Không để đuối nước trở thành nỗi ám ảnh mùa hè

Những hồi chuông cảnh báo đã gióng lên nhiều năm, nhưng các vụ đuối nước thương tâm vẫn thường xảy ra vào các tháng mùa hè do thời tiết nắng nóng, nhất là khi học sinh bước vào kỳ nghỉ hè.

Đến hè lại lo

Ở Việt Nam, theo báo cáo của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), giai đoạn 2015 - 2020, trung bình mỗi năm có khoảng 2.000 trẻ em tử vong do đuối nước. Mặc dù số trẻ em đuối nước giảm dần trong những năm gần đây song đuối nước vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em. Tỷ suất tử vong do đuối nước ở trẻ em từ 0 - 14 tuổi tại Việt Nam cao hơn so với tỷ suất tử vong ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương và toàn cầu; thấp hơn các nước thu nhập thấp và cao gần gấp 10 lần các nước phát triển.

Đáng chú ý, tử vong do đuối nước ở trẻ em chiếm khoảng 50% các ca tử vong do tai nạn, thương tích; xảy ra chủ yếu tại cộng đồng (76,6%), tại gia đình (22,4%) và tại trường học (1%); trong đó nhóm 0-4 tuổi có tỷ lệ tử vong do đuối nước cao nhất và trẻ em trai cao gấp đôi trẻ em gái. Trẻ em ở khu vực nông thôn có nguy cơ bị đuối nước cao gấp 2 lần trẻ em ở khu vực thành thị và 55% trẻ em tử vong do đuối nước thuộc các hộ gia đình nghèo ở nông thôn.

Thông thường, các vụ đuối nước trẻ em xảy ra tập trung vào các tháng mùa hè do thời tiết nắng nóng, nhất là khi học sinh bước vào kỳ nghỉ hè. Năm nay cũng vậy, chỉ mới đầu hè, tháng 4, tháng 5, liên tiếp xảy ra nhiều vụ đuối nước thương tâm ở nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước. Đây là nỗi đau không thể bù đắp cho cha mẹ, người thân của nạn nhân, cũng là nỗi canh cánh, bất an của bất kỳ bậc cha mẹ nào.

Các chuyên gia chỉ ra rằng có nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan dẫn đến tai nạn đuối nước. Việt Nam là quốc gia có hệ thống sông ngòi dày đặc với khoảng 2.360 con sông lớn nhỏ; tại các vùng nông thôn, hệ thống kênh mương, ao hồ cũng được phân bố dày đặc, chằng chịt và đặc biệt có hơn 3.200 km bờ biển đã tạo nên nhiều lợi thế để phát triển du lịch, kinh tế - xã hội cũng như giao thương với quốc tế. Tuy nhiên, đây cũng là nguyên nhân lấy đi hàng nghìn sinh mạng người Việt Nam mỗi năm do tai nạn đuối nước, trong đó phần đông là trẻ em.

Môi trường gia đình, cộng đồng còn nhiều yếu tố chưa bảo đảm an toàn, có thể gây đuối nước trẻ em. Nhiều nơi còn tình trạng bể nước không có nắp đậy, nhiều công trình xây dựng không có rào chắn, thiếu biển báo tại các hố nước hoặc không lấp bỏ các hố nước sau khi kết thúc xây dựng; nhiều ao, hồ tưới tiêu trong các khu vực nương rẫy, khu dân cư không bảo đảm an toàn. Các khúc sông, hồ nước sâu, nước xoáy gần khu dân cư không có rào chắn, biển cảnh báo nguy hiểm.

Trong khi đó, nhiều trẻ em thiếu kỹ năng an toàn trong môi trường nước, kỹ năng cứu đuối, chưa biết bơi an toàn. Chính do thiếu kỹ năng nên các em không nhận biết được môi trường nước nguy hiểm vẫn xuống bơi, không biết cách cứu đuối gián tiếp mà nhảy xuống cứu đuối trực tiếp khi thấy bạn bị đuối nước và dẫn đến tử vong nhiều em cùng một lúc.

Đuối nước cũng xảy ra do sự xao nhãng, vô ý, bất cẩn của bố mẹ khi để trẻ tự do vui chơi tại những khu vực nguy hiểm như: Sông, suối, ao, hồ...

Để không còn nỗi đau đuối nước

Theo các chuyên gia, việc phòng ngừa đuối nước trẻ em phải được đặt lên hàng đầu.

Trong đó, điều quan trọng trước hết phải dạy trẻ biết bơi. Các bậc phụ huynh bố trí đưa đón con đi bơi, đầu tư học phí cho con học bơi, gương mẫu tích cực học bơi, thường xuyên động viên, khuyến khích cho con luyện tập môn bơi.

Tránh đuối nước, học bơi thôi chưa đủ, cần dạy kỹ năng an toàn cho trẻ. Đó là dạy cho các em các kiến thức an toàn khi tham gia môi trường nước và nhận biết môi trường nước nguy hiểm để không xuống chơi, xuống bơi. Hoặc giúp các em có kỹ năng nhận biết vùng nước sâu, nguy hiểm để phòng tránh. Khi trẻ có kỹ năng sống và kỹ năng ứng phó để tự cứu mình trong những tình huống nguy cấp thì nỗi lo của cha mẹ cũng vơi bớt đi phần nào.

Hơn thế nữa, cần trang bị cho các em những kỹ năng giúp người bị tai nạn đuối nước: Cứu người đuối nước bằng cách gián tiếp, thông báo mọi người xung quanh được biết, ném các vật nổi cho nạn nhân, sử dụng các dụng cụ cứu hộ như phao cứu sinh, gậy, dây... để hỗ trợ.

Để phòng chống đuối nước với trẻ em, chuyên gia khuyến nghị, các địa phương cần rà soát các khu vực thường xảy ra tai nạn đuối nước hoặc có nguy cơ để chủ động phòng ngừa, bảo đảm an toàn cho trẻ em trong dịp nghỉ hè, mùa mưa bão và mùa nước nổi. Cụ thể, cần làm rào chắn, biển cảnh báo tại hố nước, hồ ao, sông ngòi, các khu vực nước sâu, nguy hiểm... để nhắc nhở và cảnh báo trẻ em.

Đuối nước hoàn toàn phòng tránh được từ sự quan tâm và hành động thiết thực của mỗi gia đình. Hơn ai hết, các bậc phụ huynh phải luôn để mắt tới con nhỏ, đặc biệt là trẻ 5 - 6 tuổi. Nếu trẻ lớn hơn, phải dặn dò các em không được đến gần sông, hồ, không xuống nước nếu không có người lớn đi cùng. Trẻ nhỏ ham chơi có thể quên ngay lời nhắc, bởi thế, phụ huynh cần giám sát và liên tục nhắc nhở để trẻ in sâu trong đầu. Các em cần được người lớn chỉ dẫn vui chơi ở đâu, chơi như thế nào để đảm bảo an toàn…

Rõ ràng, dù hồi chuông cảnh báo đã gióng lên từ lâu, nhưng dường như tai nạn đuối nước vẫn chực chờ, đòi hỏi các cơ quan chức năng, cơ sở giáo dục và ngay trong mỗi gia đình, cá nhân cần tăng cường hơn nữa các biện pháp phòng, tránh đuối nước để bảo vệ trẻ em. Chỉ khi thực hiện đồng bộ các giải pháp và có sự chung tay của gia đình, nhà trường và xã hội, tình trạng đuối nước ở trẻ em mới được đẩy lùi.