Khắc phục những bất cập trong thu phí không dừng

Sau gần một tháng áp dụng thu phí không dừng (ETC) trên các tuyến cao tốc, theo thống kê, đã phát sinh một số lỗi, sự cố từ cả phía nhà cung cấp dịch vụ và chủ phương tiện, gây khó khăn trong việc vận hành, khai thác hệ thống.

Trước tình hình đó, Bộ Giao thông vận tải đã có văn bản yêu cầu Tổng cục Đường bộ Việt Nam, các nhà cung cấp dịch vụ xử lý ngay bất cập trong việc dán thẻ định danh ETC.

Bộ Giao thông vận tải đã ra “tối hậu thư” cho các nhà cung cấp dịch vụ “vá lỗi” hệ thống ETC hoàn thành trước ngày 20/8 và chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu xảy ra sự cố và tranh chấp pháp lý trong quá trình vận hành hệ thống.

Bảo đảm thuận tiện cho người dân

Theo chỉ đạo của Chính phủ, từ ngày 1/8, tất cả các tuyến cao tốc thực hiện hoàn toàn thu phí ETC, phương tiện nào không dán thẻ, không đủ tiền trong tài khoản giao thông không được đi vào cao tốc. Theo ông Nguyễn Văn Nhi, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC), tại bốn tuyến cao tốc do VEC quản lý gồm Cầu Giẽ-Ninh Bình, Nội Bài-Lào Cai, Đà Nẵng-Quảng Ngãi và Thành phố Hồ Chí Minh-Long Thành-Dầu Giây, sau 20 ngày triển khai, lưu lượng xe ETC trên cả bốn tuyến đạt hơn 99,5%, hệ thống hoạt động cơ bản ổn định, an toàn, thông suốt, tình trạng ùn tắc ở đầu ra, đầu vào giảm mạnh. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu, vẫn còn tình trạng xe không dán thẻ ETC đi vào cao tốc, hoặc có dán thẻ nhưng chưa nạp tiền vào tài khoản, hoặc số dư tài khoản không đủ thanh toán đầu ra, gây ùn tắc tại trạm thu phí,...

Tuyến cao tốc Hà Nội-Hải Phòng triển khai thí điểm thu phí ETC đầu tiên trong cả nước (từ ngày 1/6), trước khi áp dụng đại trà tại các tuyến cao tốc khác. Ông Đỗ Văn Thuần, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Quản lý và khai thác cao tốc Hà Nội - Hải Phòng cho biết, thời điểm đầu tháng 6, khi bắt đầu thí điểm, chỉ có khoảng 76% lượng xe dán thẻ và sử dụng dịch vụ, đến nay đã đạt khoảng 99%. Tuy nhiên, ông Thuần cũng chỉ ra hàng loạt lỗi, sự cố phát sinh khi vận hành ETC trên tuyến, như tình trạng xe chưa dán thẻ, chưa nạp tiền, hoặc có tiền trong tài khoản nhưng không bảo đảm số dư. Đơn cử, trong tháng 7 trung bình mỗi ngày tại làn vào có gần 1.300 lượt xe chưa dán thẻ, lưu thông lần đầu, chưa nạp tiền kích hoạt tài khoản hoặc không đủ tiền đi vào trạm. Qua rà soát các giao dịch phải tạo offline ba lần trở lên trong tháng 7, phát hiện 463 giao dịch phải tạo nhiều lần, do xe dán hai thẻ, thẻ lỗi hỏng, đấu nối sai thẻ,…

Một số trường hợp khác, chủ xe muốn đổi thẻ ETC sang nhà cung cấp khác vướng nhiều thủ tục phiền phức, gây tâm lý ức chế,… Một số lái xe bức xúc vì hệ thống ETC tại một số trạm hoạt động trục trặc, có trường hợp bị trừ tiền hai lần nhưng các cơ quan quản lý mới hướng đến xử lý trường hợp lái xe vi phạm quy định thu phí ETC, còn nhà cung cấp để xảy ra sự cố, lại chưa thấy chế tài gì xử phạt. Tuy đã đạt một số kết quả, nhưng sau hơn hai tháng triển khai chỉ thu phí ETC, việc vận hành vẫn gặp một số khó khăn, vướng mắc.

Đến nay, số lượng nhân viên thu phí tại các trạm của đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng vẫn chưa giảm được đáng kể, ngược lại, khối lượng công việc mỗi người phải gánh tăng lên do các sự cố phát sinh liên quan tài khoản ETC. Vì thế, đơn vị đang xây dựng lộ trình giảm nhân viên, tuy nhiên chỉ khi vận hành ETC trơn tru mới có thể giảm được nhân viên.

Trả tiền sau, “phạt nguội” tài khoản rỗng

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đã yêu cầu Bộ Giao thông vận tải tiếp tục chủ trì, xử lý triệt để bất cập của hệ thống thu phí ETC, nhất là trên các tuyến cao tốc và tuyến đường giao thông huyết mạch; có phương án xử lý phù hợp tại các trạm thu phí ETC, không để xảy ra tình trạng ùn tắc giao thông làm ảnh hưởng an ninh trật tự xã hội; đẩy nhanh tiến độ dán thẻ định danh cho phương tiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Bên cạnh đó, chỉ đạo các nhà cung cấp dịch vụ ETC khắc phục lỗi kỹ thuật, nhất là lỗi không nhận diện thẻ định danh; tăng cường nhân lực có chuyên môn và kinh nghiệm để kịp thời hỗ trợ chủ phương tiện và người điều khiển phương tiện giao thông có nhu cầu kích hoạt hoặc chuyển đổi tài khoản thu phí giữa các nhà cung cấp.

Bộ Công an chỉ đạo lực lượng công an các đơn vị, địa phương giữ gìn an ninh trật tự và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm liên quan hoạt động ETC, kể cả vi phạm của chủ phương tiện, người lái xe và các đơn vị quản lý, vận hành trạm thu phí (nếu có); thực hiện trích xuất dữ liệu từ hệ thống thu phí ETC để xử phạt nghiêm theo đúng quy định đối với phương tiện không đủ điều kiện đi vào làn thu phí ETC gây ùn tắc giao thông.

Các bộ, ngành liên quan kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ việc duy trì tần số vô tuyến điện tại từng làn thu phí ETC và tại trạm thu phí theo đúng quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định của pháp luật; có biện pháp xử lý nghiêm đối với cá nhân, tập thể có hành vi can thiệp vào hệ thống ETC (tăng, giảm tần số tại làn thu phí/trạm thu phí, nhận diện lệch làn, hệ thống đường dẫn,…), ảnh hưởng đến việc nhận diện thẻ định danh và truyền dẫn thông tin, dữ liệu tại từng làn và trạm thu phí ETC,...

Theo đánh giá của các chuyên gia giao thông, cơ sở pháp lý cao nhất hiện nay của ETC mới dừng lại ở Quyết định 19/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải đang nghiên cứu, kiến nghị sửa đổi theo hướng nâng lên thành nghị định. Khi đó, sẽ quy định chặt chẽ hơn mối quan hệ giữa các bên trong hoạt động thu phí ETC.

Đây cũng là cơ sở để xử lý trách nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ, trách nhiệm đơn vị vận hành trạm thu phí và trách nhiệm chủ phương tiện, từ đó sẽ có chế tài xử lý rõ ràng, cụ thể. Bộ Giao thông vận tải đã yêu cầu Tổng cục Đường bộ chủ trì làm việc với các nhà cung cấp dịch vụ, xử lý dứt điểm tình trạng phương tiện bị tự động đăng ký sử dụng dịch vụ, đấu nối, dán chồng thẻ giữa hai nhà cung cấp.

Hai nhà cung cấp dịch vụ phối hợp khắc phục ngay bất cập trong việc đăng ký, dán thẻ tham gia dịch vụ; tăng cường nhân lực có chuyên môn và kinh nghiệm, hỗ trợ chủ phương tiện kích hoạt hoặc chuyển đổi tài khoản thu phí khả thi, thuận tiện. Đối với phương tiện bị tự động đăng ký dịch vụ, dán trùng thẻ của hai nhà cung cấp dịch vụ, phải hoàn thành khắc phục trước ngày 20/8/2022.

Phó Tổng cục trưởng Đường bộ Nguyễn Mạnh Thắng nhận định, sau gần một tháng triển khai ETC trên các tuyến cao tốc, điều dễ nhận thấy nhất là khả năng lưu thoát phương tiện qua trạm thu phí được cải thiện rõ rệt, không còn cảnh phương tiện dừng lại mua vé, trả tiền tại trạm thu phí. Đây là cú huých lớn giúp thay đổi thói quen người tiêu dùng và tiến tới chấm dứt tình trạng sử dụng tiền mặt khi đi qua trạm thu phí.

Theo thống kê, đến nay, có 3,8 triệu trên tổng số 4,6 triệu phương tiện cả nước được dán thẻ, tăng hơn 600 nghìn phương tiện so với trước thời điểm chưa bắt buộc thu phí ETC, đạt tỷ lệ khoảng 83%. Có thể nói, việc dán thẻ định danh phương tiện đã “về đích” sớm hơn so chỉ đạo của Chính phủ là đến tháng 9 năm nay đạt tỷ lệ dán thẻ 80-90%.

Với sự nỗ lực của cơ quan chức năng và nhà cung cấp dịch vụ, việc vận hành đã dần ổn định, tỷ lệ xe phải xử lý ở làn sự cố giảm từ 5% giai đoạn đầu xuống còn 3% tổng lưu lượng xe qua trạm. Tuy nhiên, chỉ số đánh giá hiệu năng (KPI) của hệ thống ETC là 99,8% nên vẫn còn 0,2% lượng xe qua trạm có khả năng gặp lỗi. Vì thế, chủ phương tiện khi qua trạm thu phí cần giảm tốc độ, tránh bị va chạm với barrier, gây mất an toàn giao thông.

Thời gian tới, Tổng cục Đường bộ tiếp tục chỉ đạo các đơn vị vận hành, các nhà cung cấp dịch vụ và phối hợp các cơ quan liên quan đánh giá các bất cập phát sinh; ghi nhận phản ánh từ chủ phương tiện và dư luận xã hội tìm hiểu, phân tích nguyên nhân và có giải pháp xử lý. Tổng cục cũng đã chỉ đạo bổ sung hoàn chỉnh quy định về dán thẻ ETC đối với các loại phương tiện được đi vào cao tốc, kèm theo đó là chế tài xử phạt; nghiên cứu hình thức trả tiền sau, nhằm khắc phục vấn đề lỗi chủ yếu hiện nay là không có tiền trong tài khoản; đồng thời có chế tài xử phạt nguội đối với phương tiện đi qua trạm thu phí nhưng tài khoản ETC “rỗng”, không đủ tiền trả phí, vẫn cho xe lưu thông bình thường qua trạm nhưng kèm theo đó là thông báo cho chủ phương tiện sẽ bị phạt nguội, gửi đồng thời vào dữ liệu của cảnh sát giao thông.