Hiệu quả hoạt động trợ giúp pháp lý cho trẻ em, người chưa thành niên

Thời gian qua, hoạt động trợ giúp pháp lý trên địa bàn Quảng Ninh đã đạt được những kết quả nhất định, đem lại hiệu quả thiết thực trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho các đối tượng đặc thù, đặc biệt là nhóm đối tượng trẻ em, người chưa thành niên.

Theo thống kê của Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh, từ đầu năm đến nay đơn vị tiếp nhận, tham gia trợ giúp pháp lý gần 100 vụ việc liên quan đến nhóm đối tượng trẻ em, người chưa thành niên. Trong đó, 57 vụ việc người bị buộc tội từ 16 đến dưới 18 tuổi, 13 vụ việc trẻ em bị buộc tội, 29 vụ việc trẻ em được bảo vệ. Các vụ việc thường liên quan đến tội phạm về xâm hại tình dục, hành hạ, ma túy, cướp giật tài sản, gây rối trật tự công cộng, vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ…

Việc đẩy mạnh trợ giúp pháp lý đã góp phần giúp các cơ quan tiến hành tố tụng làm rõ hơn những tình tiết khách quan của vụ án, các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của bị can, bị cáo là trẻ em, người chưa thành niên, cũng như tình tiết bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị hại là trẻ em, người chưa thành niên. Trên cơ sở đó, góp phần giúp các cơ quan tố tụng đảm bảo xét xử đúng người, đúng tội, đảm bảo nguyên tắc tố tụng đối với trẻ em, người chưa thành niên theo quy định của pháp luật.

Đơn cử, như vụ việc vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ do N.M.Q (TP Móng Cái) gây ra. Theo hồ sơ vụ án, khoảng 17h15 ngày 15/12/2022, tại đường 4B, đoạn thuộc khu 6, phường Hải Yên, TP Móng Cái, N.M.Q không có giấy phép lái xe theo quy định, điều khiển xe mô tô, không chú ý quan sát, không giảm tốc độ theo quy định đã đâm vào cháu K.N đang chạy từ sân nhà ra đường. Hậu quả, cháu K.N bị tổn hại 80% sức khỏe. Thời điểm gây tai nạn, Q mới hơn 16 tuổi.

Tiếp nhận vụ việc, trợ giúp viên pháp lý nhanh chóng vào cuộc. Sau nhiều ngày thực tế tại địa bàn, thu thập thông tin, tài liệu, nghiên cứu hồ sơ, đưa ra những phân tích, xây dựng bản luận cứ bào chữa cho N.M.Q. Trình bày quan điểm tại phiên tòa xét xử hình sự sơ thẩm (tháng 9/2023), trợ giúp viên căn cứ vào các tình tiết của vụ án đề nghị Hội đồng xét xử (HĐXX) xem xét các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự tại các điểm b, s khoản 1, khoản 2 Điều 51, Điều 59, Điều 101, từ đó áp dụng hình phạt nhẹ hơn so với hình phạt quy định tại điểm a, khoản 2 Điều 260 Bộ luật Hình sự, cho bị cáo được hưởng án treo để bị cáo thấy được chính sách nhân đạo của Đảng, sự khoan hồng của Nhà nước, của pháp luật; giúp bị cáo có cơ hội làm lại cuộc đời, cải tạo trở thành người có ích cho xã hội. Quan điểm của trợ giúp viên đã được HĐXX xem xét, cùng với tài liệu hồ sơ vụ án, kết quả tranh tụng, tuyên phạt Q 24 tháng tù, cho hưởng án treo. N.M.Q rất ân hận về hành vi vi phạm pháp luật của bản thân, cam kết thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật.

Hay như trong vụ án “Cướp tài sản”, “Cố ý làm hư hỏng tài sản” được TAND TP Cẩm Phả đưa ra xét xử ngày 20/9/2023 đối với 5 bị cáo đều là người chưa thành niên phạm tội. Trên cơ sở nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án, tìm hiểu thực tế, khách quan, nguyên nhân dẫn đến vi phạm, hoàn cảnh gia đình… trợ giúp viên pháp lý đã đưa ra các luận điểm, luận cứ tại phiên tòa bào chữa cho các bị cáo, đề nghị HĐXX xem xét các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho các bị cáo. Luận điểm của trợ giúp viên đã được HĐXX xem xét, cùng với căn cứ, hồ sơ tài liệu, kết quả tranh tụng tại phiên tòa tuyên phạt các bị cáo mức án phù hợp, vừa thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật, cũng thể hiện sự khoan hồng trong chính sách của Đảng, nhà nước ta. 

Cùng với chú trọng trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng cho trẻ em, người chưa thành niên, thời gian qua Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh còn đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật về bảo vệ trẻ em. 9 tháng năm 2023, đơn vị đã thực hiện biên soạn 9 loại tài liệu trợ giúp pháp lý và các lĩnh vực pháp luật có liên quan để cung cấp miễn phí cho người dân trên địa bàn tỉnh, với số lượng 170.000 tờ, 13.000 quyền tài liệu pháp luật bỏ túi; biên soạn và xây dựng sách “Những vụ việc trợ giúp pháp lý cho trẻ em, người chưa thành niên và đồng bào DTTS”.

Đơn vị còn tổ chức thành công hội nghị trợ giúp pháp lý tại 40 xã, phường thuộc các địa phương: Đông Triều, Hải Hà, Cẩm Phả, Ba Chẽ, Vân Đồn, Uông Bí, Bình Liêu, Quảng Yên. Tại các hội nghị, đoàn công tác đã phổ biến, giới thiệu nội dung cơ bản của Luật Trợ giúp pháp lý, Bộ luật dân sự, Luật Trẻ em và một số quy định của pháp luật liên quan trực tiếp đến quyền lợi và nghĩa vụ của công dân cho 2.560 lượt người tham dự. Đồng thời, phát miễn phí 2.560 sổ tay trợ giúp pháp lý, 12.800 tờ gấp pháp luật.

Bà Vũ Thị Uyên, Phó Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh cho biết: Thời gian tới, đơn vị tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp, trọng tâm kế hoạch thực hiện chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý trên địa bàn; tổ chức hội nghị trợ giúp pháp lý tại các địa phương, nhằm nâng cao hiệu quả tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho nhóm đối tượng đặc thù, trong đó có trẻ em, người chưa thành niên theo quy định, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật trong nhân dân.