Hạn chót 31/3 thanh toán tiền rúp: Điều gì xảy ra nếu Nga đóng van khí đốt tới châu Âu

Nga cho các quốc gia “thù địch” thời hạn chót là ngày hôm nay, 31/3 để bắt đầu thanh toán tiền nhập khẩu khí đốt bằng đồng rúp (ruble). Vậy chuyện gì sẽ xảy ra nếu EU không đáp ứng và Moskva đóng van khí đốt?

Quy tắc chuyển đổi tiền tệ mới sẽ ảnh hưởng đến các quốc gia áp đặt những biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Nga, bao gồm cả đóng băng dự trữ ngoại tệ. Những quốc gia chịu sức ép của hạn chót này là một loạt quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) đang phụ thuộc nhiều vào nguồn cung cấp năng lượng của Nga.

Điều gì sẽ xảy ra sau ngày 31/3?

Nga tuyên bố châu Âu sẽ không nhận được khí đốt nếu các nước từ chối thanh toán bằng đồng rúp.

“Chúng tôi sẽ không cung cấp khí đốt miễn phí, điều này đã rõ ràng”, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết 29/3. Khi được hỏi liệu Nga có đóng van khí đốt với những khách hàng không trả tiền hay không, ông Peskov trả lời: "Không thanh toán, không khí đốt”.

Tuy nhiên, người phát ngôn này nói thêm rằng Nga vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng về cách phản ứng nếu các nước châu Âu từ chối thanh toán bằng đồng nội tệ của Nga.

Châu Âu phụ thuộc ra sao vào khí đốt của Nga?

Châu Âu phụ thuộc nhiều vào khí đốt của Nga để sưởi ấm và sản xuất điện. Khí đốt của Nga chiếm khoảng 40% tổng lượng tiêu thụ của châu Âu.

Nhập khẩu khí đốt của EU từ Nga trong năm nay là từ 200 triệu đến 800 triệu euro mỗi ngày.

Điều gì xảy ra ở châu Âu nếu không có khí đốt Nga?

Ủy ban châu Âu cho biết họ có kế hoạch cắt giảm 2/3 sự phụ thuộc của EU vào khí đốt của Nga trong năm nay và chấm dứt sự phụ thuộc vào nguồn cung cấp của Nga “trước năm 2030”. Tuy nhiên, các nhà kinh tế cho rằng không dễ để thay thế 1.550 terawatt-giờ khí đốt Nga được cung cấp cho EU trong năm 2021.

Châu Âu không thể thay thế nguồn cung thiếu hụt một cách nhanh chóng, họ sẽ cần phải hạn chế nhu cầu.

Trong khi đó, nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) gia tăng trong một thị trường LNG toàn cầu vốn đã chật hẹp sẽ gây áp lực tăng giá rất lớn. Đây sẽ là một tác động lớn đối với nền kinh tế châu Âu, vốn đang phải chịu giá năng lượng cao ngất trời.

Việc Nga ngừng cung cấp khí đốt kéo dài sẽ khiến EU phải trả giá, thậm chí có thể khiến một số quốc gia vốn phụ thuộc nặng hơn vào khí đốt Nga, như Italy và Đức, phải thực hiện các biện pháp khẩn cấp. Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã cảnh báo rằng lệnh cấm nhập khẩu năng lượng của Nga sẽ gây ra suy thoái kinh tế trên toàn châu Âu.

Những ảnh hưởng rộng hơn

Có nguy cơ xảy ra khủng hoảng năng lượng toàn cầu. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, Nga là nước xuất khẩu khí đốt tự nhiên lớn nhất thế giới và là nước xuất khẩu dầu thô lớn thứ hai sau Saudi Arabia. Việc thay thế khí đốt của Nga sẽ không dễ dàng. Châu Âu sẽ phải mua khí đốt trên thị trường mở, có nghĩa là nếu mua từ các nước như Qatar hay Mỹ, họ sẽ phải trả nhiều tiền hơn. Kết quả là giá khí đốt ở khắp mọi nơi sẽ cao hơn khi các nước phải trả giá cao hơn cho nguồn cung hạn chế.

Giá dầu sẽ bị ảnh hưởng?

Nga cung cấp khoảng 4 triệu thùng dầu mỗi ngày cho Liên minh châu Âu. Không giống như khí đốt – với nguồn cung ở mức độ lớn hơn vẫn được điều tiết bởi các hợp đồng dài hạn, giá dầu biến động và được xác định bởi cung và cầu. Nếu châu Âu vẫn quyết định từ bỏ dầu của Nga, thì giá dầu thô có thể tăng lên 200 USD / thùng, hoặc thậm chí cao hơn – theo cảnh báo của giới nhà phân tích.

Nga sẽ bán các mặt hàng khác bằng đồng rúp?

Khi công bố kế hoạch thanh toán bằng nội tệ, Tổng thống Vladimir Putin đã ám chỉ rằng khí đốt tự nhiên có thể là mặt hàng đầu tiên của Nga được bán bằng đồng rúp. Nếu phương Tây áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt, điều đó làm tăng khả năng các mặt hàng xuất khẩu khác của Nga có thể được định giá bằng đồng rúp, bao gồm dầu, kim loại và ngũ cốc.

Ai sẽ "xuống nước" trước khi gần hết thời hạn thanh toán?

Cho đến nay, các quốc gia EU và G7 đã từ chối yêu cầu của Nga về việc chuyển thanh toán khí đốt của họ sang đồng rúp. Nga thì tuyên bố sẽ không cung cấp khí đốt miễn phí, cho thấy họ đã sẵn sàng đóng vòi. Nếu điều đó xảy ra, Moskva sẽ mất từ 200 triệu - 800 triệu euro mỗi ngày. Tuy nhiên, Nga có thể chuyển một phần khí đốt sang châu Á.

Châu Âu có thể sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng kinh tế chưa từng thấy kể từ Thế chiến II, vì giá năng lượng tăng cao sẽ khiến các nền kinh tế của khu vực rơi vào suy thoái.