấp trung gian, giảm cấp phó, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động. Cơ cấu lại và giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị sự nghiệp. Nhiệm kỳ 2015-2020, toàn tỉnh giảm 7 cơ quan, đơn vị cấp tỉnh; 180 phòng, 3 chi cục, 44 phòng thuộc chi cục và tương đương. Cùng với đó, tỉnh đã chuyển đổi mô hình, sắp xếp các cơ sở đào tạo, đơn vị sự nghiệp y tế phù hợp với tình hình thực tiễn; triển khai hiệu quả việc nhập huyện Hoành Bồ vào TP Hạ Long, sắp xếp giảm 9 đơn vị hành chính cấp xã không đảm bảo tiêu chí theo quy định.

Quảng Ninh cũng là một trong những địa phương tiên phong trong việc nhất thể hóa chức danh. Tỉnh đã đẩy mạnh thực hiện chủ trương bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch HĐND hoặc UBND cấp huyện, cấp xã; bí thư cấp ủy cơ bản không là người địa phương. Đến nay, tỉnh đã triển khai Bí thư kiêm chủ tịch UBND tại 3/13 địa phương là huyện Tiên Yên, huyện đảo Cô Tô và TX Đông Triều; ở cấp xã đã có 119/177 đơn vị thực hiện mô hình Bí thư đồng thời là Chủ tịch UBND, đạt 67%. Đặc biệt, với công tác chuẩn bị nhân sự chặt chẽ và quyết tâm tháo gỡ khó khăn, tỉnh đã thực hiện nhất thể hóa bí thư chi bộ đồng thời là trưởng thôn, bản, khu phố, đạt 100%. Quan trọng hơn, việc nhất thể hóa các chức danh và sáp nhập một số đơn vị đã bảo đảm được 3 mục tiêu: Tinh giản được bộ máy; bảo đảm sự giám sát của nhân dân đối với các tổ chức đảng và đảng viên; tiết kiệm được nguồn lực và sự đóng góp của nhân dân.

Song song với sắp xếp tổ chức bộ máy, Quảng Ninh quyết liệt tinh giản 10% tổng số biên chế, gắn với từng bước cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Đồng thời đi đầu cả nước thực hiện khoán biên chế cấp xã, khoán quỹ hỗ trợ ở thôn, bản, khu phố, giảm mạnh số lượng người hưởng lương hoặc phụ cấp từ ngân sách; thực hiện tuyển dụng viên chức bằng hình thức hợp đồng có thời hạn; dành chỉ tiêu tuyển dụng một số nhân lực chất lượng cao. Quy trình công tác cán bộ được đặc biệt chú trọng đổi mới đồng bộ để tăng cường tính khách quan, minh bạch.

Không bằng lòng với những kết quả đạt được, hiện Quảng Ninh đang tiếp tục đẩy mạnh việc đổi mới, sắp xếp bộ máy, hệ thống chính trị tinh gọn hiệu lực, hiệu quả. Chỉ đạo về nhiệm vụ này, đồng chí Nguyễn Xuân Ký, Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh, yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị trong toàn tỉnh cần tiêp tục tập trung rà soát các mục tiêu, chỉ tiêu, phương hướng, nhiệm vụ và giải pháp để tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 19-NQ/TU, Chương trình hành động số 21-Ctr/TU và các kết luận của Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Trong đó phải đánh giá cụ thể những kết quả đã đạt được, đồng thời thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế, tồn tại để rút kinh nghiệm, xây dựng các giải pháp mới, thực hiện hiệu quả, sâu rộng hơn. Khi triển khai phải tạo được sự thống nhất, đồng bộ về tư duy và cách làm trong hệ thống chính trị, tạo sự đồng thuận của người dân.

Bày tỏ tin tưởng về những đổi mới, đột phá của tỉnh trong thực hiện cải cách bộ máy, tổ chức thời gian qua, ông Nguyễn Duy Tiều, phường Hà Tu, TP Hạ Long, khẳng định: Người dân chúng tôi đánh giá cao sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của cấp ủy, chính quyền các cấp của tỉnh trong thời gian qua. Đặc biệt là những đổi mới, nỗ lực, quyết tâm của tỉnh trong cải cách lại tổ chức bộ máy, biên chế, tiết kiệm được một khoản kinh phí không nhỏ đầu tư cho các công trình phúc lợi xã hội, mang lại nhiều lợi ích, phục vụ tốt hơn người dân trên địa bàn tỉnh.

Là địa phương đi đầu cả nước trong thực hiện nhất thể hóa một số chức danh và hợp nhất một số cơ quan đảng, chính quyền, Quảng Ninh đã thực sự cho thấy sự tìm tòi, quyết tâm tổ chức, sắp xếp bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Từ những sáng kiến mang tính đột phá và cách làm bài bản đó đã mang lại những đổi thay tích cực, được chính những người trong cuộc ghi nhận. Đồng chí Phạm Văn Thành, Bí thư Thị ủy, Chủ tịch UBND TX Đông Triều: “Tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng đối với chính quyền; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước” Năm 2018, tôi nhận quyết định đảm nhiệm nhiệm vụ Bí thư Thị ủy đồng thời là Chủ tịch UBND TX Đông Triều. Yêu cầu nhiệm vụ đặt ra là phải phát huy được ưu điểm của mô hình và hạn chế tối đã các mặt trái có thể xảy ra; phải làm sao phát huy được sức mạnh khối đoàn kết trong toàn đảng bộ, sự hưởng ứng của nhân dân. Do đó các quy chế làm việc, phân công phân nhiệm đều hướng đến mục tiêu này và đảm bảo phát huy dân chủ, công khai, minh bạch; sắp xếp, lựa chọn công việc hợp lý, khoa học, quan tâm đến việc chiến lược, lâu dài; bám sát các nguyên tắc lãnh đạo của Đảng và áp dụng đúng chính sách, pháp luật. Đồng thời, với vai trò người đứng đầu nên luôn phải nêu gương, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, trực tiếp tham gia thực hiện những việc khó, phức tạp, tạo động lực để cán bộ, đảng viên phấn đấu vượt qua khó khăn, cống hiến hoàn thành nhiệm vụ. Có thể khẳng định, sau 3 năm đảm nhiệm đồng thời 2 vị trí chủ chốt của địa phương, dù nhiệm vụ, trách nhiệm nặng nề hơn, khối lượng công việc phải giải quyết nhiều hơn nhưng tôi thấy ưu điểm mang lại cũng rất lớn. Đó là khi nhất thể hóa hai chức danh là đã góp phần tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng đối với chính quyền; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; xây dựng được mô hình tổ chức bộ máy đồng bộ, tinh gọn, giảm ngân sách nhà nước. Đồng thời, giúp cho các chủ trương lãnh đạo của cấp ủy, Nghị quyết của BCH, BTV Thị ủy được triển khai, cụ thể hóa nhanh hơn, đồng bộ hơn, sự gắn kết giữa các cơ quan trong hệ thống chính trị chặt chẽ hơn và thủ tục giảm nhiều khâu, nhất là báo cáo, họp hành. Sự phối hợp trong điều hành hoạt động của các cơ quan Đảng, chính quyền của thị xã cũng nhịp nhàng, bớt chồng chéo, nâng cao hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, thực hiện và kiểm soát đánh giá ở tất cả các khâu. Thêm nữa, công tác cải cách thủ tục hành chính được giải quyết nhanh gọn, đúng trọng tâm, trọng điểm. Việc tiếp thu ý kiến phản ảnh, giải quyết kiến nghị của cán bộ, đảng viên, nhân dân cũng trực tiếp và nhanh hơn. Cuối cùng là khi đảm nhiệm 2 vai, mỗi người phải luôn học tập, rèn luyện, nêu gương cao nhất, trách nhiệm cao nhất trước tỉnh và thị xã, đặc biệt luôn tự phê bình, nhìn lại chính mình; nắm chắc các nguyên tắc, nghiên cứu các vấn đề về quản lý nhà nước nên sẽ trưởng thành nhiều hơn. Đồng chí Nguyễn Tiến Phong, Thủ trưởng Cơ quan Kiểm tra - Thanh tra TP Cẩm Phả: “Thống nhất giữa hoạt động thanh tra của chính quyền và kiểm tra, giám sát của Đảng” Tháng 3/2018, Ủy ban Kiểm tra Thành ủy và Thanh tra TP Cẩm Phả đã hợp nhất thành Cơ quan Kiểm tra - Thanh tra Thành ủy. So với các cơ quan có tương đồng nhiệm vụ thực hiện hợp nhất, đây đều là 2 lĩnh vực khó và nhạy cảm. Tuy nhiên đến nay tròn 3 năm hợp nhất, tôi thấy đã mang lại những chuyển biến tích cực, hiệu quả rõ nét. Với mô hình Cơ quan Thanh tra - Kiểm tra thành phố, hiệu quả rõ nét nhất đó là đã tạo được sự thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo, hạn chế sự trùng chéo trong xây dựng nội dung chương trình kiểm tra, giám sát và kế hoạch thanh tra; thuận lợi trong chia sẻ thông tin, tài liệu, điều tiết công việc, tạo sự hài hòa, tương hỗ, thống nhất và khai thác hiệu quả nhân lực của hai cơ quan. Đồng thời, đồng thời nâng cao vị thế, vai trò của cơ quan kiểm tra - thanh tra. Đặc biệt, Cơ quan Kiểm tra - Thanh tra sau 3 năm hoạt động đều cho thấy sự thông suốt, thống nhất giữa hoạt động thanh tra của chính quyền và kiểm tra, giám sát của Đảng. Bởi xét cho cùng thì dù kiểm tra hay thanh tra cũng đều vì một mục đích cuối cùng đó là vừa kiểm tra người, vừa kiểm tra việc. Hơn nữa, việc thực hiện lồng ghép giữa các nhiệm vụ đã giúp rút ngắn thời gian, từ giám sát, kiểm tra, thanh tra đến xem xét, xử lý kỷ luật đảng viên. Trong thực hiện kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm, giải quyết đơn thư, tham gia tiếp công dân, thanh tra kinh tế - xã hội cũng đạt được sự thống nhất cao và hiệu quả hơn trước khi hợp nhất. Rõ nét nhất là các phòng trong Cơ quan đã mạnh hơn rất nhiều về chuyên môn; một cuộc kiểm tra hay thanh tra có sắp xếp hài hòa cả người kiểm tra và thanh tra sẽ rất “mạnh”. Đồng chí Vũ Quốc Hưng, Thủ trưởng Cơ quan Tổ chức - Nội vụ huyện Đầm Hà: “Rút ngắn được thời gian tham mưu thực hiện các nội dung về công tác cán bộ” Ban Tổ chức Huyện ủy và Phòng Nội vụ huyện Đầm Hà chính thức hợp nhất thành Cơ quan Tổ chức - Nội vụ huyện từ đầu năm 2018. Đến nay sau 3 năm hợp nhất, bộ máy tinh gọn hơn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn. Hiện Cơ quan chỉ còn 8 người làm việc, giảm 1 đầu mối cơ quan; chức danh lãnh đạo giảm 1 cấp trưởng; giảm 2 cấp phó (giảm 3 biên chế so với mức giao biên chế của quy định hiện hành). Thực tiễn vận hành Cơ quan Tổ chức - Nội vụ huyện đã cho thấy có nhiều thuận lợi, hiệu quả hơn cả về công tác tham mưu, thực hiện nhiệm vụ về công tác tổ chức cũng như công tác nội vụ. Đơn cử, sau hợp nhất đã rút ngắn được thời gian tham mưu thực hiện một số nội dung về công tác cán bộ. Nếu như trước đây cần một đầu mối tham mưu cho cấp ủy, một tham mưu cho chính quyền về công tác cán bộ, thì nay chỉ cần một đầu mối tham mưu cho cả Huyện ủy, HĐND, UBND huyện. Qua đó thống nhất, đồng bộ quy trình về công tác cán bộ và quản lý cán bộ, công chức, viên chức theo phân cấp. Bên cạnh đó cắt giảm được các khâu trung gian trong quy trình công việc theo chế độ làm việc của Huyện ủy, HĐND và UBND huyện. Với vai trò là Thủ trưởng Cơ quan Tổ chức - Nội vụ, tôi thấy rằng nhiều việc có tính chất tương đồng của 2 cơ quan được đưa về một đầu mối quản lý cũng đã giúp người đứng đầu Cơ quan nắm bắt thông tin rộng hơn, nhanh hơn, toàn diện hơn trong triển khai thực hiện nhiệm vụ. Nếu như trước đây quy trình bổ nhiệm cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ Huyện ủy quản lý đều có sự tham mưu của 2 cơ quan, thì nay chỉ còn 1 cơ quan tham mưu, vì vậy mà quy trình cán bộ đảm bảo nhanh và chất lượng hơn rất nhiều. Ngoài ra, khi thực hiện đồng thời hai chức danh, việc đề xuất, kiến nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và tiếp nhận sự chỉ đạo của Thường trực, Ban Thường vụ Huyện ủy được nhanh chóng, kịp thời hơn. Thu Chung (Thực hiện)