Hệ lụy khi chọn rút BHXH một lần

Thời gian gần đây, một bộ phận người lao động tham gia BHXH đã chọn cách dừng tham gia và thực hiện rút BHXH một lần để có được khoản “tiền tươi” chi tiêu trang trải cuộc sống. Điều này đồng nghĩa với việc người lao động sẽ không có lương hưu và BHYT khi hết tuổi lao động.

Theo số liệu thống kê, trong 10 tháng năm 2023 toàn tỉnh có 6.600 người lao động rút BHXH một lần, tăng 35% so với cùng kỳ năm 2022, cao sơn 4% so với tỷ lệ chung của cả nước. Tuy nhiên, tỷ lệ người rút BHXH một lần so với tổng số người tham gia BHXH ở Quảng Ninh chỉ chiếm 2,3%, thấp hơn 2,5 lần bình quân chung cả nước là 5,4%.

Việc người lao động rút BHXH một lần tăng trong thời gian vừa qua là do tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt từ năm 2020 đến nay, ảnh hưởng của dịch bệnh, sụt giảm tăng trưởng kinh tế đã khiến nhiều doanh nghiệp phải ngừng hoạt động, thu hẹp quy mô sản xuất kinh doanh, cắt giảm lao động...

Trong khi người lao động làm việc ở các KCN, khu vực ngoài nhà nước có thu nhập thấp, khả năng tích lũy kém, đến khi mất việc gặp nhiều khó khăn trong đời sống, sinh hoạt, nên lựa chọn rút BHXH một lần. Bên cạnh đó, nhận thức của người lao động chưa đầy đủ, coi rút BHXH một lần như một khoản phúc lợi khi không đi làm nữa sẽ thanh toán để thụ hưởng; cho rằng thời gian tham gia BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu quá dài nên đã chọn rút BHXH một lần.

Chị Nguyễn Thị Thảo (36 tuổi, ở phường Hùng Thắng, TP Hạ Long) có thời gian tham gia BHXH được 7 năm đã đến Trung tâm Hành chính công TP Hạ Long để làm thủ tục rút BHXH một lần. Chị Thảo cho biết: Tôi nhận thấy thời gian tham gia BHXH để hưởng lương hưu khá dài, tận 20 năm, trong khi tuổi nghỉ hưu lại tăng lên. Bản thân tôi bây giờ kinh doanh tự do nên không có nhu cầu tham gia đóng BHXH nữa.

Còn bà Lê Thị Lan Hương (54 tuổi, ở thôn Đồng Tâm, xã Lê Lợi, TP Hạ Long) hiện đang phải chạy thận nhân tạo tại Bệnh viện Bãi Cháy 3 lần/tuần. Mặc dù được hưởng BHYT 100%, nhưng mỗi tháng bà Hương phải chi phí thêm 7 triệu đồng để mua thuốc ở bên ngoài để hỗ trợ điều trị, duy trì sự sống.

Bà Hương chia sẻ: Bản thân tôi có 19 năm tham gia BHXH, cũng rất đắn đo và tiếc nuối khi quyết định rút BHXH một lần, nhưng tôi không còn lựa chọn nào khác. Các khoản tiền tiết kiệm tích lũy của gia đình trước đây đã dồn hết vào việc chữa bệnh, đến nay không còn. Tôi rút BHXH một lần để có thêm một khoản tiền phục vụ điều trị, cũng như trang trải cuộc sống hằng ngày.

Người lao động rút BHXH một lần đã ảnh hưởng đến chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước. Mục tiêu chính của chính sách BHXH là đảm bảo thay thế, hoặc bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi bị giảm hay mất thu nhập do ốm đau, tai nạn lao động, hết tuổi lao động trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH. Vì vậy, khi rút BHXH một lần đồng nghĩa với việc người lao động tước bỏ đi những quyền lợi của chính bản thân mình.

Để khắc phục tình trạng rút BHXH một lần, theo Phó Giám đốc BHXH tỉnh Trương Đắc Thời, cơ quan BHXH đã triển khai nhiều giải pháp tuyên truyền với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, bằng nhiều kênh khác nhau. Nhất là quyền lợi về được hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động và được cấp thẻ BHYT miễn phí. Vì vậy, những trường hợp rút BHXH một lần nên cân nhắc kỹ khi quyết định, vì sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến bản thân sau này.

Ngành BHXH cũng đang chủ động nghiên cứu đề xuất Chính phủ, Quốc hội sửa đổi bổ sung Luật BHXH, Luật Việc làm và các văn bản hướng dẫn theo hướng quy định chặt chẽ về điều kiện hưởng BHXH một lần. Điều này giúp người lao động có cơ hội được hưởng lương hưu khi về già đảm bảo cuộc sống cho họ và gia đình; giảm điều kiện thời gian đóng BHXH để được thụ hưởng lương hưu xuống còn 15 năm, tiến tới xuống còn 10 năm; đề xuất tăng thêm mức hỗ trợ từ Nhà nước cho người tham gia BHXH tự nguyện để thu hút người tham gia.

Ngày 4/11/2022, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 02/2022/NQ-NĐND về hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2023-2027 với mức hỗ trợ 20-30% mức đóng trích từ nguồn ngân sách. Đây là cú hích và giải pháp quan trọng giúp người lao động tiếp tục tham gia BHXH để hưởng quyền lợi thay vì thanh toán BHXH 1 lần.  

Việc rút BHXH một lần là giải pháp tình thế, nhưng sẽ để lại hệ lụy lâu dài cho người lao động. Việc này sẽ không thể thực hiện được mục tiêu BHXH toàn dân của Quảng Ninh, cũng như với cả nước, gây ảnh hưởng đến chính sách an sinh xã hội. Do đó, ngành BHXH và các cơ quan chức năng cần sớm có giải pháp hữu hiệu để vận động, tạo sức hút, nhằm giúp người lao động yên tâm tham gia BHXH ổn định, lâu dài, vì mục tiêu an sinh bền vững.